اعتراض به همایون شجریان یا «چه بکن، چه نکن» بی‌جا؟
چرا هر اتفاقی را چنین پیچیده و بغرنج می‌کنیم و خواسته یا ناخواسته همواره دنبال کاسه‌ای زیر نیم کاسه هستیم؟
عصر ایران: در چند روز گذشته با عنوان «فراتر از قرنطینه» بازخوانی از آهنگ «مرغ سحر» از همایون شجریان با همراهی خواننده زن لبنانی عبير نعمه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است. بعد از انتشار آن چند خواننده زن (که همگی هم ساکن خارج از ایران هستند) به این قضیه و هم‌خوانی همایون شجریان با خواننده لبنانی اعتراض کردند.
این قطعه پروژه‌ای از ارکستر فیلارمونیک تهران است که در زمان قرنطینه و با نگاهی به فراتر از این موقعیت جهانی ضبط و اجرا شده است. آرش گوران (رهبر ارکستر فیلارمونیک تهران) در همکاری با همایون شجریان و عبیر نعمه (خواننده اهل لبنان) و نوازندگان مطرح بین‌المللی قطعه «مرغ سحر» ساخته زنده‌یاد مرتضی نی‌داوود را دوباره اجرا کرده‌اند.
در صفحه اینستاگرام همایون شجریان همراه با معرفی این آهنگ آمده است که: «تقدیم به تمام مردم جهان ... مردمی که مهرشان مرز و نژاد نمی‌شناسد» و آرش گوران هم در مصاحبه‌ای درباره ایده و شکل‌گیری چنین اثری گفته است: « به هرحال موسیقی زبانی بین‌المللی است و هیچکس نمی‌تواند انحصار آن را داشته باشد، زیرا متعلق به همه است. در راستای ایده تولید و ضبط قطعه «مرغ سحر» نیز باید بگویم دلم می‌خواست موزیسین‌های بزرگ جهان را در کنار خود داشته باشم. [...] اینکه قصد داریم از مرزها فراتر رویم و بگوییم نژاد ما یکی است و انسانیت مهم‌تر از مسائلی چون سیاست و رنگ و هر مقوله دیگر است.»
حال واقعا این پرسش در میان است که آیا کسی حق دارد به هنرمندی بگویید چرا با فلان کس همراهی کرده‌ای؟ اساسا چنین سوالی وجاهت مطرح شدن دارد؟
همایون شجریان و آرش گوران به هر دلیلی انتخابشان برای این هم‌خوانی خانم عبیر نعمه بوده است، این انتخاب حق آنان است و غیر از خودشان به هیچ شخص دیگری ارتباطی ندارد. می‌توان به کیفیت اثر یا شیوه خوانندگی، اجرا، تنظیم و ... نقد داشت اما این که چرا با فلانی کار کرده‌اید و چرا با فلانی کار نکرده‌اید دخالت در زندگی و حق انتخاب هنرمند است و هیچ جای از اعراب ندارد.
درست است که مقوله خوانندگی زن براساس قوانین کشور شرایط خاص خود را دارد و زنان به شکل تک‌خوان نمی‌توانند قطعه‌ای را اجرا کنند اما زیر سوال بردن حرکت هنری گروهی از هنرمندان با استدلال به این مقوله چه مشکلی را حل می‌کند؟ غیر از اینکه همایون شجریان و آرش گوران را وارد یک حاشیه و جنجال بی ربط کنیم چه عایدی دیگری دارد؟
همان گونه که کسی به انتخابهای معترضین نمی‌تواند ایرادی بگیرد که چرا آن سبک‌های موسیقی یا آهنگ‌ها را برای خودشان انتخاب کرده‌اند، یا با فلان خواننده و آهنگ‌ساز همکاری کرده‌اند و ... طبیعتا آنها هم حق ندارند درباره انتخاب دیگر هنرمندان دخالت کنند. نه فقط دخالت بلکه آنرا زیر سوال ببرند و به سویه‌های دیگری آن را ارتباط دهند.
