چرا با روش جاری در برابر کرونا موفق نمی‌شویم؟

غلامحسین محمدی مشاور شهردار تهران در بخشی از یادداشتی با عنوان چرا با روش‌های جاری درغلبه بر کرونا موفق نمی‌شویم؟ ‏در روزنامه ایران نوشت: ‏ به نظر می‌رسد دو دسته ساده‌انگارانه با مسأله برخورد می‌کنند: نخست کسانی که ساده‌انگارانه فکر ‏می‌کنند دولت به تنهایی ‏می‌تواند همه کشور را تعطیل کند، معیشت بخش بزرگی از جامعه را در شرایط تحریم و تعطیلی بخش ‏بزرگی از کسب و کار‌ها ‏تأمین کند و شرایط عبور از بحران را به تنهایی فراهم کنند.

به نظر می‌رسد از قضا دولت، تا این لحظه ‏تا حد امکان به میان آمده ‏و تلاش کرده با اختصاص بسته‌های معیشتی، به تعویق انداختن اقساط وام‌ها و درنظر گرفتن تسهیلات ‏برای بنگاه‌های اقتصادی از ‏مشکلات مردم و بنگاه‌ها بکاهد. حد توان اقتصادی دولت کم و بیش همین اندازه است. ‏

دوم کسانی که فکر می‌کنند اگر مردم اخلاق خود را تغییر دهند و مسئولیت پذیر باشند و در خانه بنشینند مسأله حل می‌شود. آن‌ها ‏‏مشکلات مردم را دست کم گرفته‌اند. بخش مهمی از مردم تلاش خود را کرده‌اند. اما بیش از این نمی‌توانند. وقتی کارفرمایشان از ‏‏آن‌ها می‌خواهد سر کار حاضر شوند، وقتی پس انداز‌های شخصیشان ته کشیده و دیگر نمی‌توانند از پس‌انداز مصرف کنند، مجبور‌ند ‏‏از خانه بیرون بیایند و ضرورت در خانه ماندن را نقض کنند. ‏

در چنین شرایطی چه می‌توان کرد؟

به نظر می‌رسد فقط در سایه یک همبستگی و عزم ملی است که ما می‌توانیم از بحران عبور کنیم. اگر در نظر بگیریم که از ‏‏مجموع حدود ۲۰ میلیون نفر نیروی شاغل کشور، فقط نزدیک به ۳ میلیون نفر کارمند دولت‌اند و بقیه یا کارمند بخش ‏‏خصوصی‌اند (کارخانه‌ها و کارگاه‌ها، کارگران ساختمانی، شرکت‌ها و بانک‌های خصوصی، بنگاه‌های خدماتی و ...) یا خود، ‏‏کارفرمای خودشان‌اند (مانند وکلا، پیشه‌وران، رانندگان تاکسی، کشاورزان صاحب زمین و ...) نقش بخش‌های توانمند‌تر جامعه در ‏‏مهیا کردن امکان «قرنطینه» و ماندن در خانه بیشتر معلوم می‌شود. به نظر می‌رسد طبقات دارای جامعه ایران - برخلاف ‏‏پزشکان- تاکنون نقش خود را در این بحران به خوبی ایفا نکرده‌اند.

صاحبان حساب‌های بانکی میلیاردی، مالکان خانه‌های متعدد ‏‏در کلانشهرها، بازاریان و در یک کلام «صاحبان سرمایه» در ایران تاکنون آنگونه که باید به صورت جمعی و رسمی به میان ‏‏نیامده‌اند و شرایط رفاهی چندانی برای اقشاری که زیر دست آن‌ها کار می‌کنند فراهم نکرده‌اند. آن‌ها حتی اگر فقط به منافع اقتصادی ‏‏خود فکر کنند، باید برای غلبه هرچه سریع‌تر بر بیماری کرونا هزینه کنند. آن‌ها بی‌تردید می‌توانند به میدان بیایند و در کوتاه مدت ‏‏برای چند ماه هزینه‌های نیروی کار خود را تقبل کنند تا شرایط اعمال قرنطینه حداکثری فراهم شود و دولت و خیریه‌ها بتواند با ‏‏آسودگی خیال بیشتری به معیشت بخش‌هایی از جامعه برسند که نیاز‌های فوری‌تری برای رسیدگی دارند. خانواده‌های بی‌سرپرست ‏‏و بدسرپرست، کودکان کار، دستفروش‌ها، کارگران فصلی، رانندگان تاکسی و ... از این دست‌اند.

بی‌تردید اگر مسأله درآمد‌های ‏‏نیروی کار کشور حل شود، اگر همه مردم ببینند که صاحبان سرمایه، اتاق‌های بازرگانی و صنعت و اصناف و بازارایان و ... ‏‏درکنار دولت به میدان آمده‌اند و حاضرند از سود خود به طور موقت به نفع منافع عمومی و سود خود در دراز مدت صرف نظر ‏‏کنند، بی‌تردید افراد بیشتری حاضرند ولو با تحمل سختی و مشقت بیشتری در خانه بمانند، شرایط قرنطینه حداکثری را فراهم کنند ‏‏و حتی با کمک به خیریه‌ها و همنوعان خود درعبوراز این بحران مشارکت کنند. کسانی که به مصالح دراز مدت کشور فکر ‏‏می‌کنند می‌دانند انتظاراینکه حاکمیت همه بار مسئولیت را بر دوش بگیرد و با اعمال «قوه قهریه» و اعمال قسمی «دیکتاتوری از ‏‏بالا» مردم را وادار به خانه‌نشینی کند، به نفع کشور نیست.

مردمی که سال هاست برای دموکراسی در کشور مبارزه کرده‌اند، بهتر ‏‏است این روز‌ها نیز برای حفظ و تداوم دموکراسی بر شکاف میان دولت و ملت غلبه کنند. هر سه ضلع باید به میان بیایند: مردم ‏‏عادی، صاحبان سرمایه و دولت. بدون به میان آمدن بخش خصوصی صاحب سرمایه، پذیرش تحمل سختی و مشقت توسط مردم، ‏‏در نظر گرفتن کمک‌های معیشتی هدفمند برای مردم و آنگاه اقدام قاطع دولت در اعمال قرنطینه حداکثری توان غلبه بر این چرخه ‏‏بحران را نخواهیم داشت. ‏