دنباله ها همیشه باز می گردند

ماهنامه دیار: سال ۲۰۱۶ به پایان رسید. هر چند از اکران بازسازی ها، آبی برای گیشه گرم نشد اما دنباله ها و قسمت های دوم تا چندم امید را به شرکت های تولید فیلم و استودیوهای بزرگ بازگرداندند.

همین حالا که شما دارید این گزارش را می خوانید، تولید بیش از ۱۵۰ پروژه دنباله ای ادامه دارد و به نظر می رسد تا چند سال آینده برنامه سینماها را می توان با دنباله های ریز و درشت پر کرد. به بهانه اکران «جک ریچر، هرگز بازنگرد» و «دوزخ» که هر کدام ادامه فیلم های موفق هستند، رفته ایم سراغ مهم ترین دنباله های سال ۲۰۱۶ و در ادامه هم نگاهی به کارنامه دو نام بزرگ سینمای جهان می اندازیم.

«کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی»

سیزدهمین فیلم ابرقهرمانی از دنیای سینمایی مارول و سومین پروژه از مجموعه «کاپیتان آمریکا»، پنج سال پس از «نخستین انتقامجو» و دو سال پس از «سرباز زمستانی» به بازار آمد و فروش آن از مجموع فروش دو نسخه قبلی بیشتر بود. این یعنی یک پروژه پرسود برای استودیو دیزنی که سالی بسیار رویایی را پش سر می گذارد.

آنتونی و جو روسو که در «سرباز زمستانی» جایگزین جو جانستن شده بودند، دوباره روی صندلی کارگردانی «کاپیتان آمریکا» نشستند و کریس ایونز، رابرت داونی جونیر و اسکارلت جوهانسن نقش های خود را تکرار کردند.

«جنگ داخلی» در نخستین هفته اکران در ۴۲۰۰ سینمای امریکای شمالی حدود ۱۸۰ میلیون دلار فروخت و با فروش کلی ۴۰۸ میلیون دلار به اکران خود در امریکا و کانادا پایان داد. فیلم در دنیا یک میلیارد و ۱۵۳ میلیون دلار به دست آورد که بیش از مجموع فروش دو فیلم قبلی (به ترتیب ۳۷۱ و ۷۱۴ میلیون دلار) است.

«جنگ داخلی» تا امروز پرفروش ترین فیلم سال 2016 و دوازدهمین فیلم پرفروش تاریخ است. ضمن اینکه در میان موفق ترین فیلم های ابرقهرمانی تاریخ سینما در رده چهارم ایستاده است.

«یافتن دُری»

۱۳ سال پس از موفقیت خیره کننده «یافتن نیمو» و در شرایطی که بسیاری از سینمادوستان از بازگشت دوباره ماهی های بازیگوش و بامزه اقیانوس به پرده سینما ناامید شده بودند، دیزنی و پیکسار با مشارکت هم راه را برای ورود قهرمانانه «یافتن دُری» هموار کردند. انیمیشن ۲۰۰ میلیون دلاری اندرواستانتن تابستان امسال چنان غوغایی در سینماها برپا کرد که شکستن رکورد فیلم اول وارد باشگاه میلیاردی ها هم شد اما در جدول پرفروش ترین انیمیشن های تاریخ پس از «یخ زده»، «مینیون ها» و «داستان اسباب بازی ۳» در رده چهارم ایستاد.

موفقیت دور از انتظار و فروش یک میلیارد و ۲۵ میلیون دلاری فیلم، مدیران پیکسار و دیزنی را به فکر ساختن دنباله آن انداخته و شاید انتظار برای تماشای سومین فیلم از این مجموعه دیگر ۱۳ سال طول نکشد. «یافتن دری» پس ازموفقیت های تجاری و هنری، حالا چشم به فصل جوایز سینمایی دوخته و یکی از ۲۷ فیلمی است که برای حضور در فهرست نامزدهای اسکار و کسب جایزه بهترین انیمیشن سال رقابت می کند؛ افتخاری که نصیب «یافتن نیمو» هم شد.