حال چرا هر اتفاقی را چنین پیچیده و بغرنج می‌کنیم و خواسته یا ناخواسته همواره دنبال کاسه‌ای زیر نیم کاسه هستیم می‌تواند موضوع یک پروژه جامعه - روان‌شناسی باشد که اهل فن با مطالعه و بررسی دقیق دلایل آن را ریشه‌یابی کنند.
آرش گوران در مصاحبه با ایلنا ( اول تیر ۹۹) به صراحت درباره انتخاب عبير نعمه گفته است: «پیش از هرچیز باید بگویم که ما خوانندگان بانوی بسیار توانایی در کشور داریم. اساسا هدف از ساخت اثر این بود که یک خواننده ایرانی و یک نماینده بین‌المللی از دیگر خوانندگان داشته باشیم که در نهایت از میان گزینه‌ها که عالیم قاسمف نیز جزوشان بود، خانم عبیر نعمه انتخاب شدند. بازهم می‌گویم بر این موضوع اشراف دارم که خوانندگان بانوی بسیار توانایی در کشور داریم و آرزویم این است که اجراهای آنها را ببینیم و بشنویم.»
این نوشتار در دفاع از قطعه «مرغ سحر» همایون شجریان و آرش گوران نیست که به نظرم در فرم اجرا و خوانندگی (علی الخصوص خانم عبير نعمه) ، سازبندی‌ها، هارمونی، ویدیو ساخته شده و ... جای نقد دارد اما در دفاع از زندگی هنری و حق انتخاب آزاد نه تنها همایون شجریان و آرش گوران بلکه دیگر هنرمندان و تمام انسان‌ها برای زندگی و فعالیتشان است.
این اتفاق مانند آن است که زن و مردی با هم ازدواج کند و زنان یا مردانی به این انتخاب آنها اعتراض کنند! حال به هر دلیلی.
هرشخصی مسئول انتخاب‌ها و عملکرد خود است پس به همایون شجریان یا هر کس دیگری نباید گفت: چه بکن یا چه نکن، مگر آنکه از شما مشورت یا کمک خواسته باشد.
در شکل ارتباطات جهان امروز این آزادی برای هر کسی فراهم شده است که از طریق شبکه‌های اجتماعی تریبونی داشته باشد، علی الخصوص هنرمندان به دلیل وجود هوادارانشان تریبون بزرگتری در اختیار دارند، حواسمان باشد که وجود چنین امکانی باعث نشود بدیهی‌ترین موارد زندگی اجتماعی را فراموش کنیم و برای چند هزار لایک و کامنت دچار فراموشی و یا تشویش ذهنی و اختلاط روانی شویم.
شاید بسیاری پرسش‌ها و یا اظهار نظرها به ذهنمان بیاید ولی چون تریبونی به اسم شبکه اجتماعی داریم آیا باید سریع این افکار را بیرون بریزیم؟
آیا باید به همایون شجریان یا هر شخص دیگری گفت این کار را بکن و آن کار را نکن! چرا این کار را کردی و چرا آن کار را نکردی؟
یادمان باشد که به حقوق اولیه هر انسانی اعم از هنرمند یا غیر هنرمند احترام بگذاریم و در باره این مورد اخیر همایون شجریان جای تاسف دارد که چند هنرمند دیگر به انتخاب او احترام نگذاشته و آن را زیر سوال برده‌اند، حال به هر دلیلی!
نهال موسوی
نظر کاربران
مردم همه کارشناسی ارشد تو زمینه موسیقی فرهنگی هنری شهرداری تهران میوه فروشی پزشکی خلاصه هرچی بگم کمه دارای دکترین توهرزمینه ای هستندولواینکه سوادخواندن ونوشتن هم نداشته باشند باید خودشونو مطرح کنند که ماهم هستیم حالا کسی جرأت کنه ازخودشون یک انتقاد بکنه اونوقت بیا و ببین
پاسخ ها
شجریان
تو مگه داخلی ها را نمیشناسی
صد بار نگفتم در تریبون داخلی هنرمندی نکن
این کار را کردی حال تحویل بگیر