هفته نامه همشهری جوان: جایگاه منافقین در تاریخ معاصر ایران و انحرافی که پیدا کردند و به جان ملت خودشان افتادند، آن قدر فضا برای ساخت قصه و فیلم دارد که سینمای ما هم با وجود همه کم کاری ها در حوزه تاریخ معاصر سراغ آن ها رفته است. آنچه در این مجموعه می خوانید، نگاهی به هشت فیلم است.
البته مجبور شدیم بیشتر از ۱۵ فیلم دیگر را کنار بگذاریم؛ فیلم هایی که می توانستند در این دسته بندی قرار بگیرند از پرچمدار شهریار بحرانی تا فیلم های اکشنی چون «پنجاه روز التهابم، «انتهای قدرت»، «متهم»، «تشکیلات» و... که برخی از آن ها گیشه خوبی هم داشتند.
توهم؛ 1364؛ سعید حاجی میری
در چه برهه ای ساخته شد؟ چهار سال بعد از اوج اغتشاشات منافقین که باعث شهادت شهیدان بهشتی، رجایی، باهنر و... شد. این فیلم روی پرده رفت؛ در میانه جنگ و روزهایی که هنوز برخی از عوامل این گروهک، ترورهایی انجام می دادند اما پیوستن آنها به دشمن بعثی، پرونده شان را نزد ملت مختومه کرده بود.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ نگاه فیلم، درون سازمانی بود. دو عضو سازمان منافقین که یکی از آن ها به آرمان های گروه وفادار است و دیگری از ترورهای کور و تفکرات بسته خسته شده. تقابل فکری و ذهنی این دو ادامه می یابد تا وقتی که فکر می کنند در حلقه محاصره نیروهای نظامی اند. این فیلم درواقع یک جور محاکمه منافقین و تفکراتشان و نمایش عدم پاسخگویی شان بود.
موفقیتی به دست آورد؟ توهم جزء فیلم های رده متوسط اکران آن سال های بود و در جشنواره چهارم فیلم فجر هم شرکت کرد ولی نه نامزد شد و نه جایزه ای گرفت.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ سعید حاجی میری که موقع ساخت فیلم بیست و سه ساله بود، همه کاره فیلم بود. نویسندگی، کارگردانی، تدوین، طراحی صحنه و تهیه کنندگی را خودش انجام داد. این فیلم از اولین کارهای این کارگردان کم کار بود. او بعدها رییس سبحان فیلم شد و از اعضا هیئت بازبینی فیلم وزارت ارشاد بود.
دست نوشته ها؛ ۱۳۶۵؛ مهرزاد مینویی
در چه برهه ای ساخته شد؟ دو سال مانده به پایان جنگ و بعد از عملیات های کربلای ۴ و ۵ که نقش منافقین به کمک بعثی ها آشکارتر شد.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ در فیلم، دو عضو بریده سازمان به کمک قهرمان فیلم (حسین معتمد با بازی جلیل فرجاد) که قرار است قربانی منافقین شوند می آیند. در دست نوشته ها، منافقین با کشتن اعضای بریده از گروه و همین طور طرح های ترور افراد کنار گذشته شده کارشان را پیش می برند.
موفقیتی به دست آورد؟ در جشنواره پنجم فیلم فجر، لوح زرین بهترین تدوین به خود مینویی رسید. فیلم در سه رشته بهترین فیلمنامه، موسیقی و نقش دوم مرد نامزد شد. دست نوشته ها که بهروز افخمی، نویسنده اش بود جزء فیلم های قهرمان محور اکشن بود و مورد استقبال تقریبی قرار گفت.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ اولین و آخرین فیلم مرحوم مهرزاد مینویی در مقام کارگردانی بود. او بعدا فقط سراغ تدوین رفت و بیشتر از ۲۵ فیلم را تدوین کرد و برای آنها سه جایزه دیگر گرفت. او که تدوینگر سریال امام علی (ع) هم بود، ۱۹ اسفند ۸۱ در چهل و شش سالگی درگذشت.
تعقیب سایه ها؛ 1369؛ علی شاه حاتمی
در چه برهه ای ساخته شد؟ در اوج جنگ اول خلیج فارس که عراق هدف حملات غربی ها بود و صدام هم با کمک منافقین به کشتار شیعیان جنوب این کشور می پرداخت.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ سلسله بمب گذاری های کور در دل شهرها که باعث شهادت مردم می شود از وجوه این فیلم است. ضمن این که وجوه انسانی به خنثی کنندگان بمب ها و اشتباها نشان داده می شود.
موفقیتی به دست آورد؟ در جشنواره دهم فیلم فجر، سیمرغ بهترین آنونس را گرفت و در اکران هم موفق بود و هنوز هم به عنوان نماد فیلم های ضدتروریستی در تلویزیون پخش می شود.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ دومین فیلم شاه حاتمی بود که آن را در سی سالگی اش ساخت. او بعدها با ساخت سریال خوش رکاب، چهره ای شناخته شده در تلویزیون شد.
پناهنده؛ 1372؛ رسول ملاقلی پور
در چه برهه ای ساخته شد؟ بعد از پایان جنگ و شکست منافقین در عملیات مرصاد، آن ها به بازوی صدام باری سرکوب شیعیان و کردهای عراق، در دوران بعد از جنگ اول خلیج فارس بدل شده بودند.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ سرخوردگی و بازگشت بریدگان گروهک مهم ترین وجه فیلم بود. ضمن این که در مقابل این سرخوردگی زن و شوهر منافق (مسعود کرامتی و شهره لرستانی)، سرسختی فرمانده شان، زاپاتا (احمد نجفی)، برای کشتن آن ها جالب توجه بود.
