پیوند دست و پای قطع شده چگونه انجام می‌پذیرد؟

برترین‌ها: پیوند دست قطع شده، درمانی برای افرادی است که یک یا هر دو دست‌شان قطع شده است. در پیوند دست قطع شده، فرد یک یا دو دست اهدایی و بخشی از ساعد‌ها را از شخصی که فوت کرده است دریافت می‌کند. پیوند دست قطع شده عملی تخصصی است که تنها در چند مرکز پیوند عضو در دنیا انجام می‌شود.

هرچند تضمین نشده، اما پیوند دست قطع شده می‌تواند کمک‌تان کند تا حدودی احساس و عملکرد دست‌تان را به دست بیاورید. پیوند دست قطع شده می‌تواند کیفیت زندگی را افزایش بدهد و درمانی مادام العمر است. شما بعد از پیوند دست قطع شده باید دارو‌های بخصوصی مصرف کنید (سرکوب‌گر ایمنی) و به طور مرتب فیزیوتراپی شوید و مراجعات منظم به پزشک داشته باشید تا وضعیت دست‌های اهدایی که به بدن‌تان پیوند زده شده بررسی شود.

چرا پیوند دست قطع شده؟

پیوند دست قطع شده در تلاش برای بهبود کیفیت زندگی و برگرداندن مقداری از عملکرد و احساس دست انجام می‌شود. جراحان برای هماهنگی بدن شما با پیوند دست اهدایی موارد زیر را بررسی می‌کنند:

• نوع خون
• نوع بافت
• رنگ پوست
• قیاس سن اهدا کننده و دریافت کننده
• همجنس بودن اهدا کننده و دریافت کننده
• اندازه‌ی دست
• حجم عضله

ریسک‌های جراحی در پیوند دست قطع شده

پیوند دست قطع شده یک عمل مهم است و تمام ریسک‌های یک جراحی پیوند عضو را با خود دارد، از جمله عفونت، خونریزی و تشکیل لخته خون. یک لخته خون می‌تواند سبب کاهش جریان خون در دست شده و عارضه‌ای جدی ایجاد کند که نیازمند جراحی فوری برای ترمیم است.

پیوند دست قطع شده؛ پس زنی دست پیوندی

پس زنی دست پیوندی زمانی روی می‌دهد که سیستم ایمنی بدن، دست پیوند زده شده را به عنوان بیگانه‌ای برای بدن تلقی می‌کند، یعنی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها. سیستم ایمنی بدن تلاش می‌کند تا دست پیوند زده شده را تخریب نماید. پس زنی دست پیوندی به دو طریق روی می‌دهد:

• پس زنی حاد دست پیوندی

پس زنی حاد زمانی است که سیستم ایمنی سعی می‌کند فورا بافت دست پیوندی را تخریب کند. همچنین این اتفاق می‌تواند زمانی روی بدهد که سیستم ایمنی، پروتئین‌های خاصی (آنتی بادی‌ها) را برای حمله به رگ‌های خونی و بافت‌ها در دست پیوندی ارسال می‌کند. کسی که دچار پس زنی حاد دست پیوندی می‌شود ممکن است متوجه راش پوستی، تورم یا تغییری در رنگ پوست دست یا بازو شود. در این حالت ممکن است درد وجود داشته یا نداشته باشد.

پس زنی حاد دست پیوندی معمولا با دارو قابل کنترل است، اما در موارد نادر، ممکن است نیاز به برداشتن دست یا دست‌های پیوند زده شده باشد. اگر دست پیوندی قبلا پس زده شده باشد لزوما دلیل نمی‌شود پیوند یک دست دیگر نیز پس زده شود، اما ممکن است شرایط را برای هماهنگی بدن شما با یک دست اهدایی سخت‌تر کند.

• پس زنی مزمن دست پیوندی

پس زنی مزمن عضو پیوندی طی مدت زمان طولانی‌تر رخ می‌دهد. دست فرد ممکن است دردناک شده و عملکرد خود را از دست بدهد. شاید فرد متوجه شود مو‌های دست ریزش کرده‌اند یا در ناخن‌های دست تغییراتی روی داده است. بعد از پیوند دست قطع شده، به فرد آموزش داده می‌شود که نسبت به علائم اولیه‌ی پس زنی عضو پیوندی آگاه باشد. فرد باید هر گونه تغییر در ظاهر یا احساس دست را به تیم پیوند خود اطلاع بدهد. اگر تیم پیوند تردید داشته باشد که بدن در حال پس زدن دست پیوندی است، شاید لازم باشد مصرف دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی افزایش داده شود. تیم پیوند احتمالا تست‌هایی برای انجام روی دست پیوندی تجویز می‌کند، از جمله بیوپسی از بافت در دست پیوندی.

