۱۲۳۱۴۵۲ ۱۸ آذر ۱۴۰۴ ۱۹:۰۰

محتوای حمایت‌شده

تست تنفسی اوره یا UBT | راهنمای بیمار قبل از انجام آزمایش

تست UTB یا تست تنفسی اوره آزمایش ساده‌ای است که از طریق آن می توان به تشخیص بیماری های معده مانند التهاب و زخم معده دست یافت. این تست سطح اوره و باکتری هلیکوباکترپیلوریا موجود در بازدم بیمار را بررسی می نماید.

تست تنفسی اوره یک روش ساده برای تشخیص عفونت باکتریایی معده که یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های گوارشی شناخته می‌شود، است. در این متن قرار است به بررسی این تست و کاربردهای آن بپردازیم.

تست تنفسی اوره یا UBT

آزمایشگاه دکتر مهدوی

برای تست UBT همین حالا تماس بگیرید.

۰۲۱-۴۴۹۷۵۴۹۸

۰۲۱-۴۴۰۸۰۸۲۱

۰۹۳۳۲۵۹۴۳۸۰

تست UBT چیست؟

تست UBT یا Urea Breath Test یکی از روش‌های تشخیصی غیرتهاجمی و بسیار دقیق برای شناسایی باکتری Helicobacter pylori در معده است. این باکتری توانایی تجزیه اوره را از طریق آنزیم اوره‌آز دارد. در این آزمون، بیمار مقدار مشخصی اوره نشان‌دار شده با ایزوتوپ پایدار (^13C یا ^14C) را به‌صورت خوراکی دریافت می‌کند؛ اگر H. pylori در معده وجود داشته باشد، آنزیم اوره‌آز با شکستن اوره، تولید گاز دی‌اکسیدکربن نشان‌دار می‌کند که وارد جریان خون و سپس هوای بازدمی می‌شود. غلظت ایزوتوپ نشان‌دار در بازدم توسط دستگاه طیف‌سنج جرمی یا سنجنده فروسرخ اندازه‌گیری می‌شود و در صورت افزایش قابل توجه، وجود عفونت تأیید می‌گردد. تست UBT به‌دلیل حساسیت و ویژگی بالا، استاندارد طلایی تشخیص عفونت H. pylori در ارزیابی اولیه و پیگیری پس از درمان محسوب می‌شود.

کاربرد تست UBT چیست؟

آزمایش UBT برای بررسی وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری انجام می شود، اما این آزمایش می‌تواند به درمان بیماری‌های ناشی از آن نیز کمک کند. موارد زیر از کاربردهای تست تنفسی اوره به شمار می‌روند:

تشخیص عفونت هلیکوباکتر پیلوری

اولین و مهمترین دلیل برای انجام تست دستگاه گوارش یا آزمایش UBT تشخیص وجود عفونت هلیکوباکتر پیلوری است. هنگامی که وجود این باکتری و فعالیت آن در بدن تشخیص داده شده، می‌توان اقدامات بعدی را در این زمینه انجام داد.

پیگیری پس از درمان (بررسی اینکه آیا عفونت کاملا درمان شده است یا خیر)

پس از بررسی وجود هلیکوباکتر پیلوری و در صورت نتیجه مثبت در این آزمایش، روند درمان آغاز می‌شود. پس از گذراندن دوره درمان و مصرف دارو باید دوباره آزمایش UBT یا تست تنفسی اوره انجام شود تا پزشک از نتیجه درمان عفونت مطمئن گردد.

کمک به تشخیص زخم‌های معده

همانطور که گفته شد هلیکوباکتر پیلوری یکی از دلایل مهم و اصلی بروز التهابات معده از جمله زخم معده است. اگر دچار این مشکل هستید، با انجام آزمایش UBT پزشک می‌تواند روند درمانی بهتری را برای شما در نظر بگیرد. این تست مخفف Urea Breath Test به معنی تست تنفسی اوره است.

