لوس، بی‌مزه و خنک؛ کاملا ساخت ایران

برترین‌ها: ساخت ایران ۳ از اسفند سال گذشته به نمایش خانگی آمد.جدیدترین ساخته بهمن گودرزی در ادامه دو سری پیشین آن است. تولید این سریال از ابتدای سال ۱۴۰۰ آغاز شد. ساخت ایران یکی از سریال‌های قدیمی و محبوب شبکه نمایش خانگی است که مخاطبان بسیاری را در طول زمان پخش به خود جلب کرد.

خلاصه داستان

در خلاصه داستان سریال ساخت ایران آمده است: غلام در جنوب ایران غواص است. او به ستاره علاقه دارد. یک روز ستاره که بدهی سنگینی بالا آورده و ظلی حکم جلب او را گرفته است، از غلام کمک می خواهد. غلام تصمیم می گیرد به ستاره کمک کند. غلام برای حل مشکل ستاره از مرتضی کمک می گیرد. غلام و مرتضی با هم همراه می شوند و خودشان را به دردسرهای زیادی می اندازند، در حالی که هر مانعی که از پیش رو برمی دارند، مانع بزرگتری سر راهشان می بینند که باید بر آن غلبه کنند. از آن طرف سیاوش به دلایل علاقه ای که به شیرین دارد، باید ستوده، شوهر سابق شیرین را تعقیب کند و بفهمد ستوده دنبال چیست، چرا که شیرین به دنبال انتقام از ستوده است. غلام که از قبل سیاوش را می شناسد، برای حل یکی از مشکلاتی که با آن رو به رو می شود، به کمک سیاوش نیاز پیدا می کند و این باعث می شود سیاوش هم با غلام و مرتضا همراه شود و داستان بدهی ستاره به ظلی و داستان انتقام شیرین از ستوده، به هم گره بخورد.

وبسایت ویجیاتو در نقد این سریال نوشت: روایت ابتدایی سریال در همین نخستین روزهای سال ۱۴۰۱ به حدی ناامیدکننده و بی‌هدف به نظر می‌رسد که می‌توانیم همکاری جدید امین حیایی و مجید صالحی را بدترین سریال شبکه نمایش خانگی در سال ۱۴۰۱ نام‌گذاری کنیم.

امروزه بازگشت به عناوین قدیمی از دستاوردهایی است که در سینما و تلویزیون آمریکا به شدت دیده می‌شود. بسیاری از استودیوهای سینمایی و شبکه‌های تلویزیونی در سال‌های اخیر به سراغ عناوین قدیمی خود رفته‌اند و با بازسازی یا دنباله‌سازی برای آن‌ها تلاش کرده‌اند تا موفقیت جدیدی را جشن بگیرند. بازگشت به عناوین قدیمی قماری است که به دو دلیل منطقی به نظر می‌رسد؛ نخست آن که استودیوها و شبکه‌های تلویزیونی می‌توانند بدون پرداختن به یک ایده جدید به یک روایت جذاب دست پیدا کنند و دوم آن که موفقیت عناوین قدیمی ریسک سرمایه‌گذاری روی بازسازی یا ادامه داستان آن‌ها را به شدت کاهش می‌دهد.

نمونه‌های بسیاری پیرامون بازسازی یا دنباله‌سازی روی عناوین قدیمی وجود دارد. نمونه‌هایی که در گروه‌های گوناگون قرار می‌گیرند و به همین دلیل مجموعه بزرگی از روش‌های موجود برای بازسازی عناوین دوست‌داشتنی اما فراموش‌شده را ایجاد می‌کنند. با این حال حقیقت تلخی وجود دارد؛ اگرچه بازسازی یا دنباله‌سازی برای عناوین قدیمی می‌تواند مخاطبان را تحت تاثیر قرار دهد اما هواداران یک فیلم قدیمی یا یک سریال پرهوادار احتمالا از ریسک‌کردن روی احساسات‌شان استقبال نمی‌کنند.

برای مثال، سریال Friends با یک اپیزود ویژه پس از سال‌ها به جمع هواداران خود بازگشت. اگرچه این اپیزود ویژه به معنای واقعی کلمه ناامیدکننده نبود اما به هر حال هواداران سریال Friends را قانع نکرد. گروهی از هواداران این سیتکام دوست‌داشتنی باور داشتند که اپیزود ویژه سریال Friends صرفا فرصتی برای عوامل فیلم و سرویس استریم HBO Max بوده تا درآمدی کسب کنند و به همین دلیل این اپیزود ویژه که با نام Friends: The Reunion منتشر شد، جذابیت‌های لازم را نداشته است.

