مغز شما هم ممکن است سکته کند؟!

مجله سیب سبز : آمار در اين مورد نگران‌كننده است، حالا افراد در دهه‌هاي 30‌ و 40 زندگي‌شان هم دچار سكته مغزي مي‌شوند. اين خبر ناراحت‌كننده است اما خبر خوب اين است كه بسياري از اين سكته‌ها قابل پيشگيري هستند.

دكتر« برايان سيلور»، متخصص نورولوژي در بيمارستان رود آيلند مي‌گويد: «اولين و مهم‌ترين قدمي كه افراد براي كاهش احتمال بروز سكته مغزي خود بايد انجام دهند كنترل فشارخون است. مطالعات نشان داده با كنترل فشارخون مي‌توان از حدود 40درصد از سكته‌هاي مغزي پيشگيري كرد. متاسفانه بسياري از افراد به‌خصوص در سنين بين 20 تا 40 سالگي نمي‌دانند كه فشارخون بالا دارند و براي همين براي كنترل آن اقدامات مناسبي انجام نمي‌دهند.» دكتر سيلور در اين مطلب به سؤالات مهم در زمينه «سكته مغزي و پيشگيري از آن» پاسخ مي‌دهد.

قلب روی مغز چه تاثیری دارد؟

در مورد فشارخون و لزوم كنترل آن، بحث‌های زیادی انجام گرفته و اطلاعات عمومی در جامعه در مورد آن نسبتا مناسب است، اما درمورد سایر علت‌هایی كه باعث بروز سكته مغزی می‌شود شاید چنین آگاهی وجود نداشته باشد... جدا از كنترل فشارخون كه بسیار مهم است، افراد باید در مورد نامنظمی جریان ضربان قلب (آریتمی) به اسم فیبریلاسیون دهلیزی (AF) هم بدانند كه می‌توان آن را دومین عامل مهم در بروز سكته‌های مغزی دانست. این حالت زمانی رخ می‌دهد كه دهلیزهای قلب به‌طور منظم و براساس ریتم معمول قلب كار نمی‌كنند، اینگونه می‌شود كه كار قلب مختل می‌شود و خون ممكن است توقف كند یا حتی لخته شود، بعد این لخته ممكن است تكه‌تكه شود و این تكه‌ها در مسیر جریان خون به نقاط مختلف بدن مثلا به مغز بروند و باعث ایست در خونرسانی به مغز شوند و اینگونه سكته مغزی رخ دهد.

درمورد فشارخون، مطالعات اخیر نشان داده كه سن بالا رفتن فشارخون در حال پایین آمدن است، اما در مورد AF باید گفت كه این حالت هنوز مختص افراد مسن است و در واقع ۵درصد از افراد بالای ۶۵ سال دچار آن می‌شوند.

آسپیرین بهتر است یا وارفارین؟

افراد چگونه باید متوجه شوند كه AF دارند یا نه؟ چطور می‌شود این حالت را تشخیص داد و درمان كرد؟ برخی از افرادی كه دچار AF می‌شوند احساس تپش قلب می‌كنند و برخی دیگر حس می‌كنند كه قلب‌شان خوب كار نمی‌كند. ممكن است برخی هم احساس تنگی‌نفس داشته باشند، اما خب این حالت همیشه نشانه‌دار نیست و برخی افراد ممكن است هیچ علامتی نداشته باشند. معمولا این حالت را با گرفتن نوار قلبی تشخیص می‌دهند اما گاهی حتی نوار قلبی هم برای تشخیص دقیق كافی نیست و گاه لازم است فرد تحت نظارت ۲۴ ساعته باشد تا مشكلش مشخص شود حتی ممكن است فرد ۴۸ ساعت متصل به مانیتور باشد تا مشخص شود AF دارد یا نه. دركل داروهای رقیق‌كننده خون می‌توانند باعث كاهش احتمال بروز سكته شوند. برای مثال داروهایی مثل وارفارین و كومادین مدت‌هاست برای جلوگیری از سكته استفاده می‌شوند اما اخیرا داروهایی به نام پراداك به بازار آمده كه ضد لخته شدن خون و بسیار مفید است. درست است كه خوردن روزی یك عدد آسپیرین می‌تواند احتمال سكته را در شما كاهش دهد اما اگر تحت نظر پزشك متخصص از دارو استفاده كنید احتمال ابتلای خودتان را بیشتر كاهش می‌دهید.