کاربرد تست UBT چیست؟

تست تنفسی اوره یا UBT چه ارتباطی با سرطان معده دارد؟

تست تنفسی اوره به‌طور غیرمستقیم در تشخیص و پیشگیری از سرطان معده نقش کلیدی دارد، زیرا هدف اصلی آن شناسایی باکتری است؛ باکتری‌ای که عامل اصلی بروز گاستریت مزمن، زخم معده و دوازدهه و در مراحل پیشرفته‌تر، آدنوکارسینوم معده و لنفوم نوع MALT شناخته می‌شود. وجود طولانی‌مدت H. pylori در مخاط معده باعث التهاب مزمن، آسیب سلولی، آتروفی غدد معده و متاپلازی روده‌ای می‌شود که زمینه‌ساز تحولات بدخیم و در نهایت سرطان است. بنابراین، شناسایی و ریشه‌کنی زودهنگام این باکتری از طریق تست UBT، می‌تواند به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه مهم علیه سرطان معده در نظر گرفته شود. درواقع، هرچه تشخیص و درمان این عفونت زودتر انجام شود، احتمال پیشرفت ضایعات پیش‌سرطانی در سلول‌های مخاطی معده به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.

مراحل انجام تست UBT چگونه است؟

تست تنفس اوره یک روش غیرتهاجمی و بسیار مفید برای تشخیص عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری است. مراحل انجام این تست ساده به این صورت است:

آماده‌سازی قبل از تست

معمولاً لازم است که حداقل ۶ ساعت قبل از انجام تست، چیزی نخورید و ننوشید (فقط آب اشکالی ندارد). این کار تضمین می‌کند که نتایج تست دقیق باشند و تحت تأثیر غذا یا نوشیدنی قرار نگیرند. برای حداقل ۲ تا ۴ هفته قبل از تست، نباید از آنتی‌بیوتیک‌ها و برای حداقل ۱ تا ۲ هفته قبل از تست، نباید از داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPIs) مانند امپرازول، پنتوپرازول و... یا بیسموت (مانند داروهای حاوی ساب‌سیترات بیسموت) استفاده کرده باشید. این داروها می‌توانند نتیجه تست را منفی کاذب کنند.

مرحله اول: نمونه‌گیری اولیه (بازدم در کیسه)

در ابتدای تست، از شما خواسته می‌شود که نفس عمیقی بکشید و بازدم خود را در یک کیسه یا ظرف مخصوص جمع‌آوری کنید. این نمونه بازدم اولیه، به عنوان یک نمونه پایه (baseline) در نظر گرفته می‌شود.

مرحله دوم: مصرف محلول اوره

سپس یک محلول حاوی اوره نشاندار شده با کربن ۱۳ (¹³C) به شما داده می‌شود تا آن را بنوشید. این اوره بی‌خطر است و طعم خاصی ندارد یا طعم بسیار ملایمی دارد.

مرحله سوم: جمع‌آوری نمونه‌های بعدی

پس از نوشیدن محلول اوره، باید حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه صبر کنید. در این مدت، اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده شما وجود داشته باشد، اوره مصرف شده توسط آن تجزیه شده و کربن ۱۳ آن به صورت دی‌اکسید کربن (¹³CO₂) آزاد می‌شود. این دی‌اکسید کربن جذب جریان خون شده و از طریق ریه‌ها دفع می‌گردد. در فواصل زمانی مشخص (معمولاً بعد از ۱۰، ۲۰ و ۳۰ دقیقه از مصرف محلول)، از شما خواسته می‌شود که مجدداً نفس خود را در کیسه‌های نمونه‌گیری جمع‌آوری کنید.

مرحله چهارم: تحلیل نمونه‌ها

نمونه‌های بازدم جمع‌آوری شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند. در آنجا، میزان کربن ۱۳ در نمونه‌های بازدم اولیه و نمونه‌های بعدی مقایسه می‌شود. اگر میزان کربن ۱۳ در نمونه‌های بعدی به طور قابل توجهی بیشتر از نمونه اولیه باشد، نشان‌دهنده این است که باکتری هلیکوباکتر پیلوری اوره را تجزیه کرده و در نتیجه، عفونت با این باکتری تأیید می‌شود.