پیوند دست قطع شده: ریسک‌های مربوط به دار‌های سرکوب‌گر ایمنی

دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی دارو‌هایی هستند که برای جلوگیری از پس زدن دست پیوندی توسط بدن تجویز می‌شوند. دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی دارو‌هایی قوی هستند که لازم است فردی که پیوند دست شده، تا پایان عمر مصرف کند. عوارض جانبی جدی مصرف این دارو‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• افزایش ریسک عفونت‌های جدی شامل سیتومگالوویروس (CMV)
• افزایش ریسک سرطان
• آسیب کلیوی
• افزایش ریسک ابتلا به دیابت
• پوکی استخوان
• افزایش کلسترول
• افزایش خطر بیماری قلبی

عوارض جانبی کم خطرتر دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی نیز شامل موارد زیر می‌شوند:

• آکنه
• افزایش وزن
• بیخوابی
• ریزش مو
• کبودی
• اسهال
• سر درد
• تهوع

آمادگی برای پیوند دست قطع شده

پیش از اینکه بتوانید تحت عمل پیوند دست قطع شده قرار بگیرید، باید ریسک‌های این عمل و اینکه آیا قادر به پیگیری‌های جدی بعدی برای باقی عمرتان هستید یا نه را در نظر بگیرید. همچنین شما باید بررسی کنید انتظار شما از پیوند دست قطع شده‌تان چیست. مراقبت‌های بعد از پیوند دست قطع شده شامل موارد زیر می‌شود:

• ویزیت‌های منظم توسط پزشکان و جراحان تیم پیوند
• فیزیوتراپی منظم
• مصرف دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی به صورت روزانه و کنترل عوارض جانبی این دارو‌ها
• مراجعات منظم جهت غربالگری‌های روتین سلامت

شما توسط تیم پیوند به خوبی ارزیابی خواهید شد. افرادی که دست‌شان از ناحیه‌ی آرنج به بالا یا پایین‌تر قطع شده، از جهت پیوند بررسی می‌شوند. برای اینکه شما کاندید پیوند دست قطع شده محسوب شوید باید:

• معاینه‌ی دقیق فیزیکی شوید که شامل عکس با اشعه‌ی X، آزمایش خون و سایر معیار‌های سلامت جسمانی می‌شود.
• از جهت سلامت روحی و هیجانی مورد ارزیابی قرار بگیرید و مهارت‌های کنترل و غلبه، حمایت خانوادگی و اجتماعی و توانایی مدیریت مراقبت‌های بعد از پیوند، در موردتان بررسی شود.
• سابقه‌ی عوارض عصبی مزمن مانند نوروپاتی عروق محیطی نداشته باشید.
• دچار هیچ بیماری جدی نباشید، مثلا دیابت، بیماری کلیوی، بیماری قلبی و یا سرطان‌های غیرقابل درمان.
• اخیرا دچار بیماری عفونی جدی نشده باشید.
• سیگاری نباشید.
• از الکل و دارو‌های روانگردان استفاده نکنید.

بعد از ارزیابی اولیه جهت پیوند دست قطع شده ...

بعد از اینکه تائید شد شما کاندید پیوند دست قطع شده هستید، در لیست انتظار برای دست یا دست‌های اهدایی قرار می‌گیرید. مدت زمان انتظار شما قابل پیش بینی نیست، زیرا معمولا معلوم نیست چه زمانی یک دست یا دو دست اهدایی که با نیاز‌های شما هماهنگ باشد، در دسترس خواهد بود.

در مدت زمان انتظار برای پیدا شدن دست پیوندی باید تا جایی که امکان دارد خود را آماده کنید:

• مراجعه به کلینیک پیوند عضو: شما باید به صورت دوره‌ای با تیم پیوند‌تان جهت آزمایشات خون و ارزیابی‌های مکرر برای آماده شدن برای پیوند ملاقات کنید.
• تمرینات قدرتی در صورتی که به شما توصیه شده است: ممکن است یک فیزیوتراپ برای افزایش قدرت و انعطاف پذیری دست‌های‌تان پیش از پیوند دست قطع شده با شما تمرین کند.
• برنامه ریزی برای سفر و موقتا ساکن شدن: تیم پیوند از شما خواهد خواست که در مکانی مستقر شوید که کمتر از ده ساعت زمان برای رسیدن به بیمارستانی که قرار است پیوند در آنجا انجام شود، نیاز داشته باشد. بعد از عمل پیوند دست قطع شده نیز باید تا چند ماه نزدیک به بیمارستان محل استقرار تیم پیوند دست‌تان باشید. پس باید خودتان را برای اقامت طولانی مدت در جایی غیر از محل سکونت فعلی‌تان آماده کنید.
• ارتباط با تیم پیوند: اگر هر گونه تغییری در مراقبت‌های پزشکی شما رخ داد، از جمله تغییر در داروها، خونریزی یا تشخیص یک بیماری مزمن، باید تیم پیوند را فورا در جریان بگذارید. همچنین تغییر آدرس محل سکونت، شماره تلفن یا هر اطلاعات تماسی دیگری را فورا به تیم پیوند اطلاع بدهید.

