رمضان و عید فطر در خوزستان یه حال دیگه ای داره!

خبرگزاری فارس: ماه رمضان، یک ماه مهمان خانه‌های دل‌های مسلمان بود، یک ماه با دل‌های بسیاری بازی کرده است. خیلی‌ها در این ماه به خدا نزدیک‌تر شده و رنگ و بوی خدایی گرفتند.

یک ماه گذشت و در جای جای دنیای بی‌کران، خیلی‌ها در گرما و یا حتی سرما، در خوشی و آرامش و یا زیر شلیک گلوله و باران موشک روزه گرفتند.

سفره‌های خیلی‌ها نسبتا خالی بود و در عوض سفره خیلی‌های دیگر را غذاهای رنگین آذین داده بود.

ماه رمضان آمد و مسلمانان سفره‌های افطار را با همدیگر شریک شدند و طعم گرسنگی و رنج‌کشیدگان را دریافتند.

هر کس به نحوی ماه رمضان را درمی‌یابد و در هر کجای دنیا به فراخور فرهنگ و آداب و رسوم مردمانش با سبکی زیبنده و قابل احترام بزرگ داشته می‌شود.

در جنوب غربی‌ترین نقطه ایران و در جنوب غربی خوزستان نیز ماه مبارک رمضان با جلال و جبروتش اینک عزم رفتن دارد.

اکثریت مردم بومی جنوب غربی خوزستان را عشایر عرب تشکیل می‌دهند. عرب‌های این نقطه ایران همانند سایر اقوام فرهنگ‌ها و آداب و رسوم خاصی برای برپایی مناسبات این ماه بزرگ دارند.

آداب و رسومی که با تعمق در هرکدام از آن‌ها می‌توان هدف و غایتی را کشف کرد که مهم‌ترین آن‌ها نزدیکی دل‌ها است.


*آداب و رسوم مردم جنوب خوزستان در طول ماه مبارک رمضان

مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری خرمشهر به توضیح درباره آداب و رسوم متداول در جنوب غرب خوزستان در ماه رمضان پرداخت و گفت: در این منطقه نیز همانند سایر نقاط کشور در طول ماه رمضان مساجد و حسینه‌ها از رونق خاصی برخوردارند و تلاوت قرآن و بیان مسائل دینی و فقهی در اولویت کارهای مردم این منطقه است.

زوری‌زاده در ادامه با اشاره به رسومات خاص بومیان این منطقه در این ماه عزیز، بیان کرد: در بین عشایر عرب متداول است که همگی در محلی به نام مضیف گرد هم بنشینند و به صرف قهوه تلخ و داغ یا چایی بپردازند.

وی افزود: دراین محل سرگرمی‌هایی نیز متداول است که بسیاری از این سرگرمی‌ها در گذر زمان از بین رفته‌اند از جمله بازی‌های سرگرم‌کننده قدیمی که در فرهنگ فعلی بومی‌ها منطقه باقی مانده است، بازی «امحبص» است.

*صله‌رحم و سرکشی به مردم

مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری خرمشهر ادامه داد: یکی از رسومات متداوم بین عشایر عرب دید و بازدید از آشنایان و به‌جا آوردن صله‌رحم است.

وی ادامه داد: مردم در تمام طول ماه به دیدن همدیگر، عیادت از بیماران و بزرگان طوایف خود می‌روند و این سرکشی‌ها می‌تواند به آگاهی پیدا کردن نسبت به مشکلات نزدیکان و تلاش برای رفع آن‌ها منجر شود.

زوری‌زاده به گرمی محافل دینی ماه رمضان در اماکن مذهبی اشاره کرد و گفت: در تمام مدت ماه مبارک رمضان در مساجد و حسینه‌ها سفرهای افطار پهن می‌شود و همه در کنار هم روزه خود را باز می‌کنند.

وی آیین «گرگیعان» را از جمله رسوم متداول با رویه اجتماعی در بین کودکان منطقه خواند و عنوان داشت: «گرگیعان» در نیمه رمضان مصادف با میلاد امام حسن مجتبی(ع) در بین کودکان متداول است و در این آیین کودکان با مراجعه به درب همسایگان و اقوام با سر دادن شعارهایی از آن‌ها طلب عیدی می‌کنند.

زوری‌زاده خاطرنشان کرد: این رسم به ظاهر ساده در برگیرنده مضامین عاطفی بسیاری است و با وجود صله‌رحم باعث همدلی بیشتر میان کودکان و ترویج سخاوت است.

*اشتراک وعده‌های افطار

مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری خرمشهر از سنتی حسنه و رایج افطاردادن در بین عشایر و بومیان منطقه یاد کرد و گفت: یکی از سنت‌های بسیار زیبا و حسنه‌ای که تا هم اکنون نیز در برخی از اماکن خرمشهر و سایر شهرهای استان در بین بومیان منطقه جنوب غرب رواج دارد، تبادل وعده افطار است.


