مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان

وب‌سایت گجت نیوز - مصطفی معصوم پور: قدرت نظامی یک مولفه‌ی جدی در توسعه‌ی امنیت ملی هر کشوری است. در کشور ما نیز در یکی دو دهه‌ی اخیر تلاش‌های بسیاری در جهت ارتقای این مولفه انجام شده اما یکی از اصلی‌ترین دشمنان ایران در منطقه، عربستان سعودی است که در سال‌های اخیر اقدامات مخرب و غیردوستانه‌ای را بر علیه کشورمان انجام داده و به نوعی با جمهوری اسلامی ایران قطع رابطه کرده است. اکنون قصد داریم به مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان بپردازیم تا ببینیم در صورت جنگ احتمالی، آیا عربستان توان مقابله با ایران را دارد؟

از مدتی پیش، آل سعود و هم‌پیمانانش در خصوص اقدام متقابل و یا تحرکات نظامی بر علیه ایران هشدار داده‌اند. عربستانی‌ها از هزاران مستشار نظامی بهره می‌برد و با خریدهای میلیاردی از هم‌پیمانان غربی، خود را تقویت می‌کنند. با این وجود به نظر می‌رسد که آن‌ها توانایی تولید و یا حتی مونتاژ ساده‌ترین محصولات نظامی را ندارند.

در سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی ایران به نوعی در منطقه تنها بود و به تنهایی در مقابل هم‌پیمانان منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای آل سعود یعنی آمریکا، فرانسه، آلمان، ترکیه، امارات، بحرین، قطر، مصر، کویت و اردن ایستاده است. همین مسئله می‌تواند یکی از نشانه‌های برتری ایران نسبت به عربستان سعودی باشد. در زمان جنگ تحمیلی نیز تمام کشورهای منطقه و در راس آن‌ها رژیم آل سعود، پشتیبانی تسلیحاتی، مالی و سیاسی سنگینی را از حکومت بعثی صدام حسین داشتند. به بیان دیگر، طی 8 سال جنگ ایران و عراق، عربستان و تمام هم‌پیمانانش در یک کفه‌ی ترازو و ایران در کفه‌ی دیگر ترازو قرار داشت.

در حال حاضر عربستانی‌ها با خرید تجهیزات به ارزش چند ده میلیارد دلار از آمریکا و داشتن جنگنده‌های فانتوم، F15 و یوروفایتر و تانک‌های آبراز و لئوپارد به یمن حمله کرده، اما حتی با این تجهیزات مدرن نیز نتوانسته به برتری کامل دست پیدا کند. طبق آمار گلوبال فایر پاور و با مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان متوجه چند برتری نزد عربستانی‌ها نسبت به ایرانی‌ها می‌شویم، اما این به معنای ضعیف‌تر بودن ایران در برابر سعودی‌ها نیست.

بودجه نظامی عربستان، 8 برابر بیشتر از ایران است

بودجه‌ی نظامی عربستان تقریبا 8 برابر بیشتر از ایران است؛ اما تفاوت دو کشور اینجاست که تمامی تجهیزات نظامی ایران به صورت بومی و توسط وزارت دفاع و یا سازمان جهاد خودکفایی نیروهای مسلح ساخته می‌شوند ولی عربستانی‌ها حتی در ساخت و مونتاژ یک راکت ساده و یا یک اسلحه‌ی ضد نفر هم از آمریکا و مستشاران نظامی کمک می‌گیرد.

هم اکنون ایرانی‌ها در ساخت بسیاری از تجهیزات نظامی خودکفا هستند. از جمله‌ این تجهیزات می‌توان به انواع اسلحه‌های ضدنفر، موشک‌های ضد زره، سامانه‌های توپخانه‌ای، سامانه‌های رزم زرهی، خودروهای تانک‌بر، موشک‌های دوش پرتاب، سامانه‌های ضدهوایی، انواع رادار، موشک‌های سطح به سطح، سامانه‌های پدافندی، انواع پاترول کرفت، شناورهای موشک‌انداز، مین‌های دریایی، قایق‌های پرنده، انواع پهپاد، انواع جنگنده، سامانه‌های راکتی کوتاه‌برد، ناوشکن، انواع زیردریایی و رادارهای دریایی اشاره کرد. مسولان نظامی ایران مدعی شده‌اند که خود را برای مقابله با امثال آمریکا آماده کرده‌اند و عربستان در حدی نیست که بخواهد تهدیدی برای ما به حساب بیاید. فرمانده‌ی نیروی دریایی سپاه پاسداران در این باره اظهار کرد که عربستان کشوری صد در صد وابسته است و هیچ قدرتی از خود ندارد و به همین دلیل مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان اصلا درست نیست.