شرایط برای عناوین مشابه هم تفاوت چندانی ندارد. با وجود هیجانی که هواداران هری پاتر برای تماشای برنامه Harry Potter 20th Anniversary: Return to Hogwarts داشتند، این اپیزود ویژه هم نتوانست انتظارات را برآورده کند. بحران اما صرفا محدود به اپیزودهای ویژه نمی‌شود. ریبوت فرانچایز Men in Black که فیلم Men in Black: International لقب می‌گیرد هم به شدت ناامیدکننده ظاهر شد و هواداران این فرانچایز قدیمی را ناامید کرد. با این حال نمونه‌های موفقی هم وجود دارند.

برای مثال، ریبوت فیلم Jumanji با هنرنمایی دواین جانسون، کوین هارت و جک بلک به شدت مورد استقبال تماشاگران قرار گرفت و به همین دلیل ساخت دنباله آن تایید شد. اما فروش قابل قبول و تحسین‌برانگیز فیلم Jumanji: The Next Level باعث شد تا ساخت دنباله‌ای دیگر برای این فرانچایز چراغ سبز بگیرد. دو فیلم ابتدایی ریبوت فیلم Jumanji بیشتر از یک میلیارد و ۷۶۲ میلیون دلار در سراسر جهان فروش داشته‌اند و حالا قسمت سوم این مجموعه هم در مسیر تولید قرار دارد. تهیه‌کنندگان این فرانچایز محبوب تایید کرده‌اند که استودیوی سونی پیکچرز به ساخت دنباله‌های متعدد برای این فیلم علاقه‌مند است.

بنابراین امروزه می‌توان مدعی شد که بازسازی یا دنباله‌سازی برای عناوین قدیمی سینما و تلویزیون ریسک معقولی دارد. نکته اساسی آن است که بازسازی یا دنباله یک عنوان قدیمی باید کیفیت لازم در پرداخت داستان، معرفی شخصیت‌ها و بروزرسانی روایت را داشته باشد. دستاوردهایی که سریال ساخت ایران ۳ به هیچکدام از آن‌ها نزدیک نمی‌شود.

سواری از اعتبار قدیمی

سریال ساخت ایران در سال ۱۳۹۰ در شبکه نمایش خانگی منتشر شد. این سریال را پس از فصل نخست سریال قلب یخی باید مهم‌ترین سریال شبکه نمایش خانگی در سال‌های ابتدایی این بستر جذاب دانست. اولین فصل سریال ساخت ایران تا حدود زیادی مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. البته که دلیل آن تا حدود زیادی مشخص به نظر می‌رسد. عوامل سریال ساخت ایران از بهترین‌های سینمای کمدی ایران بودند و به همین دلیل موفقیت این سریال منطقی به نظر می‌رسید.

امین حیایی، محمدرضا گلزار، محسن کیایی، فرهاد اصلانی، سحر دولتشاهی، مهران احمدی، سارا بهرامی، بهاره رهنما، پاملا ال کیک، بهنام تشکر، گوهر خیراندیش، الیکا عبدالرزاقی و امیرحسین رستمی از جمله بازیگران اصلی سریال ساخت ایران بودند. به عبارت دیگر، این سریال یک عنوان پرستاره بود. اما مسئله تنها به بازیگران اصلی آن محدود نمی‌شد. پیمان قاسم خانی و مرحوم خشایار الوند در کنار آرش قادری به عنوان تنی چند از بهترین کمدی‌نویسان سینما و تلویزیون ایران نویسندگان این سریال بودند.

کارگردانی فصل اول سریال ساخت ایران هم برعهده محمدحسین لطیفی بود. به عبارت دیگر، فرصتی برای نام‌های شناخته‌شده سینما و تلویزیون ایران در ژانر کمدی فراهم شده بود تا عنوانی را خلق کنند که بدون محدودیت‌های صدا و سیما برای مخاطب ایرانی پخش شود. موفقیت فصل اول سریال ساخت ایران که تنها ۱۸ قسمت داشت تقریبا قطعی به نظر می‌‌رسید. اما سریال به اندازه نام‌هایی که میزبانی می‌کرد، ندرخشید.

از آن‌جایی که سریال به اندازه انتظار سرمایه‌گذاران و تهیه‌کنندگان موفق نشده بود، دلیلی برای پخش فصل دوم آن وجود نداشت. اما در شرایطی که به نظر می‌رسید این سریال برای همیشه فراموش شده ناگهان در سال ۱۳۹۶ خبر بازگشت آن اعلام شد. با این حال عوامل سریال ساخت ایران ۲ با فصل نخست متفاوت بودند. کارگردانی سریال برعهده برزو نیک‌نژاد بود و فیلم‌نامه آن هم توسط امیر عربی نوشته شده بود. البته تیم بازیگران تا حدود زیادی مشابه با فصل نخست بود.