حین عمل پیوند دست قطع شده

عمل پیوند دست قطع شده عملی پیچیده و دشوار است که می‌تواند ۱۸ تا ۲۴ ساعت طول بکشد. تیمی از جراحان، این عمل را انجام داده و خانواده‌تان را به طور مرتب در جریان روند پیشرفت عمل قرار می‌دهند.

وقتی دست اهدایی آماده‌ی پیوند به دست شما شد، جراحان اول استخوان‌های شما را با استفاده از پلیت‌های کوچک فلزی به استخوان‌های دست اهدایی می‌چسبانند. سپس جراح با استفاده از بخیه‌هایی بخصوص، رگ‌های خونی و عصب‌ها و تاندون‌ها را به هم متصل می‌کند. جراحان از اتاق عملی ویژه که مجهز به میکروسکوپ لازم برای قرار دادن نخ‌های بخیه است استفاده می‌کنند. وقتی تمام قسمت‌های دست اهدایی و دست گیرنده به هم متصل شد، پوست بسته می‌شود.

بعد از عمل پیوند دست قطع شده

بعد از عمل پیوند دست قطع شده، شما به ICU منتقل می‌شوید. تیم مراقبتی، عملکرد دست یا دست‌های پیوندی شما را بررسی می‌کنند و از شما خواسته می‌شود تا سعی کنید انگشتان خود را حرکت بدهید. این احتمال وجود دارد اتاقی که شما در آن هستید، دمای بالاتری داشته باشد تا جریان خون بهتری در دست یا دست‌های پیوندی برقرار شود.

وقتی وضعیت شما به اندازه کافی ثابت شد از ICU به بخش منتقل می‌شوید. احتمالا به مدت ۷ تا ۱۰ روز بعد از عمل پیوند دست قطع شده در بیمارستان خواهید ماند.

تیم مراقبتی شما کمک‌تان می‌کند بعد از عمل، دردتان را کنترل کنید. خیلی مهم است که ارتباط خوبی با تیم پیوند برقرار کنید تا بتوانید میزان درد و ناراحتی خود را به آن‌ها منتقل کنید، زیرا کنترل درد می‌تواند ریکاوری‌تان را سرعت بدهد.

مدت زمانی که در بیمارستان هستید، یک فیزیوتراپ که در تمرین با دست تبحر دارد نیز با شما کار می‌کند. او به شما تمرینات دست را یاد می‌دهد تا با کمک آن‌ها عملکرد دست‌تان را به دست آورید. بین جلسات تمرین، روی دست تان اسپلینت بسته می‌شود تا در وضعیت ثابتی بماند. همچنین به شما آموزش داده می‌شود تا چگونه این تمرینات را خودتان هم انجام دهید.

یک سری نگرانی‌های روحی و هیجانی بعد از عمل طبیعی‌اند. شاید برای خوابیدن و عادت کردن به دست یا دست‌های جدید خود مشکل داشته باشید. اگر هر گونه ناراحتی از این بابت دارید نیز باید آن را با تیم پیوند مطرح کنید.

دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی بعد از پیوند دست قطع شده

دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی می‌توانند به شما کمک کنند جلوی فعالیت بیش از حد و نادرست سیستم ایمنی‌تان را نسبت به دست پیوندی بگیرید. بعد از عمل پیوند دست، مصرف دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی شروع می‌شود و تا پایان عمر ادامه خواهد داشت. برای کاهش ریسک عوارض جانبی ناشی از دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی و ریسک پس زده شدن دست پیوندی باید:

• دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی را هر روز سر ساعت مصرف کنید (با معده پُر یا خالی)
• هرگز مصرف دارو‌ها را متوقف نکنید مگر اینکه توسط پزشک دستور داده شود
• انتظار عوارض جانبی مصرف دارو‌ها را داشته باشید
• به طور منظم آزمایش خون بدهید تا تاثیر دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی بررسی شود

هر چند دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی می‌توانند کمک‌تان کنند ریسک پس زده شدن دست پیوندی را به حداقل برسانید، توانایی بدن برای مبارزه با عفونت‌ها را نیز کاهش می‌دهند. اگر با هر علامتی مواجه شدید که نشان می‌دهد در حال ابتلا به یک بیماری عفونی هستید، مثلا تب، بثورات پوستی یا تورم، با پزشک یا تیم پیوند تماس بگیرید.