عبدالباری عطوان، نویسنده و تحلیلگر مشهور عربی در مورد مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان می‌گوید:

«عربستان سعودی بعد از شکست خوردن سیاست‌هایش در سوریه، دو گزینه را پیش رو دارد. یکی ائتلاف با رژیم صهیونیستی و دیگری ائتلاف نظامی با شورای همکاری خلیج فارس که احتمال روی آوردن ریاض به گزینه‌ی دوم بیشتر است؛ اما در آن صورت نیز آل سعود قادر به مقابله با ایران نخواهد بود.»

سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا در مورد ائتلاف شورای همکاری خلیج فارس عنوان کرده بود که این ائتلاف از نظر دریافت تسلیحات آمریکایی، وضعیتی مشابه ناتو، سازمان ملل و اتحادیه آفریقا خواهد داشت. سردبیر سابق روزنامه القدس‌الوطن تاکید کرد که به احتمال زیاد، عربستانی‌ها هر دو گزینه‌ی پیش رو را انتخاب خواهند کرد. یعنی هم ائتلافی را با سایر کشورهای عربی تشکیل می‌دهند و هم با رژیم صهیونیستی متحد می‌شوند. چرا که مجموع شمار نظامیان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به زحمت به 250 هزار سرباز می‌رسد؛ در حالی که شمار افراد ارتش ایران حدود 545 هزار نفر برآورد می‌شود و از این نظر در رده‌ی نهم ارتش‌های دنیا قرار دارد.

وی در ادامه افزود که عربستان به تنهایی توانایی مقابله با قدرت رو به رشد ایران را ندارد؛ به ویژه آن که ایران قادر است تا حتی جنگ را به داخل خاک عربستان بکشاند و رژیم آل سعود را در تنگنا قرار بدهد. عبدالباری عطوان در مورد نقش آمریکا در منطقه‌ی خاورمیانه گفت:

«آمریکایی‌ها نمی‌خواهند به صورت مستقیم وارد جنگ در خاورمیانه شوند و ترجیح می‌دهند تا نقش خود را در پشت پرده بازی کنند.»

بر اساس آمار گلوبال، عربستان سعودی با داشتن جمعیتی حدود 27 میلیون نفر از 235 هزار نفر نیروی خط مقدم، 25 هزار نفر نیروی ذخیره، هزار و 200 دستگاه تانک، 432 توپ، بیش از 6 هزار فروند ادوات زرهی، 245 فروند جنگنده، 322 سامانه موشکی، 221 هواپیمای ترابری، 204 فروند هلیکوپتر، 22 فروند هلیکوپتر تهاجمی و 40 ناو جنگی برخوردار است.

بودجه‌ی نظامی عربستانی‌ها نزدیک به 60 میلیارد دلار است و از این نظر در رتبه‌ی بیست و چهارم جهان قرار دارند. آل سعود با بهره‌مندی از بودجه‌ای چند برابر بودجه‌ی نظامی ایران، تمام توان خود را صرف خرید تجهیزات نظامی از کشورهای غربی به ویژه آمریکا و انگلیس کرده است.

ایران نیز یکی از کشورهای مهم و استراتژیک منطقه است که با جمعیت حدود 82 میلیون نفر، بالغ بر 47 میلیون نفر نیروی انسانی آماده به کار دارد. از این میان تعداد 1.5 میلیون نفر، هرساله به سن نظامی می‌رسند که 545 هزار نفر از آن‌ها، نیروهای حاضر در خطوط مقدم و یک میلیون و 800 هزار نفر دیگر به عنوان نیروی ذخیره هستند.

مساحت ایران 1 میلیون و 648 هزار و 195 کیلومتر است که 800 کیلومتر آن خط آبی و 5 هزار و 894 کیلومتر نیز مرز مشترک با کشورهای همسایه است. کشور ما 2 هزار و 440 کیلومتر نیز خط ساحلی دارد. به طور میانگین در ایران سالانه 6.3 میلیارد دلار بودجه برای بخش نظامی در نظر گرفته می‌شود که بخشی از آن از طریق فروش نفت به دست می‌آید. با مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان متوجه می‌شویم که ایران از لحاظ تعداد تجهیزات نظامی نسبت به رژیم آل سعود در رتبه‌ی پایین‌تری قرار دارد اما شاخص‌های امنیت ملی ایران در مقایسه با عربستان، تکامل‌یافته‌تر است. در ادامه جدولی را از مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان مشاهده می‌کنید.