مراحل انجام تست UBT چگونه است؟

چه افرادی باید تست UBT دهند؟

تست UBT ( تست تنفسی اوره ) عمدتاً برای افرادی که مشکوک به عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) هستند، تجویز می‌شود. در ادامه، به سایر افرادی که باید این تست را انجام دهند اشاره می‌کنیم:

افراد با علائم گوارشی
افراد با سابقه زخم معده یا دوازدهه
افراد با سابقه خانوادگی عفونت
افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن معده
افراد قبل از درمان زخم‌ها
افراد تحت درمان برای عفونت H. pylori

چه افرادی باید تست UBT دهند؟

راهنمای بیمار قبل از انجام تست UBT

تست تنفسی اوره یا همان آزمایش UBT بسیار ساده و سریع انجام می‌شود اما برای رسیدن به نتیجه درست در این تست موارد زیر قبل از انجام تست حتماً باید رعایت شوند:

حداقل ۶ ساعت ناشتا باشید.
به مدت چهار هفته هیچ آنتی بیوتیکی مصرف نکرده باشید.
از ۴۸ ساعت قبل سیگار و قلیان نکشید.
حداقل یک هفته از داروهای بلوک کنندۀ گیرندۀ H۲ (فاموتیدین، سایمتدین، نیزاتیدین، رانیتیدین و…) و مهار کنندۀ پمپ پروتون (امپرازول، آسپیرین، پنتاپرازول و…) استفاده نکرده باشید.
قبل از تست آدامس نجوید و از دهانشویه استفاده نکنید.
قبل از آزمایش مسواک بزنید و مسواک شخصی خود را همراه داشته باشید.
از خوردن غذاهای حاوی فیبر بالا یا مکمل های فیبر دار ۲۴ ساعت قبل از تست خودداری کنید.

همچنین توجه داشته باشید بسیاری از داروها مخصوصا بعضی از داروها و آنتی بیوتیک های کم کننده اسید معده می توانند در نتیجه تست دستگاه گوارش تداخل ایجاد کنند. اگر اخیرا هر یک از این داروها را مصرف کرده باشید، آزمایش UBT قادر به شناسایی عفونت هلیکوباکتر پیلوری نخواهد بود. با این حال لطفا قبل از متوقف کردن هرگونه دارویی، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

راهنمای بیمار قبل از انجام تست UBT

تفسیر نتایج تست UBT

مقادیر نرمال آزمایشUBT گزارش منفی یا Negetive است. در صورت مثبت شدن مقادیر به صورت زیر گزارش می شود:

d< ۲۵	منفی (Negative)	Heliprobe ۰
۲۵ < d < ۵۰	حدواسط (Borderline)	Heliprobe ۱
d > ۵۰	مثبت (Postive)	Heliprobe ۲

به این صورت که آزمایش UBT یا تست تنفسی اوره هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori) می تواند سطوح بسیار پایین باکتری هلیکوباکتر پیلوری را با ارزیابی از تمام مخاط معده شناسایی کرد. در غیاب باکتری H.Pilori گروه کربونیل اوره به دی اکسید کربن (CO2) تبدیل نمی شود. باکتری H. pylori دارای آنزیم اوره آز بوده و در محیط معده اوره را به CO2 تبدیل میکند. با سنجش میزان CO2 تنفسی پی به وجود این باکتری در معده می بریم. اگر علائم بالینی ( شامل تهوع، استفراغ، آروغ یا گاز، نفخ شکم و کم اشتهایی) مؤید عفونت H. pylori باشد، نتایج منفی احتمال حضورH.Pilori را رد نمی کند. در این موارد تست باید با نمونه جدید یا روشی دیگر تکرار گردد.