زنگ خطر چه زمانی به صدا درمی‌آید؟

اگر ناگهان دچار ضعف و بی‌حالی شدید و نتوانستید اندام‌هایتان را تكان دهید یا حس كردید عضلات صورت، دست‌ها یا پاهایتان فلج شده است به‌خصوص اگر این اتفاق در یك طرف بدن به‌صورت كامل یا بخش بخش افتاده باشد باید به سكته فكر كنید. آشفتگی ذهنی، از دست دادن هوشیاری، حالت گیجی و گنگی، مشكل در حرف زدن یا درك كردن، مشكل در راه رفتن و حفظ تعادل و از دست دادن تمركز و حافظه می‌تواند از علائم هشداردهنده سكته باشد. حتی سردرد بسیار شدید و ناگهانی هم می‌تواند یكی از نشانه‌های هشداردهنده سكته مغزی باشد. اگر خواستید شخصی را در مورد سكته مورد معاینه قرار دهید از او بخواهید تا جمله‌ای را پشت‌سر شما تكرار كند یا چند لغت هم‌شكل و هم‌آواز را بگویید یا از او بخواهید هر دو دستش را آرام بالا ببرد و بالای سرش نگه دارد و شما این دو دست و حالت آنها را با هم مقایسه كنید.

در نهایت هم از او بخواهید كه بخندد و درزمان خندیدن او، از روبه‌رو به‌صورتش نگاه كنید و ببینید آیا در زمان خندیدن عضلات ۲ طرف صورتش حالت متقارن دارد یا نه.

کدام غذا احتمال سکته را کم می‌کند؟

رژیم غذایی یا عادت در مورد ورزش كردن و ورزش نكردن، در احتمال سكته تاثیر دارد.در واقع سبك زندگی نقش بسیار مهمی در پیشگیری از سكته‌های قلبی و مغزی دارد. داشتن رژیم غذایی سالم و نداشتن اضافه وزن با مكانیسم‌های مختلف به سلامت افراد كمك می‌كند. طبیعی است افرادی كه اضافه وزن زیادی دارند یا دچار افزایش كلسترول خون هستند و به‌دلیل عادت بد غذایی افزایش فشارخون دارند بیشتر در خطر ابتلا به سكته هستند. همه انسان‌ها باید بدانند بهتر است در رژیم غذایی‌شان چربی زیادی نباشد و درعوض میوه و سبزیجات بیشتری در وعده‌های مختلف غذایی آنها گنجانده شود.

در مورد ورزش هم باید گفت فعال نبودن فیزیكی یكی از ریسك‌ فاكتورهای مشخص در مورد سكته است. تمام افراد فعال به‌خصوص آنهایی كه برنامه منظم ورزشی دارند، احتمال سكته خود را كاهش می‌دهند.


اصول درمانی بعد از سكته چیست؟

اگر لازم باشد به افراد دچار مشكل، آموزش تكلم و گفتاردرمانی داده می‌شود. ممكن است برای فرد آموزش چگونه راه رفتن لازم باشد. جدا از فیزیوتراپی و گفتاردرمانی به همه افراد داروهای كاهش‌دهنده كلسترول داده می‌شود. افرادی كه فشارخون آنها بالاست باید داروهای كاهش‌دهنده فشارخون بخورند. افرادی كه دچار سكته از نوع ایسكمیك شده‌اند باید روزانه یك عدد آسپیرین بچه مصرف كنند. درضمن تمام افرادی كه قند بالا دارند یا دچار دیابت هستند باید زیرنظر متخصص قندخون خود را به حد طبیعی برسانند.

سكته خفیف هم داریم؟

چیزی كه مردم به آن می‌گویند سكته مغزی خفیف، در واقع TIA است كه به معنای حمله ایسكمی گذراست و اصلا سكته حساب نمی‌شود. اما خب، در خیلی از مواقع این حمله‌ها هشداری برای احتمال سكته است. دركل افرادی كه سكته می‌كنند 15درصد قبل از سكته حداقل یك‌بار حمله را تجربه كرده‌اند. كسانی كه دچار فلج ناگهانی اما گذرا در بخشی از بدن می‌شوند یا برای چند لحظه توان تكلم یا تمركز ذهنی را از دست می‌دهند باید زیرنظر متخصص قرار بگیرند تا اقدامات لازم برای پیشگیری از بروز سكته مغزی در آنها به صورت كامل به اجرا گذاشته شود.

درست است كه ما دو نوع سكته داریم؟

بله، سكته‌ها را به 2 دسته سكته خونریزی‌دهنده و سكته ناشی از كم‌اكسیژنی (هموراژیك و ایسكمیك) تقسیم‌بندی می‌كنیم. بیشتر سكته‌ها از نوع ایسكمیك هستند (87درصد) كه علت آن بستن جریان شریان‌های مغز توسط یك لخته خون و نرسیدن اكسیژن به بافت‌های مغزی است. 13درصد دیگر از نوع هموراژیك هستند كه در آن عروق خونی مغز پاره می‌شود و سكته رخ می‌دهد. دركل آنهایی كه دچار سكته هموراژیك می‌شوند بیشتر در خطر مرگ ناشی از سكته هستند. آمار می‌گوید 40درصد از افرادی كه سكته هموراژیك دارند فوت می‌كنند این در حالی است كه آمار مرگ در افراد با سكته ایسكمیك 30درصد است. اما خبر خوب اینكه بیشتر از 30درصد افرادی كه سكته می‌كنند كاملا خوب می‌شوند و هیچ عارضه مهمی برای آنها اتفاق نمی‌افتد.