«بتمن علیه سوپرمن: طلوع عدالت»

فقط نام یکی ازدو ابرقهرمان دنیای دی سی کامیکس کافی است تا انبوه تماشاگران را به سالن های تاریک سینما بکشاند. حالا تصور کنید بتمن یا مرد خفاش نما و سوپرمن یا مرد آهنین برای برپا کردن عدالت مقابل هم بایستند و دنیایی تازه خلق کنند. «بتمن علیه سوپرمن طلوع عدالت» دنباله ای است بر «مرد پولادین» که سه سال پیش اکران شد و چیزی حدود 700 میلیون دلار در دنیا فروخت.

در فیلم تازه، زک اسنایدر همچنان روی صندلی کارگردانی است و بن افلک و هنری کاویل هم نقش های اصلی را ایفا می کنند ضمن اینکه ایمی آدامز مثل فیلم قبلی حضوری تاثیرگذار دارد. با اینکه هزینه تولید «طلوع عدالت» فقط 25 میلیون دلار افزایش یافت و به 250 میلیون دلار رسید اما عملکرد آن در گیشه به مراتب بهتر از نسخه اول بود و فیلم در بازار جهانی 875 میلیون دلار فروخت.

«بتمن علیه سوپرمن» تا امروز سومین فیلم پرفروش سال ۲۰۱۶ است و بعید است این مقام را به فیلمی دیگر واگذار کند. یک بار دیگر ابرقهرمان ها با همکاری هم تماشاگران را شگفت زده کردند و نشان دادند سرمایه گذاری روی شخصیت های دنیای کتاب های مصور تقریبا همیشه جواب می دهد.

«مردان ایکس: آپوکالیپس»

این هم یک نشانه دیگر از موفقیت همیشگی ابرقهرمانان روی پرده نقره ای سینما. هر چند آپوکالیپس درواقع معنی رستاخیز می دهد اما اینجا نام شخصیتی است که اسکار آیزاک، بازیکن جوان گواتمالایی آن را ایفا می کند. «مردان ایکس: آپوکالیپس» نهمین فیلم از مجموعه بسیار موفق «مردان ایکس» و دنباله ای بر «مردان ایکس: روزهای گذشته آینده» به کارگردانی برایان سینگر است.

فیلم قبلی با حضور هیو جکمندر نقش مرد گرگ نما یا وولورین چیزی حدود 750 میلیون دلار فروخته بود اما در فیلم تازه خبری از بازیگر استرالیایی و شخصیت او نیست و جیمز مک آووی، مایکل فاسبندر و جنیفر لارنس نقش های اصلی را ایفا می کنند. هزینه تولید «مردان ایکس: آپوکالیپس» چیزی حدود 25 میلیون دلار از فیلم 200 میلیون دلاری «روزهای گذشته آینده» کمتر بود و به همین نسبت، فروش آن در گیشه جهانی هم تقریبا با 200 میلیون دلار کاهش به رقم 545 میلیون دلار رسید. هرچند نمی توان و نباید غیبت وولورین را هم در این استقبال نسبتا سرد نادیده گرفت. با این حال فیلم در جدول پرفروش های سال 2016 در رده دهم ایستاده تا مدیران استودیو فاکس قرن بیستم به سال آینده و بازگشت وولورین در «مردان ایکس» بعدی امیدوار باشند.

«حالا تو مرا می بینی 2»

کمتر کسی تصور می کرد فیلمی که سال ۲۰۱۳ با بودجه ۷۵ میلیون دلاری ساخته شده بود، کمی بیش از ۳۵۰ میلیون دلار بفروشد و یکی از موفق ترین فیلم های سال لقب بگیرد. لوییس لتریه فرانسوی که پیش از این توانایی خود را در کارگردانی پروژه هایی چون «هالک شگفت انگیز»، «نبرد تایتان ها» و مجموعه «ترنسپورتر» نشان داده بود، با حضور جسی ایزنبرگ، مارک روفالو، وودی هارلسن، مایکل کین و مورگان فریمن «حالا تو مرا می بینی» را ساخت که بسیار موفق بود.