نکات مهم درمورد تست UBT

در کنار موارد یاد شده که نیاز است پیش از انجام آزمایش UBT رعایت شوند. نکات دیگری است که لازم است قبل از انجام آزمایش از آن‌ها مطلع باشید. نکاتی چون:

آزمایش UBT برای افراد بدون علامت مناسب نیست

انجام تست UBT (و سایر تست‌های تشخیص هلیکوباکتر پیلوری) برای افرادی که هیچ علامتی ندارند، به طور روتین توصیه نمی‌شود. بنابراین، انجام تست معمولاً محدود به افرادی است که علائم گوارشی دارند (مانند درد معده، سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، سوء هاضمه) یا در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض هستند.

انجام تست تنفسی اوره برای هلیکوباکتر پیلوری تنها در درمان برنامه ریزی شده توصیه می شود

از آنجایی که درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری شامل مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها است، معمولاً توصیه می‌شود که قبل از شروع درمان، وجود عفونت به طور قطعی تأیید شود. به عبارت دیگر، ابتدا باید با تست (مانند UBT) ثابت شود که فرد مبتلا به هلیکوباکتر پیلوری است و سپس برای او درمان تجویز شود.

بیمار باید به مدت حداقل 6 ساعت قبل از اجرای آزمون نفس ناشتا باشد

این ناشتایی به این دلیل است که وجود غذا در معده می‌تواند بر نتایج تست تأثیر بگذارد. در واقع، وجود غذا ممکن است باعث کاهش فعالیت اوره‌آز باکتری شود و در نتیجه، میزان دی‌اکسید کربن نشان‌دار در بازدم کمتر از حد واقعی شود و نتیجه تست به صورت کاذب منفی گزارش شود.

از انجام آزمایش UBT برای افراد کمتر از 18 سال، زنان باردار اجتناب گردد

در کودکان زیر 18 سال استفاده از تست UBT با احتیاط بیشتری صورت می‌گیرد و بستگی به شرایط بالینی و نظر پزشک دارد. در زنان باردار به دلیل نگرانی‌های مربوط به ایمنی، انجام تست UBT با ایزوتوپ رادیواکتیو ممنوع است. در صورت نیاز به تشخیص عفونت هلیکوباکتر در زنان باردار، باید از روش‌های جایگزین (مانند تست آنتی‌ژن مدفوع) استفاده شود. در بیماران قلبی و آلرژیک هیچ منع مطلقی برای انجام این تست وجود ندارد، اما باید احتیاط‌های لازم رعایت شود.

ارتباط معنی داری بین تعداد ارگانیسم های هلیکوباکتر پیلوری در معده و نتایج تست تنفسی اوره به اثبات نرسیده است

تست UBT بیشتر یک تست کیفی است (یعنی مشخص می‌کند که آیا عفونت وجود دارد یا نه)، نه یک تست کمی (یعنی مشخص نمی‌کند که چه مقدار باکتری وجود دارد). نتیجه این تست تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد، از جمله فعالیت اوره‌آز باکتری، سرعت تخلیه معده، و میزان جذب و دفع دی‌اکسید کربن.

نکات مهم تست تنفسی اوره

مزیت های انجام تست UBT

باید گفت بزرگترین مزیت انجام تست تنفسی اوره بررسی وضعیت این باکتری در بدن است که می‌تواند پزشک را به نتایج دقیق و مهمی درباره بیماری‌های ناشی از آن برساند. مزایای انجام آزمایش UBT را به صورت زیر می‌توان بیان کرد:

تست UBT بر اساس آنزیم اوره، یک شیوه سریع و دقیق برای شناسایی هلیکوباکتر پیلوری است

آنزیم اوره‌آز تولید شده توسط هلیکوباکتر پیلوری، اوره را به آمونیاک و دی‌اکسید کربن تجزیه می‌کند. اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده وجود داشته باشد، اوره‌آز آن، اوره نشان‌دار (موجود در تست UBT) را تجزیه می‌کند و دی‌اکسید کربن نشان‌دار تولید می‌شود که از طریق بازدم قابل اندازه‌گیری است.