وی توضیح داد: در این آیین پسندیده هر خانه‌ای ظرفی از وعدهٔ افطار خود را برای همسایگان یا آشنایان خود می‌برد و این رابطه به صورت دو طرفه و مستمر در طول ماه ادامه می‌یابد.

زوری‌زاده تاکید کرد: با به‌جا آوردن این سنت علاوه بر ایجاد احساس نزدیکی بین افراد، به‌طور ناخودآگاه در سفره‌های افطار انواع غذا‌ها به چشم خورد.

وی افزود: در ایام ماه رمضان و به یمن سنت‌های این چنینی بین عشایر عرب کمتر سفره‌ای در زمان افطار خالی می‌ماند و تقریبا در تمام سفره‌ها دست‌کم یک نوع غذا وجود دارد.

*آداب و رسوم روزهای پایانی ماه مبارک رمضان

مردم خوزستان از جمله بومیان منطقه جنوب غربی این استان در روزهای پایانی این ماه عزیز حال و هوایی دیگری دارند. سرمست از به‌جا آوردن تکلیف پروردگار با انجام برخی کار‌ها به استقبال عید آسمانی فطر می‌روند. مردم این خطه در روزهای پایانی ماه رمضان به میمنت زداندن غبار از ضمیر باطن خود، غبار از خانه و کاشانه خویش نیز می‌زدایند و رخت نو بر‌ای خود تدارک می‌بینند و ظاهر خود را آراسته می‌سازند.

رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی خرمشهر در این‌باره در گفت‌و‌گو خود با خبرنگار فارس عنوان کرد: بومیان این منطقه هماهنگ با سایر مردم استان خوزستان در روزهای پایانی به خانه تکانی می‌پردازند.

وی تصریح کرد: در خانه تکانی تمام اعضای خانواده مشارکت دارند با این هدف که با فرارسیدن عید، خانه‌ای پاکیزه و زیبنده پذیرایی از میهمانان داشته باشند.

رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی خرمشهر خرید عید را از دیگر اقدامات مردم بومی برای استقبال از عید فطر خواند و افزود: مردم در روزهای آخر رمضان لباس‌های نو تهیه می‌کنند تا در حین دید و بادید عید ظاهری آراسته داشته باشند.

*آیین هدیه کردن یا «تصدیقه» قرآن

عیسی شرجی هدیه کردن قرآن به ارواح رفتگان را از جمله آخرین کارهای پیش از پایان ماه معرفی کرد و عنوان داشت: هدیه کردن قرآن به روح رفتگان که در زبان محلی به «تصدیقه» معروف است از جمله آخرین کارهایی است که در ماه مبارک رمضان انجام می‌شود.


شرجی توضیح داد: در روزهای ۲۸ و ۲۹ ماه رمضان تمام افرادی که کل یا بخشی از قرآن را در طول ماه مبارک ختم کرده‌اند در محلی هم‌چون حسینه دور هم جمع شده و رسم «تصدیقه» را به‌جا می‌آورند.

وی افزود: در این محفل که در آن سفره‌ای متشکل از میوه و شیرینی برپا است با تلاوت جز سی قرآن کریم و تکرار ذکرهای وارده صواب تلاوت خود را به طور کلی یا به صورت جز به جز به روح علما، بزرگان و رفتگان خود اهدا یا به عبارتی تصدیق می‌کنند.

*آداب و رسوم مردم جنوب خوزستان در زمان رویت هلال ماه شوال

رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی خرمشهر درباره رسومات رایج در زمان اعلام رویت هلال ماه شوال و اعلام رسمی عید سعید فطر گفت: در زمانی که اثبات رویت هلال ماه شوال ثابت می‌شود و موجی از شادی منطقه را در بر می‌گیرد و مسجد محله به نشان ثنا پروردگار تکبیر می‌گوید.

شرجی یادآور شد: در زمان‌های گذشته یک نفر قاصد پیغام را آورده و دهن به دهن بین مردم پخش می‌شد امام اکنون با وجود رسانه و ارتباطات این نوع اطلاع‌رسانی تقریبا منسوخ شده است.

وی افزود: در بین عشایر خوزستان مرسوم است در زمان اعلام عید فطر زنان هلهله می‌کنند و جوانان در میدان دور هم جمع شده پای‌کوبی می‌کنند و گاهی تیرهوایی نیز به نشانه شادی شلیک می‌شود.

رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی خرمشهر پرداخت زکات فطره را نیز از جمله کارهای انجام شده در زمان اعلام عید فطر برشمرد و بیان کرد: بومیان این منطقه نیز همانند سایر مسلمانان معتقد هستند که روزه بدون پرداخت زکات فطریه تکمیل نمی‌شود.

وی ادامه داد: بومیان منطقه همانند سایر مسلمانان در شب اعلام عید مبلغ تعیین شده زکات فطریه را به نیت پرداخت به نیازمندان کنار می‌گذارند.