سه سال بعد، «جاناتان چو» چینی تبار جایگزین همتای فرانسوی خود شد و با همان ستاره ها به علاوه دانیل رادکلیف نسخه دوم را روانه پرده سینماها کرد. «حالا تو مرا می بینی ۲» فیلمی در گونه سرقت و هیجان انگیز است که تابستان امسال به نمایش عمومی درآمد و با وجود ناامیدی برخی کارشناسان توانست تا حدودی موفقیت نسخه اصلی را تکرار کند. این فیلم ۹۰ میلیون دلاری در امریکای شمالی فقط ۶۵ میلیون دلار فروخت اما درآمد ۲۷۰ میلیون دلاری در دیگر نقاط دنیا به ویژه چین به کمکش آمد. البته منتقدان چندان از «حالا تو مرا می بینی ۲» استقبال نکردند و دو سایت معتبر به آن امتیازهای زیر متوسط دادند.

«روز استقلال: بازخیز»

«روز استقلال» 820 میلیون دلاری سال 1996 کجا و نسخه دنباله آن کجا که به زحمت به مرز 400 میلیون دلار رسید! هر چند رولند امریش نامدار هر دو فیلم را ساخته اما به نظر می رسد دوران برخی پروژه های علمی خیالی در سینما به سر آمده و با آغاز دوره زمامداری دونالد ترامپ در کاخ سفید، استودیوها باید بیشتر به فکر فیلم های فانتزی و بامزه باشند تا آثاری که از جمله بیگانگان به زمین می گویند.

«روز استقلال: بازخیز» 20 سال پس از نسخه اصلی به بازار آمد و به معنی واقعی کلمه، همه را ناامید کرد. خیلی ها می گویند فیلم اول به لطف حضور ویل اسمیت در نقش اصلی تماشایی و خیره کننده از آب درآمده و تفاوت 400 میلیون دلاری میان فروش آنها، نشانه ای از تفاوت سطح بازی اسمیت با لیام همزورث است.

جف گلدبلام و بیل پولمن هم نقش های خودشان را در دنباله تکرار کرده اند. این نکته را هم فراموش نکنید که فیلم ۱۹۹۶ کجا و نسخه دنبال آن کجا که به زحمت به مرز ۴۰۰ میلیون دلار رسید! هر چند رولند امریش نامدار هر دو فیلم را ساخته اما به نظر می رسد دوران برخی پروژه های علمی خیالی در سینماها به سر آمده و با آغاز دوره زمامداری دونالد ترامپ در کاخ سفید، استودیوها باید بیشتر به فکر فیلم های فانتزی و بامزه باشند تا آثاری که از حمله بیگانگان به زمین می گویند.

«روز استقلال: بازخیز» 20 سال پس از نسخه اصی به بازار آمد و به معنی واقعی کلمه، همه را ناامید کرد. خیلی های می گویند فیلم اول به لطف حضور ویل اسمیت در نقش اصلی تماشایی و خیره کننده از آب درآمده و تفاوت 400 میلیون دلاری میان فروش آنها، نشانه ای از تفاوت سطح بازی اسمیت با لیام همزورث است.

جف گلدبلام و بیل پولمن هم نقش های خودشان را در دنباله تکرار کرده اند. این نکته را هم فراموش نکنید که فیلم ۱۹۹۶ با ۷۵ میلیون دلار تولید شده بود و فیلم امسال با ۱۶۵ میلیون دلار. «روز استقلال: بازخیز» به مذاق منتقدان هم خوش نیامد و میانگین امتیازهای آن در دو سایت معتبر سینمایی بین ۳۰ تا ۴۰ بود.

«آلیس آن سوی آینه»

«تیم برتن» را متخصص خلق دنیاهای فانتزی و عجیب و غریب می دانند؛ از «ادوارد دست قیچی» تا «ادوود»، «آرایشگر شیطان صفت خیابان فلیت»، دو نسخه «بتمن»، «سیاره میمون ها»، «ماهی بزرگ» و این اواخر «چارلی و کارخانه شکلات سازی». او سال 2010 روی صندلی کارگردانی داستان آشنای «آلیس در سرزمین عجایب» نشست و مهنارتش را چنان به رخ کشید که فیلم در دنیا بیش از یک میلیارد دلار فروخت.

شش سال بعد که قرار شد دنباله این پروژه میلیاردی روی پرده سینما برود، «برتن» کنار کشید وئ جای خود را به جیمز بابین جوان تر داد. کمتر کسی گمان می کرد همین جا به جایی کوچک حدود 700 میلیون دلار به استودیو والت دیزنی ضرر بزند و فیلم 170 میلیوندلاری «آلیس آن سوی آینه» در بازار جهانی فقط 300 میلیون دلار بفروشد.

فیلم از نظر هنری هم یک شکست مطلق بود و سایت های معتبر راتن تومیتوز و متاکریتیک به ترتیب به آن امتیازهای ۳۰ و ۳۴ از ۱۰۰ دادند. نکته جالب، حضور «هلنا بونهم کارتر» همسر برتن در «آلیس آن سوی آینه» بود که در کنای جانی دپ، آن هاناوی و چند چهره دیگر داستانی براساس شخصیت های آتارلوییس کارول روایت کردند. این فیلم یکی از چند دنباله های ناکام سینما در ۲۰۱۶ بود یک بار دیگر اهمیت چهره ای چون«برتن» را به همگان گوشزد کرد.

«شکارچی: جنگ زمستان»

یک نمونه مثال زدنی دیگر از شکست تجاری و هنری در اکران دنباله ها در 2016. «سفیدبرفی و شکارچی» چهار سال پیش با بودجه 170 میلیون دلار به کارگردانی روبرت سندرز ساخته شد و 400 میلیون دلار فروخت. همین موفقیت کافی بود تا تولیددنباله آن خیلی زود کلید بخورد و «شکارچی: جنگ زمستان» به کارگردانی سدریک نیکولاس ترویان و بدون کریستین استوارت برای نمایش در بهار امسال آماده شود.

کریس همزورث، کریستین چارلیز ترون و امیلی بلانت در روایتی تازه از داستان محبوب سفیدبرفی مقابل دوربین رفتند اما هنرنمایی آنها در یک پروژه 115 میلیون دلاری چندان به دل تماشاگران ننشست و فیلم در دنیا فقط 165 میلیون دلار فروخت. گیشه «شکارچی: جنگ زمستان» در آمریکای شمالی به معنی مطلق ناامید کننده بود و با 48 میلیون دلار به اکران خود پایان داد. منتقدان هم حسابی از خجالت فیلم درآمدند و با 17 درصد نقد مثبت و امتیاز 32 از 100 نشان دادند آنچه قرار بوده یک دنبال موفق باشد. تنها برای خالی نبودن میدان عرضه شده است.

«جیسن بورن»

پنجمین فیلم از مجموعه «بورن» به کارگردانی پل گرینگرس که آن را دنباله مستقیم نسخه سال ۲۰۰۷ یعنی «اولتیماتوم بورن» می دانند. مت دیمن در این فیلم هم نقش اصلی را ایفا کرده است؛ آدمکش کارکشته پلیس فدرال آمریکا که همزمان با انجام دادن ماموریت های خود، در پی کشف هویت واقعی پدرش مرزها را در می نوردد.

نخستین فیلم از این مجموعه اکشن جاسوسی و تریلر «هویت بورن» بود که سال ۲۰۰۲ به کارگردانی دوگ لیمان تولید شد. بعد نوبت به گرنیگرس رسید که «برتری بورن» و «اولتیماتوم بورن» را ساخت و پس از اکران «میراث بورن» به کارگردانی تونی گیلروی در ۲۰۱۲، بار دیگر گرنگرس روی صندلی کارگردانی نشست و «جیسن بورن» را ساخت؛ فیلمی که گفته می شود پایان بخش این مجموعه خواهد بود.

در این میان، موفق ترین فیلم همان نسخه سال 2007 است که با بودجه 110 میلیون دلاری 440 میلیون دلار فروخت و از منتقدان هم نمره A گرفت. «جیسن بورن» که هم با 120 میلیون دلار ساخته شده بود، 415 میلیون دلار گیشه جهانی داشت اما چندان از سوی منتقدان جدی گرفته نشد و کمترین امتیاز را در پنج فیلم بورن به خود اختصاص داد.