این تست باکتری‌های فعال را شناسایی می‌کند و در بررسی میزان تاثیر درمان نیز قابل استفاده است

تست UBT فقط وجود باکتری‌های فعال را نشان می‌دهد. اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری در معده وجود داشته باشد، اما به دلیل مصرف آنتی‌بیوتیک، فعالیت آن متوقف شده باشد، تست UBT ممکن است نتیجه منفی کاذب نشان دهد.

آزمایش UBT برای کودکان و بیمارانی که آندوسکوپی را تحمل نمی‌کنند، استفاده می‌شود

به دلیل غیرتهاجمی بودن، UBT معمولاً به آندوسکوپی در کودکان ترجیح داده می‌شود. آندوسکوپی یک روش تهاجمی است که ممکن است برای برخی از بیماران ناخوشایند یا غیرقابل تحمل باشد.

انجام آزمایش UBT سریع و آسان است

تست UBT نیاز به آمادگی خاصی ندارد (به جز ناشتا بودن و پرهیز از مصرف برخی داروها). انجام آن نیز بسیار ساده است: بیمار یک محلول یا کپسول حاوی اوره نشان‌دار را می‌نوشد و سپس نمونه بازدم خود را جمع‌آوری می‌کند.

نتایج حاصل از تست تنفسی اوره دقیق است

در تست UBT احتمال مثبت یا منفی کاذب بودن نتایج کم است. با این حال، برای اطمینان از دقت نتایج، باید دستورالعمل‌های تست به درستی رعایت و از مصرف برخی داروها پیس از تست، خودداری شود.

مزیت های انجام تست UBT

عوارض تست UBT

آزمایش UBT یک تست غیرتهاجمی است که برای انجام آن نیازی نیست بیمار در معرض اشعه ایکس قرار بگیرد یا فشاری به او تحمیل شود و حتی دارویی مصرف کند. برای انجام این تست فقط کافی است بازدم خود را درون کیسه‌ای مخصوص فرو کند. بنابراین انجام آن عوارضی ندارد اما در مواردی نادر ممکن است فرد پس از این تست دچار تهوع، استفراغ، تغییر حس چشایی، درد یا ناراحتی در ناحیه معده شود که موقتی است و پس از گذشت چند ساعت برطرف می‌شوند.

در چه صورتی تست UBT انجام دهیم؟

آلودگی میکروبی مخاط معده با هلیکوباکترپیلوری، یکی از علل شایع زخم معده است که بهترین آزمایش برای تشخیص و درمان این عفونت، آزمایش UBT است. در ادامه به مواردی که ممکن است علاوه بر زخم معد درخواست آزمایشUBT شود را اشاره می کنیم:

آنمی
خونریزی دستگاه گوارش
ادینوفاژی
استفراغ مکرر
سلبقه خانوادگی
سرطان GI
دیس پپسی در افراد زیر ۴۰ سال
بیماران با ITP و فقر آهن بدون توجیه
برای تمام افرادی که آسپرین پروفیلاکسی و یا درمانی تجویز می شود

در چه صورتی تست UBT انجام دهیم؟

تست UTB در چه مراکزی انجام می‌شود؟

این تست نیازمند تجهیزات و پروتکل‌های خاصی است و معمولاً در مراکز تخصصی‌تری ارائه می‌گردد. تست UBT معمولاً در مراکز زیر انجام می‌شود:

مراکز تخصصی گوارش و آندوسکوپی

این مراکز اصلی‌ترین محل انجام تست UBT هستند. از آنجایی که این تست به طور مستقیم با سلامت معده و دستگاه گوارش مرتبط است، کلینیک‌های گوارش و مراکزی که خدمات آندوسکوپی ارائه می‌دهند، بهترین گزینه برای انجام آن هستند. این مراکز دارای کادر متخصص و تجهیزات لازم برای فرآیند کامل تست هستند.