*آداب و رسوم مردم جنوب خوزستان در ایام عید

در بین عشایر عرب ساکن جنوب غربی کشور عید فطر از جایگاه خاص و ویژه‌ای برخوردار است. این افراد با به‌جا آوردن برخی آیین‌ها به گرامیداشت این عید بزرگ مسلمین می‌پردازند.

*سرکشی به علما، بزرگان و داغ دیدگان

عیسی شرجی در ادامه سخنان خود به برخی از این آداب و رسوم رایج در بین بومیان منطقه جنوب غرب خوزستان اشاره کرد و گفت: در صبح عید فطر با شرکت در نماز عید فطر به دعوت خداوند برای یک ماه بندگی خالصانه لبیک می‌گویند.

وی ادامه داد: بعد از اقامه نماز عید فطر، مردم مراسم دید و بازدید خود را با سرکشی به خانواده علما آغاز می‌کنند که معمولا سفره‌ای نیز در آنجا برپا و مراسم مولودخوانی نیز در خانه علما برگزار می‌شود.

رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی خرمشهر در ادامه دلجویی به مصیبت دیدگان در روز عید را، یکی از بهترین رسومات متداول در میان اعراب خوزستان خواند و اظهار کرد: بومی‌های منطقه در روز عید فطر به خانواده‌هایی که در سال گذشته عزیزی را از دست داده‌اند سرکشی می‌کنند و با قرائت فاتحه باعث تسلی خاطر بازماندگان می‌شوند.

وی تاکید کرد: رسم‌های این چنینی باعث قوام مبادی دینی و اعتقادی و استحکام روابط عاطفی همچون همزاد پنداری بین افراد می‌شود.

*دید و بازدید عید

رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی خرمشهر با اشاره به دید و بازدید‌های صورت گرفته در ایام عید عنوان کرد: عشایر بومی در ادامه این روند، به خانه‌های دوستان و آشنایان با رعایت ترتیب سنی از کهنسال تا جوان برای انجام دید و بازدید مراجعه می‌کنند.

وی خاطر نشان کرد: عید فطر برای عشایر عرب مرز زمانی ندارد و می‌تواند از ۲ روز تا یک ماه نیز به فراخور بعد مسافت و بزرگی خاندان ادامه داشته باشد.

شرجی عیدی دادن به کودکان را رسم جدا نشدنی عید فطر خواند و گفت: در ایام عید کودکان با خواندن اشعاری از بزرگتر‌ها و یا پدران خانواده درخواست عیدی می‌کنند و پرداخت عیدی از سوی بزرگتر‌ها در ایام عید فطر از رسومات کهن بومیان عرب زبان منطقه است.

وی با بیان اینکه این دید و بازدیدهای گاهی به اتفاقات بسیار مثبت می‌انجامد، افزود: در این دید و بازدیدهای و دور هم‌نشینی‌ها بسیاری از مشکلات همچون اختلافات قومی و گرفتاری‌ها مطرح می‌شود و در بیشتر موارد با میانجی‌گری و تعاون به حل مشکل می‌انجامد.

*سایر رسومات

رئیس شورای اسلامی بخش مرکزی خرمشهر از وجود سایر آداب و رسوم در فرهنگ عربی یاد کرد و گفت: در گذشته آیین‌های متنوعی در این روز‌ها مرسوم بوده که در عصر حاضر به علت تغییر سبک زندگی بسیاری از آن‌ها منسوخ شده است.

وی مسابقات اسب‌دوانی را یکی از این رسوم کم‌رنگ شده خواند و عنوان کرد: در گذشته جوانان در روز عید فطر مسابقات اسب‌دوانی برگزار می‌کردند اما درحال حاضر این رسم به جز در برخی مناطق روستایی منسوخ شده است.

شرجی به غذاهای متداول در این روز‌ها نیز اشاره‌ای کرد و گفت: در زمان‌های گذشته در روز عید گوسفند ذبح کرده برای وعده عید استفاده می‌کردند اما اکنون در روز عید بیشتر ماهی و نوعی غذای محلی با مرغ به نام «مطبگ» پخت می‌شود.

وی از مهمانی‌های بومیان عرب در روز‌ها عید نیز یاد کرد و ابراز داشت: یکی از رسومات بسیار خوب اقوام عرب جنوب غربی استان خوزستان مهمانی دادن در روزهای عید است.

وی در ادامه تصریح کرد: در این آیین مرسوم است که در ایام عید فطر هر روز و به نوبت تمام اقوام و خویشان در خانه یک نفر جمع شده و به صرف وعده غذایی بپردازند.

آیین‌های بسیار زیبا، غنی و با هدف خاص در هر فرهنگی وجود دارد و جای بسی افسوس دارد که با کم توجی به این فرهنگ غنی تمام این رسم‌هایی که روزی باعث نزدیکی دل‌ها به هم می‌شدند فراموش شده و به‌جای آن‌ها فرهنگی بیگانه و سرد جایگزین شود. چه نیکوست که بیشتر در رسومات فرهنگمان از هر‌ نژاد و گویش که هستیم تفکر کنید و در حفظ این آداب و سنن بکوشیم.