جدول مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان

مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان در بخش تانک، جنگنده و توان موشکی

در حوزه‌ی صنعت تانک، ایران از انواع تانک‌های ذوالفقار، صمصام، مبارز، تی 72، تیام و چیفتن مدرن استفاده می‌کند که همه‌ی این‌ها ساخت خود کشور است و یا حداقل توسط مهندسان داخلی، بهینه‌سازی می‌شود. اما در سوی دیگر، عربستانی‌ها از تانک‌های آمریکایی آبرامز استفاده می‌کند و کاملا وابسته هستند.

تفاوت دیگر نیروهای نظامی ایران با رژیم سعودی در ساخت جنگنده‌هاست. ایرانی‌ها در سال‌های اخیر جنگنده‌های زیادی را مانند صاعقه، آذرخش و قاهر 313 تولید می‌کند؛ در حالی که سعودی‌ها تنها به خرید جنگنده‌های پیشرفته از انگلیس و آمریکا اکتفا می‌کنند.

اما در بخش توان موشکی، دو کشور به هیچ عنوان قابل قیاس نیستند. ایران به دلیل تولید و توسعه‌ی دانش موشکی در نیروهای مسلح، قوی‌ترین یگان موشکی منطقه را در اختیار دارد. جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از انواع موشک‌های زمین به زمین، ساحل به دریا، زمین به هوا، هوا به هوا و هوا به زمین، پتانسیل زیادی را برای جلوگیری از هرگونه حمله‌ی نظامی ایجاد کرده است. توان موشکی ایران در حدی پیشرفت کرده که امروزه انبارهای موشکی و تونل‌های طویلی از موشک‌های آماده پرتاب داریم و به گفته‌ی جانشین فرمانده کل سپاه، برای موشک‌های جدیدی که تولید می‌شوند دچار کمبود فضا هستیم.

چندی پیش در یکی از برنامه‌های شبکه‌ی CNN، سه کارشناس عربستانی ادعا کردند که می‌توانند در 4 تا 6 ساعت، آسمان ایران را تصرف کنند. پس از آن کالین پاول، وزیر امور خارجه‌ی اسبق آمریکا روی خط تلفن آمد و پس از خنده‌ای تمسخرآمیز گفت:

«نه نه ، من این‌طور فکر نمی‌کنم. صحبت‌های شما بیشتر شبیه به جوک و شوخی است. اگر ایران مستقیم با شما وارد جنگ شود، شما حتی فرصت پیدا نمی‌کنید که تلفن را بردارید و از ما تقاضای کمک کنید. پس ایران را با یمن یا سایر کشورهای منطقه مقایسه نکنید.»

گزارش نشریه آلمانی در مورد مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان

نشریه‌ی آلمانی فرانفورتر آلگماینه نیز در گزارشی به مقایسه‌ قدرت نظامی ایران و عربستان پرداخته است. به گزارش این نشریه، ایران دارای نیروی انسانی عظیمی است اما عربستان با توجه به بودجه‌ای که برای بخش نظامی‌اش در نظر می‌گیرد، از فناوری و تجهیزات بیشتر و بهتری برخوردار است. این نشریه مدعی شده که در یک جنگ عادی و کلاسیک، احتمالا ایران در برابر رقیب خود شکست خواهد خورد، اما در یک جنگ نامتقارن می‌تواند آن را جبران کند.

این روزنامه‌ی آلمانی به هجوم ایرانی‌ها به سفارت عربستان در تهران اشاره کرد و افزود که این برای اولین بار نیست که چنین اتفاقی رخ می‌دهد. در سال 1987 میلادی و در هفتمین سال جنگ ایران و عراق که در آن عربستان از رژیم بعثی حمایت می‌کرد، روابط ایران و سعود‌ی‌ها به پایین‌ترین نقطه‌ی خود رسید. در این زمان، بیش از 400 زائر ایرانی در مراسم حج کشته شدند و ایرانی‌ها، رژیم آل سعود را مقصر این فاجعه می‌دانستند. پیش از انقلاب ایران در سال 1979 میلادی، دو کشور روابط نسبتا خوبی داشتند و وجود دشمنان مشترک مانند شوروی و حکومت جمال عبدالناصر در مصر، این دو کشور را به یکدیگر نزدیک کرده بود. در سال 1976، اولین شکاف بین آن‌ها بر سر قیمت نفت ایجاد شد و سه سال بعد و با انقلاب جمهوری اسلامی و سپس جنگ تحمیلی صدام حسین علیه ایران به کلی روابط دو کشور از هم گسسته شد.