آزمایشگاه‌های تخصصی تشخیص طبی

برخی از آزمایشگاه‌های بزرگ و مجهز که دارای بخش‌های تخصصی گوارش یا میکروبیولوژی هستند، نیز این تست را انجام می‌دهند. این آزمایشگاه‌ها معمولاً می‌توانند نمونه‌های تنفسی را با دقت بالا تجزیه و تحلیل کنند.

بیمارستان‌های بزرگ

در بیمارستان‌های بزرگ که دارای بخش‌های داخلی یا گوارش هستند، امکان انجام این تست وجود دارد. پزشکان متخصص در این بیمارستان‌ها می‌توانند شما را به بخش مربوطه جهت انجام تست راهنمایی کنند.

هزینه تست UBT چقدر است؟

آزمایش UBT یک روش تشخیصی مطمئن و البته سریع است و هزینه انجام آن بر اساس آخرین آمار در حدود 400 هزار تومان است. اگر این تست را در خانه انجام دهید هزینه‌های دیگری از جمله دستمزد فرد آزمایش گیرنده و ایاب و ذهاب نیز به هزینه اصلی اضافه می‌شود. باید بداندی که با وجود آنکه این تست تشخیص درمانی است، اما بیمه هزینه آن را تقبل نمی‌کند.

هزینه تست UBT چقدر است؟

سوالات متداول

مهمترین و پر تکرارترین سوالات درباره تست تنفسی اوره یا همان تست دستگاه گوارش در این بخش پاسخ داده شده است:

آیا UBT دردناک است؟

همانطور که گفته شد آزمایش UBT یک تست غیرتهاجمی است که هیچ فشاری به بیمار وارد نمی‌کند و تنها کافی است بازدم خود را درون کیسه‌ای فرو کند بنابراین این تست دردناک نیست.

چه کسانی نباید UBT انجام دهند؟

با وجود این که تست تنفسی اوره فرآیند آسانی دارد و فشاری به بیمار وارد نمی‌شود و دردی به او تحمیل نمی‌گردد با این حال توصیه شده است افراد زیر هجده سال، زنان باردار، بیماران خاص و کسانی که داروهای خاص مصرف می‌کنند تا جای ممکن از انجام این تست خودداری کنند.

چه آمادگی‌هایی برای انجام UBT لازم است؟

برای انجام تست دستگاه گوارش یا آزمایش UBT نیاز است مانند انواع آزمایش خون از ۶ ساعت قبل ناشتا بود؛ ضمن این که این تست برای اینکه نتیجه درستی ثبت کند نیاز دارد که بیمار از یک ماه قبل از مصرف هرگونه آنتی‌بیوتیک پرهیز کند و همچنین از یک هفته قبل از مصرف داروهای مسدودکننده گیرنده H۲ و مهارکننده پمپ پروتون خودداری کرده باشد.

آیا انجام تست UBT عوارضی هم دارد؟

تست تنفسی اوره معمولاً کاملاً بی‌خطر و غیرتهاجمی است. فقط در موارد نادر ممکن است فرد احساس نفخ خفیف یا تهوع جزئی پس از خوردن محلول اوره داشته باشد، که موقتی است و سریع برطرف می‌شود.

نتیجه تست UBT چقدر قابل اطمینان است؟

تست UBT از دقیق‌ترین روش‌های تشخیص هلیوکوباکتر پیلوری محسوب می‌شود و حساسیت بالای ۹۵٪ دارد. در صورت رعایت صحیح شرایط انجام (مثل قطع آنتی‌بیوتیک و مهارکننده پمپ پروتون پیش از تست)، نتیجه آن بسیار قابل اعتماد است.

جمع بندی

تست دستگاه گوارش یا آزمایش UBT یک آزمایش تشخیص طبی است که برای تشخیص هلیکوباکتر پیلوری به کار می‌رود. وجود این باکتری منجر به بروز بیماری‌هایی مانند زخم معده، سرطان معده و گاستریت مزمن می‌شود. برای انجام تست تنفسی اوره از میزان دی اکسید کربن موجود در بازدم شما استفاده می‌شود.