یک یادداشت و دردسر کیهانیِ تهران - بغداد

روزنامه شرق: بعد از مشکلات مدید درون‌مرزی و فرامرزی، مقامات عراق با یک مشکل کیهانی هم مواجه شدند.

آیت‌الله سیستانی، مرجع بزرگ شیعیان عراق، با هینیس پلاسخارت، نماینده سازمان ملل متحد در عراق، دیدار و گفت‌وگویی داشت که در آن درباره نقش‌آفرینی نظارتی این سازمان و نمایندگانش در انتخابات پارلمانی عراق صحبت کرده بود.

در‌پی این دیدار، حسین شریعتمداری روز شنبه در سرمقاله‌ای که با عنوان «برخاسته از ارادت» نوشته بود، این مواضع را مورد انتقاد قرار داد و با رد موضع سیستانی در این زمینه، آن را دون شأن او خواند.

این انتقاد بی‌سابقه البته با توجه به ساختار اداری کیهان، توجه جدی و البته منفی رسانه‌ها و مقامات کشور همسایه و به تبع آن دیپلمات‌های ایرانی را به خود جلب کرد. دفتر آیت‌الله سیستانی خود با انتشار بیانیه‌ای ادعای کیهان در‌این‌باره را رد کرد و نوشت در این دیدار تنها خواستار این شده است که نظارت بر انتخابات با هماهنگی و طبق ضوابط مورد تأیید سازمان ملل متحد انجام شود؛ اما روز گذشته و در ادامه واکنش به این مقاله، مقامات عراقی با واکنش منفی به موضوع ورود و از کسی که می‌توان او را بزرگ‌ترین چهره مذهبی عراق خواند، حمایت کردند و مقامات ایرانی نیز سعی کردند از مواضع مدیرمسئول کیهان فاصله بگیرند.

شریعتمداری خود نیز دیروز با استناد به همین بیانیه، برداشت خود را اشتباه اعلام کرد و از سیستانی پوزش خواست.

او البته تأکید کرد که از موضع متفق مقامات عراق در حمایت از آیت‌الله سیستانی استقبال می‌کند. جنجال‌آفرینی شریعتمداری در روابط ایران و عراق البته در حالی رخ داد که دو کشور با چالش‌های مشترکی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و وزیر خارجه عراق نیز در همان روز انتشار این یادداشت در ایران در حال رایزنی با مقام ارشد کشور بود. فؤاد حسین در این سفر پیامی شفاهی نیز برای شخص رئیس‌جمهور ایران از طرف نخست‌وزیر مصطفی الکاظمی آورده بود.

این اولین‌بار نیست که موضع‌گیری این روزنامه باعث چالش در صحنه دیپلماتیک می‌شود. پیش‌تر تیتر یک روزنامه کیهان درباره یک درگیری نظامی به ‌حدی چالش ایجاد کرد که شورای عالی امنیت ملی به موضوع ورود کرد و در اتفاقی بی‌سابقه کیهان برای مدتی توقیف هم شد.

اتفاق ‌نظر عراقی‌ها در حمایت از آیت‌الله سیستانی

طبق گزارش‌ها، رؤسای چهارگانه عراق، یعنی برهم صالح، رئیس‌جمهور؛ مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر؛ محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان و فائق زیدان، رئیس شورای عالی قضائی این کشور که در جلسه مشترک حضور به هم رسانده بودند، به اتفاق انتقادات از سیستانی را محکوم کردند.

شفقنا به نقل از منابع عراقی گزارش داده است که گفته‌اند: «هر‌گونه اهانت به مقام مرجعیت محکوم است و جایگاه رهبری معنوی نزد مردم عراق و مسلمانان و انسانیت محفوظ و معتبر است».

رؤسای قوای عراق گفته‌اند رهنمودهای آیت‌الله سیستانی در دیدار با نماینده ویژه سازمان ملل در امور عراق «نقشه راهی است که ضامن پایان‌دادن به بحران‌ها و حرکت به سمت انتخابات زودهنگام، سالم و آزاد» است.

