این ۴ فیلم جشنواره کپی بودند؟!

هفته نامه تماشاگران امروز: جشنواره سی و سوم فیلم فجر پایان گرفته، سیمرغ ها تقسیم شده اند، حاشیه ها و نقدها و نظرات رو به افولند و حالا کم کم می شود به بیرون گود رفت و نگاهی به جشنواره انداخت.

یکی از نکاتی که درباره جشنواره فیلم فجر سی و سوم چشمگیر بوده است، اتهام گرته برداری، کپی و از روی دست هم نگاه کردن در فیلم هاست. آثاری که به زعم منتقدان و نویسندگان سینمایی، یا مستقیم کپی شده اند یا فضا و داستان و فرم شان، یادآور آثاری دیگر در سینمای ایران یا جهان بوده اند.

در ادامه فیلم هایی که چنین شک و شبهه ای درباره شان وجود داشته مرور می شوند و البته و توضیحات سازندگان شان را هم خواهید خواند؛ اتهاماتی که همگی معتقدند وارد نیست.

1- «بوفالو» و «امروز»

کاوه سجادی حسینی، کارگردانی که بیشتر با نگاهی تجربی فیلم می ساخت، امسال در بخش سودای سیمرغ فیلم «بوفالو» را داشت؛ فیلمی که انتظارها از آن بالا بود ولی نتوانست پاسخگوی توقعات باشد.

اما یکی از نکته هایی که درباره فیلم «بوفالو» مطرح شد، شباهتش به فیلم «امروز» اثر رضا میرکریمی بود. اگرچه این شباهت در داستان و فرم، اصلا دیده نمی شد اما گویا حضور دو بازیگر اصلی این فیلم یعنی سهیلا گلستانی و پرویز پرستویی، باعث چنین نگاهی شده بود.


سجادی حسینی در گفتگویی در این باره می گوید: «من خودم دلیل این نسبت دادن را نمی دانم. تنها شباهت این دو فیلم، حضور دو بازیگر است، در ورتی که فیلم آقای میرکریمی در فضای یک بیمارستان می گذرد، فیلم من در انزلی است. فیلم من داستان دختر و پسری را روایت می کند که می خواهند از مرز فرار کنند، در ورتی که فیلم آقای میرکریمی کلا قصه دیگری دارد. به نظرم شباهتی که به فیلم من نسبت می دهند، بیشتر فرامتنی است تا مربوط به خود داستان باشد. حتی شخصیت پردازی ها هم در این دو فیلم متفاوت است. خانم گلستانی و آقای پرستویی در فیلم «امروز» کاراکترهایی مثبت دارند در صورتی که در فیلم من پرویز پرستویی، کاراکتر منفی و پرستو گلستانی، خاکستری است.»

او همچنین درباره اینکه شاید مواجه شدن یک زن و مردن ناآشنا با هم و طی کردن یک بحران با هم در طول یک مسیر، باعث چنین برداشتی شده را رد می کند و می گوید: «با این نگاه خیلی از فیلم ها می توانند شبیه باشند. در صورتی که چنین امری دلیل کپی بودن یا شباهت دو فیلم نیست. شخصیت های ما حتی در گریم هم با شخصیت های فیلم «امروز» متفاوتند. شاید رگه هایی از بازی آقای پرستویی، شباهت هایی به بازی ایشان در «امروز» داشته باشد اما به طور کل چنین سوءتفاهمی را درک نمی کنم.»

۲- رخ دیوانه، تقاطع تصادف

فیلم محبوب تماشاگران در سینمای مردمی، «رخ دیوانه» هم یکی دیگر از فیلم هایی بود که از چنین اتهامی جان سالم به در نبرد. خیلی ها معتقد بودند این فیلم به لحاظ فرم و ساختار شباهت های انکارناپذیری با فیلم قبلی ابوالحسن داوودی یعنی «تقاطع» دارد و «تقاطع»، خود، بسیار به «تصادف» اثر پل هگیس شباهت داشت.


خیلی ها در نظر نمی گرفتندکه نمی توان نام تکرار فرم فیلمی از کارنامه خود را «کپی کاری» گذاشت. ابوالحسن داوودی درباره چنین نکته ای به «تماشاگران امروز» می گوید: «من واقعا نمی دانم اصلا باید در این باره چه توضیحی داد. به فرض که من فرم فیلم قبلی ام را تکرار کنم، اشکالش چیست؟ خودم از خودم دزدی می کنم؟! واقعا نمی دانم چه بگویم.»

۳- شرفناز - آثار مجید مجیدی

حسن نجفی امسال در جشنواره با فیلم «شرفناز» حضور داشت، فیلمی که چنگی هم به دل مخاطبان و منتقدان نزد. با اینحال بعد از نمایش این فیلم در کاخ جشنواره، خیلی ها نجفی را تحت تاثیر سینمای سابق مجید مجیدی دانستند و «شرفناز» را اثری دست چندم و کپی شده از آثار قدیمی تر مجیدی قلمداد کردند.


حسن نجفی اما در گفتگویی در این باره خیلی محکم از فیلمش دفاع کرد و گفت: «فیلم های من شبیه آثار مجید مجیدی نیستند چون من نمی خواهم مجید مجیدی باشم و اگر روزی یک پلان از فیلمم شبیه او باشد، آن را از فیلم درمی آورم.»

او همچنین گفت «من «شرفناز» را برای دل خودم و با بودجه شخصی ساخته ام و اصلا برایم چنین حرف هایی مهم نیست. همانطور که گیشه داشتن یا نداشتن این فیلم برایم مهم نیست. برای این فیلم حدود یک میلیارد تومان خرج کردم و یک ریال هم به کسی بدهکار نیستم که مجبور به پاسخگویی باشم.»

۴- مرگ ماهی - مادر - یه حبه قند - برف روی شیروانی داغ - تنهایی

اما پرحاشیه ترین فیلم در زمینه اتهام کپی برداری، فیلم روح الله حجازی بود. «مرگ ماهی» را به فیلم های زیادی نسبت دادند. هر چند همین موضوع باعث می شود کپی بودن چنین اثری زیر سوال برود. جمع شدن یک خانواده دور هم و مرگ بزرگتر خانواده، دلیل شباهت این فیلم با «مادر» و «یه حبه قند» بود. همچنین گفته می شد که این فیلم به لحاظ داستانی، تداعی کننده «برف روی شیروانی داغ» اثر محمدهادی کریمی و البته تله فیلم «تنهایی» به کارگردانی حجت قاسم زاده اصل است.


این ماجرا تا حدی ادامه پیدا کرد که قاسم زاده فیلم را ندیده در گفتگو با سایت یک روزنامه سینمایی از «شکایت رسمی از روح الله حجازی» حرف زد و گفت: «از قول من بنویسید اگر این اتفاق افتاده باشد و ایشان از روی داستان «تنهایی» من، «مرگ ماهی» را ساخته باشند حتما از طریق قانونی پیگیر موضوع می شوم. به خاطر اینکه این عمل غیراخلاقی و دزدی است و زحمت تیم من را زیر سوال می برد.»