موفقیتی به دست آورد؟ اگرچه در دوازدهمین دوره جشنواره فیلم فجر شرکت کرد و جایزه ای نگرفت ولی مورد توجه منتقدان قرار گرفت و به خاطر خلق فضای پرتعلیق، تقدیر شد. کاراکتر زاپاتا یک ضدقهرمان ترمیناتوری و سخت جان بود.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ هفتمین فیلم این کارگردان حوزه دفاع مقدس که نویسنده و تهیه کننده آن هم بود. سعی کرده بود نگاهی رئوفانه به بریدگان داشته باشد. او سه سال قبلش هم در فیلم «مجنون» استیصال و مشکلات مالی را علل کمک بعضی ها به این گروهک معرفی کرده بود.
روز شیطان؛ 1373؛ بهروز افخمی
در چه برهه ای ساخته شد؟ سال 73 با انفجار روز عاشورا در 31 خرداد آن سال در حرم امام رضا، منافقین آخرین تقلایشان را نشان دادند. با کشته شدن مهدی نحوی، عامل انفجار در تهرانپارس و دستگیری عوامل دیگر، میزان نفرت از این گروه شدت یافت.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ انفجار بمب اتمی در کرج، ایده خلاقانه از افخمی برای نمایش اوج خباثت منافقین بود. چنددستگی میان آن ها و همین طور نمایش نحوه ورود اجزای بمب اتمی به ایران از ویژگی های کار بود.
موفقیتی به دست آورد؟ فیلم در دوره سیزدهم جشنواره فیلم فجر در سه رشته موسیقی، صداگذاری و نقش دوم مردم نامزد شد و در اکران هم موفق بود.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ چهارمین فیلم افخمی که اتفاقا در آن، نقش کوتاهی هم داشت. سومین اتفاق مهم بعد از عروس و روز فرشته بودو افخمی دو سال پیش، فیلم روباه را در ژانر جاسوسی صهیونیست ها از ایران ساخت تا نشان بدهد بعد از 22 سال هنوز به این حوزه علاقه مند است.
به رنگ ارغوان؛ ۱۳۸۳؛ ابراهیم حاتمی کیا
در چه برهه ای ساخته شد؟ تبعات حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱- ۲۰ شهریور ۱۳۸۰- و اشعال عراق و افغانستان که باعث شد اسناد همکاری منافقین با صدام سرنگون شده علنی شود، اوج ماجرا بود.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ سرنوشت بریدگان که گروهک حاضر نیست دست از سرشان بردارد و می خواهد آن ها را از سر راه بردارد.
موفقیتی به دست آورد؟ فیلم بعد از چهار سال عدم نمایش در جشنواره بیست و هشتم فیلم فجر، اکران و در هشت رشته نامزد شد و چهار سیمرغ بهترین فیلم و کارگردانی و فیلمبرداری و جایزه ویژه را گرفت. در اکران هم حدود یک میلیارد تومان فروخت.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ حواشی و در محاق بودن به رنگ ارغوان باعث شد تا این فیلم در کارنامه پربار حاتمی کیا رنگ بگیرد و الا از نظر سینمایی و... با توجه به تاخیر در اکران، نقطه معمولی در کار اوست.
نفوذی؛ 1388؛ کاوری، فیوضی
در چه برهه ای ساخته شد؟ منافقین با قدرت گرفتن حکومت شیعی نزدیک به ایران، مجبور به ترک عراق شده و آواره بودند.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ از اسم فیلم هم بر می آید که ماجرا به نفوذ آن ها در بدنه حومت بر می گردد. یکی از آزادگان با بازی درخشان امیر جعفری به جرم این که در عراق به گروهک پیوسته در مظان اتهام است ولی کم کم ماجرا پیچیده می شود تا معلوم شود قصه سرپوشی برای روکردن دست منافقین نفوذی است.
موفقیتی به دست آورد؟ بهترین فیلم جشنواره بیست و هشتم فجر از نگاه مخاطبان و همین طور بهترین فیلم اول، دو جایزه اساسی فیلم بودند. این فیلم در اکران سال 89، حدود 250 میلیون تومان فروخت.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ دو کارگردان این فیلم را ساخته اند که هر دو چندان در این حوزه فعال نیستند. احمد کاوری که بیشتر بازیگر است و الان در تئاتر دفاع مقدس سردار برهانی مرند بازی می کند و فیوضی هم که فقط یک کار دیگر در کارنامه دارد.
قلاده های طلا؛ ۱۳۹۰؛ ابوالقاسم طالبی
در چه برهه ای ساخته شد؟ بعد از التهابات انتخاب ریاست جمهوری ۱۳۸۸ که منافقین تلاش کردند از آب گل آلود شده ماهی بگیرند.
به چه وجهی از منافقین پرداخت؟ نقش فعال در اغتشاشات و حضور پررنگشان. طالبی تلاش داشت برعکس پایان نامه حامد کلاهداری، همه معترضان را با یک چوب بزند.
موفقیتی به دست آورد؟ فیلم در فضایی خاص و در حالی که چراغ های سالن روشن بود در جشنواره سی ام فیلم فجر اکران و اعلام شد که فروشی 3.5 میلیارد تومانی داشته است.
جایگاه فیلم در کارنامه کارگردان چیست؟ پرتنش ترین فیلم ابوالقاسم طالبی که اظهارنظرهای شخصی و تند او هم به این ماجرا دامن می زد. نام کارگردان حالا با این فیلم گره خورده است.
ارسال نظر