تحلیل‌گر نشریه فرانفورتر در ادامه به ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی در سال 1989 اشاره کرد که پس از آن کمی یخ این روابط شکسته شد. محمد خاتمی نیز در سال 1997 جانشین وی شد و روابط دو کشور را تا سطح یک توافق‌نامه‌ی امنیتی دوجانبه افزایش داد.

در سال 2003 میلادی آمریکا بر خلاف توصیه‌ی عربستان، صدام حسین را سرنگون کرد و ایران رشته‌ی امور را در بغداد به دست گرفت. دو سال بعد نیز در سال 2005، محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران شد و این اتفاقات دوره‌ی جدید اختلافات ایران و عربستان را آغاز کرد.

عربستان سعودی در مارس 2015 وارد جنگ با یمن شد که آزمایش ارتش بی‌تجربه‌ی سعودی یکی از اهدافشان در این نبرد بود. ارتش عربستان، ارتش مدرن و مجهزی است اما آخرین ماموریت رزمی آن‌ها در سال 1991 بود که این کشور در ائتلاف آزادسازی کویت در جنگ خلیج فارس وارد نبرد شد. آنتونی کوردزمن، کارشناس آمریکایی مسائل خاورمیانه ارزیابی خود از ارتش عربستان را این‌گونه شرح داد:

«سعودی‌ها چند برابر ایران برای مجهز کردن ارتش خود هزینه می‌کنند. آن‌ها تنها در سال‌های 2010 تا 2014، سلاح‌هایی به ارزش 90 میلیارد دلار را از آمریکا و انگلیس خریدند. نسخه‌ی مدرن جنگنده‌ی F15، هلیکوپترهای جدید آپاچی، بلک هاوک و 350F MD از جمله تجهیزاتی بودند که عربستانی‌ها خریداری کردند.»

ایران نیز از سال 2004 تا 2011 از کشورهای روسیه و چین، سلاح‌هایی به ارزش 900 میلیون دلار را تامین کرده است؛ در حالی که سعودی‌ها در همین فاصله حدود 23.5 میلیارد دلار را صرف خرید سلاح کرد.

تجهیزات نظامی ایران قدیمی هستند

کتاب موازنه‌ نظامی 2015 که از سوی موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک انگلیس منتشر شد، در مورد مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان نوشت که ایرانی‌ها نیروی بیشتری دارند اما تجهیزاتشان تا حد زیادی قدیمی هستند. از سوی دیگر عربستانی‌ها از فناوری و تجهیزات بهتری برخوردارند.

نیروهای مسلح دریایی از تفاوت و نابرابری‌های کمتری برخوردار هستند. ایرانی‌ها دارای تفنگداران دریایی و زیردریایی بیشتری هستند و در مقابل نیروی دریایی عربستان، دو برابر ایران ناوشکن و هلیکوپتر دریایی را در اختیار دارد. ایران با 54 قایق گشت‌زنی مجهز به موشک‌های ضد کشتی این کمبود را جبران می‌کند و به این ترتیب به نظر می‌رسد که ایران برتری نامتقارنی در دریا دارد.

از نظر نیروی هوایی نیز عربستان سعودی با 313 جنگنده‌ی مدرن آمریکایی در برابر 334 هواپیمای منسوخ شده‌ی ایران مانند سوخو 24 روسی، برتری فناوری قطعی دارد. در نتیجه ایران تلاش می‌کند تا با یک برنامه‌ی موشکی، این عقب‌ماندگی را جبران کند.

در نتیجه شاید قدرت تجهیزاتی و نیروی هوایی ایران نسبت به عربستان سعودی، کمتر و عقب‌مانده‌تر باشد، اما کشور ما یگانه قدرت موشکی منطقه است که در صورت بروز هرگونه تهدیدی، پاسخی دردناک را به دشمنان خواهد داد. در پایان ذکر این نکته لازم است که هدف از ارائه‌ی این مطلب، تنها مقایسه قدرت نظامی ایران و عربستان بوده و امیدواریم هیچ جنگ و خون‌ریزی و کشتاری در دنیا صورت نگیرد.