دفاع از مواضع آیت‌الله سیستانی در مقابل این حمله، منحصر به مقامات فعلی نیز نشد و نوری المالکی، نخست‌وزیر پیشین عراق، نیز این یادداشت را محکوم و آن را توهین به همه مردم عراق خوانده بود.

وزارت خارجه ایران: مواضع کیهان به مواضع ایران ربطی ندارد

وزارت خارجه ایران اما از درِ جبران خسارت به ماجرا ورود کرد و با تأکید بر احترامی که ایران و دستگاه دیپلماسی‌اش برای شخص آیت‌الله سیستانی قائل است، صریح و ضمنی از مواضع شریعتمداری در این زمینه فاصله گرفت و این تصور را که نوشته او در راستای مواضع ایران در این زمینه باشد، رد کرد.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه، در پاسخ به پرسشی در‌این‌باره انتشار این مقاله را «اتفاقی تلخ» خواند و گفت: «درباره اتفاق تلخی که اشاره کردید، باید بگویم که این موضع هیچ ربطی به ارکان جمهوری اسلامی ایران ندارد.

جمهوری اسلامی ایران بر‌اساس مرجعیت شکل گرفته و مرجعیت همواره در ایران و عراق حافظ صلح و امنیت بوده است و آیت‌الله سیستانی نقش بی‌بدیلی در عراق دارد و ایشان دارای جایگاه رفیعی بین شیعیان در سراسر جهان از‌جمله ایران و عراق است».

او گفت: «جمهوری اسلامی ایران برای این رکن مهم و اساسی احترام ویژه‌ای قائل است و طبیعی است که ما تحمل نمی‌کنیم که به جایگاه مرجعیت تخطی صورت بگیرد».

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه، نیز در توییتی به زبان عربی نوشت: «مرجع عالی‌قدر آیت‌الله‌العظمی سیستانی، قلعه استوار عراق، دروازه امنیت منطقه و سرمایه‌ای برای کل جهان اسلام است.

ایران از نقش والای ایشان در برقراری امنیت و ثبات در عراق، حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی آن، خلاص‌شدن از شر نیروهای اشغالگر و ساختن یک عراق جدید قدردانی می‌کند».

بی‌سابقگی سابقه‌دار

حمله شریعتمداری به آیت‌الله سیستانی و چالشی که این موضع‌گیری برای وزیر خارجه ایران ایجاد کرد، البته در روابط ایران و عراق بی‌سابقه است اما از جنبه‌های دیگر، نمونه‌های مشابهی از این اتفاق را می‌توان یافت.

پاییز سه سال پیش و در میانه درگیری‌های عربستان سعودی در یمن، در‌حالی‌که ریاض در تلاش برای متهم‌کردن ایران در حملات انصارالله یمن به عربستان بود، روزنامه کیهان در تیتر یک نوشت: «هدف بعدی، دوبی» تا هم ایران را مسئول حمله به عربستان خوانده باشد و هم امارات متحده عربی را رسما به حمله موشکی تهدید کند.

شریعتمداری البته درپی موج انتقادها ازسوی رسانه‌ها و مقامات، آنها را نگران برج‌های دوبی خواند و به منتقدانش حمله کرد. حتی وقتی دادستانی تهران درپی شکایت شورای عالی امنیت ملی کشور و به خاطر بی‌توجهی به تذکر ارسالی مبنی‌بر رعایت مصالح و امنیت ملی به دو روز توقیف متهم کرد، او این نهادها را نیز تلویحا به حمایت از کودک‌کشی در یمن متهم کرد. حمله به آیت‌الله سیستانی باوجود جایگاه برجسته او در منطقه هم بی‌سابقه
نبوده است.

چندی پیش الشرق‌الاوسط با کاریکاتوری به نقد سیستانی پرداخته بود که آن‌هم مثل یادداشت شریعتمداری، با واکنش منفی جدی مقامات عراقی و دیگران در منطقه همراه شد. الشرق‌الاوسط درپی انتقادها ضمن حذف کاریکاتور، گفت قصد توهین به شخص سیستانی یا هیچ شخص و هیئت عراقی را نداشته است.