در تدوین کتب درسی نفوذ کرده بودند

محمود فرشیدی، سابقه وزارت آموزش و پرورش در دولت دکتر محمود احمدی نژاد را در پرونده خود دارد. او وزیری است که در میانه دولت نهم، جای خود را به دکتر علی احمدی داد. وی به هنگام پذیرش سمت وزارت در دولت، شعار «مدرسه زندگی» را برای آموزش و پرورش انتخاب کرد و برای همین ستاد تحول بنیادین آموزش و پرورش را ایجاد کرد.

هفته نامه پنجره: محمود فرشیدی، سابقه وزارت آموزش و پرورش در دولت دکتر محمود احمدی نژاد را در پرونده خود دارد. او وزیری است که در میانه دولت نهم، جای خود را به دکتر علی احمدی داد. وی به هنگام پذیرش سمت وزارت در دولت، شعار «مدرسه زندگی» را برای آموزش و پرورش انتخاب کرد و برای همین ستاد تحول بنیادین آموزش و پرورش را ایجاد کرد. درباره وضعیت تألیف کتب درسی مدارس با او به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

با توجه به سابقه‌ای که شما در آموزش و پرورش دارید بفرمایید که نحوه تالیف کتب درسی به چه صورت است؟

روش تالیف کتب درسی این‎گونه است که معمولا یک گروه تالیف این کار را برعهده می‎گیرند؛ این گروه توسط مدیر کل تالیف منصوب می‎شوند که شامل عده‎ای از متخصصین و صاحب نظران هستند ولی به ‎طور کلی تعیین‎کننده اصلی در این زمینه مدیر کل تالیف است که بر اساس دیدگاه‎‎های خودش گروه‎ها و افراد را انتخاب می‎کند.

از نظر شما تالیف کتب درسی چه حساسیت‎‎‎هایی دارد؟

به هر صورت از آن‌جا که این یک کار تخصصی است حساسیت ویژه‎ای دارد و از سوی دیگر باید طوری عمل شود که این کتب به موقع به دست میلیون‎ها دانش آموز برسد. کتب درسی روی هم رفته توسط گروه‎‎های مختلف که شامل دبستان و متوسطه و دبیرستان می‎شود مورد تدوین قرار می‎گیرد ولی جهت‎گیری اصلی را مدیر کل تالیف تعیین می‎کند و افرادی را که متخصص هستند با توجه به مجموعه باور‎ها و رویکرد‎ها و اعتقاداتشان بر‌می‎گزیند و بعد از انتخاب این افراد معمولا خیلی امکان نظارت وجود ندارد مگر در موارد خاص که مشکلی پیش می‎آید بر همین اساس باید با توجه حسایت موضوع توجه بیشتری به این مسأله کرد.

این افراد را چه ‎کسی در گروه‎‎های مختلف منصوب می‎کند؟

معمولا مدیر کل تالیف و برنامه‎ریزی کتب درسی این کار را انجام می‎دهد.

یعنی این افراد در هر دولتی تغییر می‎کنند؟

بله معمولا این افراد در هر دولتی تغییر می‎کنند و با توجه به رویکرد دولت‎‎های مختلف این افراد نیز عوض می‎شوند‌؛ مثلا در زمان بنده آقای ذوعلم مسئولیت این موضوع را بر عهده داشتند.

آیا یک مجموعه بالا دستی وجود دارد که بر نحوه تالیف کتب درسی نظارت کند؟

ممکن است از نظر شاکله برخی نظارت‎ها وجود داشته باشد ولی در عمل چنین نظارتی وجود ندارد؛ یعنی ما از نظر انتصاب مدیر کل تالیف کتب درسی نظارت خاصی نداریم.

این روال به چه صورتی است؟

این فرد زیر نظر معاون پژوهشی وزیر علوم فعالیت می‎کند؛ در مجموعه بالادستی معاونت پژوهشی هم یک سازمانی داریم که این سازمان یک هیأت امنا دارد که تحت عنوان سازمان پژوهش و برنامه‎ریزی تالیف کتب درسی فعالیت می‎کند. این سازمان در راسش از نظر قانونی یک هیأت امنا وجود دارد که البته در دولت فعلی چند نفر از این هیأت امنا افراد تندی هستند که انتخاب شده‎اند.

یعنی این افراد مشکل‌دار هستند؟

به ‎طور مثال یکی از اعضای این هیأت امنا از افرادی است که توسط مجلس مورد تایید قرار نگرفته است ولی در حال حاضر به‎ عنوان هیأت امنا در این سازمان مشغول فعالیت هستند؛ البته این افراد شاید تاثیر چندانی در روند تالیف کتب نداشته باشند چون عموما کارشان تشریفاتی است و سالی دو بار تشکیل جلسه می‎دهند ولی به هر حال این انتصابات سوال‌برانگیز است و باید معلوم شود که چرا وقتی مجلس به افرادی اعتماد نکرده است باید در یک مجموعه به کار‎ گرفته شوند.

در زمان بنده گروه آموزشی تهران که شامل عده‎ای از دبیران با تجربه درس شیمی بودند اعلام کردند که از وقتی کتب جدید شیمی تالیف شده است دانش آموزان از نظر سطح علمی افت کرده‎اند، وقتی این موضوع را پیگیری کردم، دیدم که مرجعی برای اظهار نظر وجود ندارد. لذا آن را به پژوهشگاه تعلیم و تربیت ارجاع دادم و در نهایت آن‎ها اعلام کردند که حق با گروه آموزشی است.

برای حل این مشکل باید چه کرد؟

این خلئی است که وجود دارد و باید راجع به آن فکری کرد.

البته اخیرا هم برخی از موارد سیاسی به ‎وجود آمده است و در گذشته هم برخی افراد در تالیف کتب درسی نفوذ کرده بودند و شاهد بودیم که مطلب شیخ فضل‌الله نوری از کتب حذف و تحریفاتی هم در تاریخ انجام شد. لذا این نگرانی وجود دارد که با توجه به‎جایگاه و اهمیت کتب درسی به خوبی به این مسأله پرداخته نشود.

اگر خدایی نکرده حتی در ارتباط با کشور‎های دیگر مسائل رعایت نشود یا این‌که در مورد قومیت‎ها بی‎توجهی صورت گیرد ممکن است برای کشور هزینه داشته باشد بر همین اساس اتفاقاتی که در زمینه کتب درسی رخ داده است انسان را نگران می‎کند

چرا شما احساس نگرانی می‎کنید؟

متاسفانه درس رهبر کوچک از کتب درسی حذف شده است، هرچند که گفتند آن را با بخشنامه حل می‎کنیم. همچنین از سوی دیگر کاهش ساعات درس دینی هم از دیگر مواردی است که باید در مورد آن حساسیت وجود داشته باشد.

طی تحقیقی که در این زمینه صورت گرفت کارشناسان به این جمع‌بندی رسیدند که در مجموع ساعات دینی در دوازده سال تحصیلی سه ساعت کم شده است .

شنیدم که در موضوع تالیف کتب درسی مربوط به امور دینی که معمولا در آن از کارشناسان دینی استفاه می‎شد متاسفانه دوستان حوزه علمیه قم که پیش از این در این موضوع دست داشتند نسبت به برخی مسائل گله دارند، چرا که دیدگاه‌شان آن‎طور که باید مورد توجه قرار نمی‎گیرد و همه این مسائلی است که به‎ صورت ریز و ظریف و تدریجی اگر نظارت لازم نباشد قطعا در افکار نسل آینده تاثیرگذار خواهد بود