نتایج پیوند دست قطع شده

پیوند دست قطع شده به این دلیل که عملی نسبتا جدید است، به سختی می‌توان نتایج آن را پیش بینی کرد. پیگیری کردن مراقبت‌های بعد از عمل پیوند دست قطع شده می‌تواند احتمال بازیابی عملکرد دست تا آخرین حد امکان را فراهم نماید. هر چند تضمینی وجود ندارد که عملکرد دست پیوندی تا چه اندازه خواهد بود، اما افرادی که تحت عمل پیوند دست قطع شده قرار می‌گیرند می‌توانند:. اجسام کوچکی مانند گردو و پیچ را بردارند. اجسام سنگین‌تری را با یک دست بردارند، مثلا یک پارچ پُر از شیر. از آچار و سایر ابزار‌ها استفاده کنند. کف دست را باز و بسته کنند. از چاقو و چنگال استفاده کنند. بند کفش را ببندند. توپ شوت شده را بگیرند

پیوند پای قطع شده

عمل پیوند پای قطع شده نیز درست مانند هر نوع عمل جراحی دیگری، مزایای و معایب خاص خودش را دارد.

مزایای پیوند پای قطع شده

مزایای بالقوه‌ی پیوند پای قطع شده، منحصربفرد هستند و می‌توانند زندگی را تغییر بدهند:

• بهبود عملکرد: پیوند پای قطع شده می‌تواند عملکرد فیزیکی پا‌ها را برگرداند، از جمله احساس لامسه و احتمالا توانایی راه رفتن بدون کمک. برای افرادی که پای‌شان از وسط ران قطع شده، پیوند پا می‌تواند عملکرد زانو را نیز برگرداند.
• بهبود ظاهر: پیوند پای قطع شده می‌تواند ظاهر پایین تنه‌ی فرد را تا حدودی اصلاح و بازیابی نماید. در نتیجه فرد اعتناد بنفس بیشتری پیدا کرده و می‌تواند تا حدودی به سبک زندگی گذشته‌اش برگردد، مثلا شغل و فعالیت‌های اجتماعی.

معایب پیوند پای قطع شده

هر نوع عمل جراحی ریسک‌هایی دارد، اما عمل پیوند پای قطع شده ریسک‌های قابل توجهی دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• پس زنی پای پیوندی: این احتمال وجود دارد که پای پیوندی توسط سیستم ایمنی پس زده شود. اگر چنین اتفاقی رخ بدهد، پای پیوندی باید جدا شده و راه‌های دیگر از جمله پیوند یک پای دیگر در زمانی دیگر بررسی شود. هرچند عمل پیوند پای قطع شده عملی نسبتا جدید است، اما لازم به ذکر است که تمام بیمارانی که تحت عمل پیوند پای قطع شده قرار گرفته‌اند و به طور مداوم دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی را مصرف می‌کنند، قادر به حفظ پای پیوندی خود بوده‌اند.
• افزایش درد و ناراحتی: پیوند پای قطع شده در مقایسه با سایر راه‌ها (هیچ کاری نکردن یا استفاده از پای مصنوعی)، بیماری که تحت عمل پیوند پای قطع شده قرار می‌گیرد، دچار درد و ناراحتی بعد از عمل خواهد بود. بیمار معمولا باید ده روز در بیمارستان بماند و مکررا به آزمایش خون نیاز است تا سطح دارو‌های سرکوب‌گر ایمنی چک شود.
• مشکلات روحی و روانی: از آنجایی که طی روز از پا به طور مداوم استفاده می‌شود، این نگرانی وجود دارد که بیمار به سختی بتواند با پای جدید خود سازگاری پیدا کند. بیمار ممکن است درباره‌ی واکنش دوستان و آشنایان نسبت به تغییر فیزیکی روی داده، دچار اضطراب شود.
• مشکلات عملکردی: این احتمال وجود دارد که بعد از پیوند پای قطع شده، بیمار دچار نقص‌های حرکتی و محدودیت عملکرد پای پیوندی شود.. عوارض جانبی داروها: دارو‌های مورد استفاده برای کمک به پیشگیری از پس زده شدن پای پیوندی، ریسک ابتلا به بیماری‌های عفونی، دیابت و انواعی از سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.

منابع: brighamandwomens ، mayoclinic