امین حیایی و محمدرضا گلزار در کنار محسن کیایی و سحر دولتشاهی، مهران احمدی، سارا بهرامی، بهنام تشکر و امیرحسین رستمی از جمله بازیگران سریال ساخت ایران بودند که در دومین فصل این سریال هم حضور پیدا کردند. حسین امیدی، آرمین رباط، پاملا ال کیک [که در فصل نخست سریال هم حضور داشت] و آرش استیلاف از جمله بازیگرانی بودند که در سریال ساخت ایران ۲ دیده شدند. پخش فصل دوم سریال ساخت ایران در اردی‌بهشت ۱۳۹۷ آغاز شد و در آبان همان سال به پایان رسید. سریال ساخت ایران ۲ با ۲۲ اپیزود پایان خود را جشن گرفت.

اگر فصل نخست سریال ساخت ایران با استقبالی کمتر از سطح انتظارات همراه شد، سریال ساخت ایران ۲ تقریبا یک عنوان شکست‌خورده لقب گرفت. مخاطبان به دلیل وقفه ۷ ساله میان فصل اول و دوم تقریبا دلیلی برای تماشای این سریال نداشتند و از آن‌‌جایی که داستان و شخصیت‌های فصل اول و دوم هم قرابت زیادی با یکدیگر داشتند، سریال برزو نیک‌نژاد نتوانست بینندگان قدیمی سریال را متحد کند.

در شرایطی که به نظر می‌رسید پرونده سریال ساخت ایران برای همیشه بسته شده، سرویس استریم فیلیمو اعلام کرد که پخش این سریال در آخرین روزهای سال ۱۴۰۰ آغاز می‌شود. بنابراین حالا یکی از قدیمی‌ترین سریال‌های شبکه نمایش خانگی در آستانه ده سالگی‌اش برای سومین فصل بازگشته تا میزبان مخاطبان باشد. اما واضح است که این میزبانی نمی‌تواند با موفقیت به پایان برسد.

قمار روی ژتون پوسیده

ساخت فصل جدید یک سریال تلویزیونی در بیشتر کشورهای جهان منوط به میزان بینندگان است. چه بسیار سریال‌های تلویزیونی جذاب و تحسین‌برانگیزی که صرفا به دلیل ریزش تعداد بینندگان نیمه‌کاره رها شده‌اند. اما در سینما و تلویزیون ایران که اساسا مسیر معکوسی با روند جهانی دارد، شرایط کاملا متفاوت است. فیلیمو در شرایطی به سراغ سریال ساخت ایران ۳ رفته که فصل نخست این سریال دقیقا ده سال پیش منتشر شده و شکست فصل دوم هم می‌توانست پرونده آن را برای همیشه به کتابخانه تاریخ منتقل کند.

به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاری روی سریال ساخت ایران ۳ شبیه قمار روی ژتون پوسیده، شرط‌بندی روی اسب مُرده و سرمایه‌گذاری روی سهام نابودشده به نظر می‌رسد. احتمالا عوامل سریال در فصل‌های قبلی هم این حقیقت را پذیرفته بودند و به همین دلیل نشانی از آن‌ها در فصل جدید سریال نیست. اگرچه امیر عربی [که نویسنده فیلم‌نامه فصل دوم سریال بود] حالا برای سومین فصل سریال هم بازگشته اما کارگردانی سریال ساخت ایران ۳ برعهده بهمن گودرزی است که اساسا کارگردانی درجه سه محسوب می‌شود.

در تیم بازیگران هم تغییرات بسیاری ایجاد شده است. به جز امین حیایی تقریبا هیچکدام از بازیگران اصلی سریال باقی نمانده‌اند. او در کنار آناهیتا درگاهی، مجید صالحی، هومن برق‌نورد، عاشیه گل‌جوشکن و هومن برق‌نورد در لیست بازیگران اصلی سریال قرار می‌گیرد. سریال ساخت ایران ۳ مانند دو فصل قبلی در دو نکته ثابت‌قدم به نظر می‌رسد؛ نخست آن که همچنان یک بازیگر زن خارجی در سریال دیده می‌شود و دوم آن که بخشی از سریال در یک کشور خارجی فیلم‌برداری شده است؛ بخشی از داستان سریال ساخت ایران ۳ در ترکیه روایت می‌شود.

سریال ساخت ایران ۳ در این چند اپیزود ابتدایی به شدت بی‌هدف، بدون داستان و فاقد روایت ظاهر شده و به نظر می‌رسد که این سریال اساسا چارچوبی برای تفسیر فیلم‌نامه بی‌نتیجه خود ندارد. شاید به همین دلیل باشد که بینندگان این سریال هم به این باور رسیده‌اند که اساسا ارزش تماشا کردن ندارد.

کاربران نیز سریال را این‌گونه تحلیل کردند: