زندگی به سوريه برمی گردد

زماني كه در سال ٢٠١٤، شهرموصل در عراق به دست تروريست‌هاي داعش سقوط كرد و آنها توانستند دولت خود خوانده اسلامي را در عراق و سوريه بنا كنند، اين اتفاق خبر از موجوديتي جديد مي‌داد كه اگر جلوي آن گرفته نمي‌شد مي‌توانست عواقبي را در پي داشته باشد كه هيچگاه پاياني براي آن تصور نمي‌شد.

روزنامه اعتماد نوشت: زماني كه در سال ٢٠١٤، شهرموصل در عراق به دست تروريست‌هاي داعش سقوط كرد و آنها توانستند دولت خود خوانده اسلامي را در عراق و سوريه بنا كنند، اين اتفاق خبر از موجوديتي جديد مي‌داد كه اگر جلوي آن گرفته نمي‌شد مي‌توانست عواقبي را در پي داشته باشد كه هيچگاه پاياني براي آن تصور نمي‌شد.

اكنون بيش از سه سال از آن دوران مي‌گذرد و با نگاه به نقشه‌هاي ميداني جنگ عراق و سوريه چندان اثري از داعش باقي نمانده است. روز پنجشنبه نيز آخرين شهري كه تحت اختيار داعش در سوريه قرار داشت به كنترل نيروهاي ارتش سوريه در آمد تا بتوان گفت پايان داعش در سوريه به وقوع پيوسته است.

طبق آخرين گزارش‌هاي ميداني از صحنه نبرد سوريه، ارتش اين كشور با كمك نيروهاي تحت حمايت ايران و روسيه توانست منطقه البوكمال كه استراتژيك‌ترين نقطه سوريه در مرز با عراق به شمار مي‌آيد را باز پس بگيرد و آخرين شهر تحت كنترل داعش در اختيار نيروهاي دولت سوريه قرار گيرد.

تصاوير ميداني از منطقه البوكمال نشان مي‌دهد كه در اين نبرد، نيروهاي حزب‌الله لبنان به همراه نيروهاي ايراني نقش بسيار عمده‌اي داشته‌اند. تصاويري كه حزب‌الله لبنان در رسانه‌هاي اجتماعي منتشر كرده، نشان مي‌دهد كه طي دو روز گذشته منطقه البوكمال به‌شدت مورد هدف گلوله خمپاره‌هاي نيروهاي حزب‌الله قرار گرفت و اين نيروها نقش بسيار مهمي را در حمله به اين منطقه ايفا كردند تا تروريست‌ها را از منطقه به طور كامل خارج كنند. در حال حاضر مي‌توان گفت كه داعش ديگر حضور جدي در سوريه ندارد، بلكه نيروهاي باقي مانده اين گروه تروريستي سعي كرده‌اند خود را در صحراهاي سوريه و روستاهاي كوچك اين منطقه پراكنده كنند تا شايد حاشيه‌اي امن براي خود پيدا كنند و از دست نيروهاي دولتي و ديگر نيروهاي درگير در جنگ با داعش دور بمانند.

در تحولي همزمان برخي نظاميان ارتش عراق تصاويري را منتشر كردند كه نشان مي‌داد آنها وارد خاك سوريه شدند. در اين عمليات نيروهاي ارتش عراق به همراه نيروهاي حشد الشعبي به منطقه القائم رسيدند و نيروهاي داعش را از اين منطقه خارج كردند، سپس به دنبال آنها تا مرز سوريه رفته و حتي با عبور از مرزهاي سوريه از منطقه حويجات باغوز نيز گذشتند و خود را به نيروهاي ارتش سوريه رساندند تا مهم‌ترين منطقه مرزي ميان عراق و سوريه از دست داعش خارج شود. منطقه قائم و البوكمال داراي راه‌هاي كليدي مرزي ميان عراق و سوريه هستند كه اين راه‌ها به پايتخت‌هاي عراق و سوريه منتهي مي‌شود.

اما نكته جالب توجه در اين اتفاق اينجاست كه امريكا هيچگاه علاقه‌مند نبود كه نيروهاي حشدالشعبي و ارتش سوريه به يكديگر برسند و روي اين موضوع با حساسيت برخورد مي‌كرد اما اكنون اين اتفاق رخ داده است و عملا نيز هيچ كس هم نتوانست جلوي اين اتفاق را بگيرد. زيرا حشدالشعبي نقش يك پشتيبان را براي ارتش سوريه ايفا كرد كه عملا اجازه نداد نيروهاي فراري داعش بتوانند به راحتي از سوريه خارج و وارد خاك عراق شوند و اين موضوع بهانه‌اي براي همكاري دو طرف شد.

دو نيرو روبه‌روي هم

اكنون با سقوط داعش در سوريه، يكي از مهم‌ترين دلايل مبارزه مشترك نيروهاي ارتش سوريه و معارضه اين كشور از بين رفته است. حالا در شرق سوريه دو نيرو روبه‌روي يكديگر قرار گرفتند. ارتش سوريه به همراه نيروهاي تحت حمايت ايران و روسيه كه اكنون منطقه ديرالزور تا مرز عراق را در اختيار گرفتند از يك طرف و در طرفي ديگر نيروهاي دموكراتيك سوريه تحت حمايت ايالات متحده منطقه رقه و بخش بزرگي از شمال شرق سوريه تحت كنترل دارد.

همين موضوع اكنون باعث پيچيدگي اوضاع در سوريه شده است.

نيروهاي ايران و حزب‌الله كه به همراه ارتش سوريه در اين منطقه حضور دارند در فاصله‌اي بسيار نزديك با نيروهاي تحت حمايت امريكا و حتي نيروهاي ويژه امريكايي قرار گرفته‌اند كه اين موضوع مي‌تواند شرايط منطقه را بسيار خطرناك‌تر از گذشته كند. در حال حاضر امريكا هيچ سياست روشني پس از پايان داعش در سوريه ندارد؛ زيرا بهانه اصلي حمايت امريكا از نيروهاي دموكراتيك سوريه مبارزه با تروريسم و داعش بود نه مقابله با دولت سوريه؛ از همين رو نبودن استراتژي مشخص شرايط را به‌شدت غير قابل پيش‌بيني كرده است.

هفته گذشته نيز علي‌اكبر ولايتي، مشاور مقام معظم رهبري در امور بين‌الملل در بيروت اعلام كرد كه ارتش سوريه و نيروهاي متحد آن به زودي به سمت رقه پايتخت سابق داعش كه در ماه اكتبر توسط نيروهاي دموكراتيك سوريه پاكسازي شد، حركت خواهند كرد. اگر اين اتفاق رخ دهد مي‌توان منتظر يك درگيري جدي ميان دو نيروي منسجم در خاك سوريه بود. نيروهاي دموكراتيك سوريه كه اكثر آنها را كردهاي اين كشور تشكيل مي‌دهند اكنون بزرگ‌ترين ميادين نفتي اين منطقه را در اختيار دارند، مناطقي كه تحت كنترل قرار گرفتن آن توسط دولت اين كشور نيز حياتي به نظر مي‌رسد و به راحتي قصد ندارد تا مهم‌ترين منابع نفتي خود را در اختيار كردها قرار دهد.

گفتني است در طول يك سال گذشته نيروهاي دموكراتيك سوريه شهرهايي را در شمال سوريه تحت كنترل گرفته‌اند كه اكثريت آنها را اعراب تشكيل مي‌دهند و روز به روز مناطق تحت كنترل خود را نيز گسترش مي‌دهند. گزارش‌ها حاكي از آن است كه آنها اكنون حدود ٢٥ درصد از خاك سوريه را در اختيار دارند.

به نوشته واشنگتن‌پست سوال اصلي اينجاست كه آيا ايالات متحده حاضر است از نيروهاي دموكراتيك سوريه در برابر نيروهاي ارتش سوريه و نيروهاي مورد حمايت ايران و سوريه حمايت و با آنها مقابله كند. در حال حاضر كردهاي سوريه به‌شدت به امريكا چشم دوخته‌اند تا از آنها در برابر دستاوردهايي كه طي يك سال گذشته به دست آورده‌اند حمايت كند. با اين حال امريكايي‌ها تاكنون موضع مشخصي در قبال اين موضوع و پس از شكست داعش در سوريه نگرفته‌اند. آنها طبق اظهارات عمومي كه داشته‌اند عنوان كردند كه به آموزش و تجهيز متحدان‌مان ادامه خواهيم داد اما قدم بعدي خود را اكنون مشخص نكرده‌اند.

بشار اسد رييس‌جمهوري سوريه در نشستي كه با علي‌اكبر ولايتي مشاور مقام معظم رهبري طي هفته گذشته داشت، در خصوص ادامه جنگ و در راستاي مقابله با تقسيم سوريه و همچنين آرمان‌هاي كردي براي استقلال در شمال سوريه تاكيد كرد كه دولت او قصد دارد تا كنترل تمام سوريه را به دست آورد. اسد در سخنان خود عنوان كرد كه پيروزي‌هاي دولت سوريه تمام برنامه‌هاي كشورهاي حامي گروه‌هاي تروريستي براي تقسيم سوريه را از بين برده است.

با اين حال چهار مقام امريكايي روز پنجشنبه عنوان كردند كه ايالات متحده و روسيه به يك توافق در خصوص جنگ سوريه پس از از بين بردن داعش نزديك مي‌شوند و اين اميدواري وجود داشت كه اين موضوع تبديل به اصلي‌ترين سوژه ديدار پوتين و ترامپ در حاشيه اجلاس اپك در ويتنام شود. اما اين قرار ملاقات كه بسياري منتظر آن در روز جمعه بودند لغو شد و حتي يكي از دلايل لغو اين ديدار را هم مي‌توان به نتيجه نرسيدن دو طرف بر سر موضوع سوريه دانست. مقام‌هاي آگاه به واشنگتن پست گفتند هيچ تمايلي از سوي امريكا براي برگزاري ديدار دوجانبه ميان دو رهبر وجود ندارد چرا كه هيچ توافقي وجود ندارد كه دو طرف بتوانند در خصوص آن صحبت كنند.

مرز ميان دو نيرو

شرايط ميداني پس از پيروزي در البوكمال نشان مي‌دهد نيروهاي باقي مانده از داعش كاملا پراكنده در صحراهاي سوريه و عراق شده‌اند و اكنون فرات تبديل به خطي مرزي ميان نيروهاي دولتي سوريه و نيروهاي ارتش دموكراتيك سوريه شده است. نيروهاي دولتي و متحدان آنها از جمله نيروهاي تحت حمايت ايران و حزب‌الله لبنان كنترل بخش غربي ديرالزور تا جنوب شرق سوريه را در اختياردارند. آنها اكنون مناطق بزرگ و استراتژيكي را در اختيار دارند و چند چاه كوچك نفتي را نيز تحت كنترل دارند. نيروهاي تحت حمايت امريكا كه منطقه شرقي ديرالزور را در اختيار دارند به نيروهاي ارتش سوريه توصيه كرده‌اند كه وارد اين منطقه نشوند. آنها اكنون دو ميدان نفتي بزرگ سوريه و تقريبا يكي از بزرگ‌ترين ميدان‌هاي گازي كه هم مرز با عراق قرار دارد را در اختيار دارند.

با اين حال علي‌اكبر ولايتي هفته پيش تاكيد كرد كه حضور ايالات متحده در سوريه جهت تقسيم اين كشور است. وي تصريح كرد كه آنها در عراق موفق نبودند و موفق نخواهند شد و در سوريه نيز اينچنين است. از همين رو نيروهاي دولت سوريه و متحدان آن به شرق فرات مي‌روند و رقه را آزاد خواهند كرد.

اما اتفاقي كه در واقعيت در زمين رخ داده اين است كه واشنگتن به‌شدت از نفوذ روز افزود ايران در منطقه و تلاش براي ايجاد يك كريدور ميان عراق سوريه و لبنان حيرت زده است. امريكا هفته‌ها اعلام كرد كه اجازه نخواهد داد منطقه البوكمال در اختيار ارتش قرار گيرد و اعلام كرد كه نيروهاي ائتلاف با حمايت از نيروهاي دموكراتيك سوريه به اين منطقه وارد مي‌شوند اما اكنون پس از تسلط كامل ارتش سوريه بر اين منطقه ائتلاف ايالات متحده چه اقدامي را انجام خواهد داد.