حاشیه‌ های بودجه‌ای برای نهادهای دینی

روزنامه شهروند نوشت: بلافاصله پس از ارایه لایحه بودجه ۱۳۹۷ کل کشور از سوی رئیس‌جمهوری به مجلس شورای اسلامی بود که انتقاداتی در فضای مجازی روانه این بودجه شد که علاوه بر انتقاد علیه عوارض خروج از کشور، قیمت بنزین و حذف یارانه ۳۰‌میلیون نفر، شامل بودجه برخی نهادهای فرهنگی، دینی و مذهبی هم می‌شد.

اما این اظهارات و واکنش‌ها در دو بخش متفاوت در نگاه روحانیون انعکاس پیدا کرده است؛ برخی از آنان بر این اعتقادند که وصل‌کردن روحانيت به این‌گونه بودجه‌ها زمینه وابستگی آنان را به دولت فراهم می‌کند و برخی دیگر از روحانیون با دفاع از تخصیص اعتبارات دولتی معتقدند که با توسل به این امر که نظام ما یک نظام اسلامی است در نتیجه نیاز است که برای مبلغان و موسسات تحت فعالیت آنان هزینه شود، همان‌گونه که برای دانشگاه‌ها نیز چنین بودجه‌هایی اختصاص می‌دهند. این ماجرا در حالی اکنون از طريق رسانه‌ها به افکار عمومي کشيده شده و کارشناسان و صاحب‌نظران دینی معتقدند که باید پاسخي درخور به مخاطبان و مردم در این مورد داده شود که نمایندگان مجلس و برخی از کارشناسان سیاسی هم به این موضوع ورود کرده‌اند.

مردم حساس می‌شوند

یک عضو مجلس خبرگان رهبری درباره علت واکنش مردم نسبت به بودجه نهادهای روحانیت با بیان این‌که «مردم نیازمندند» گفت: «مردم مشکلات معیشتی و اقتصادی دارند؛ بنابراین هر چیزی را می‌شنوند، روی آن حساس می‌شوند اما معنی‌اش این نیست که حتما آن‌جا اشکالی وجود دارد. البته شاید هم اشکال وجود داشته باشد و شاید هم نداشته باشد ولي مردم به این چیزها کاری ندارند.» ‌هاشم‌هاشم‌زاده هریسی در گفت‌وگو با «اعتماد آنلاین» با بیان این‌که «مردم از نظر معیشتی مشکل دارند و نیازمندند» تصریح کرد: «بیشتر مردم این وضع را دارند، آنان از نظر مالی، اشتغال و مسکن مشکل دارند و به دلیل این مشکلات ناراحت هستند؛ بنابراین وقتی می‌بینند بودجه اینچنینی به نهادی اختصاص می‌یابد، بدون این‌که واقعیت‌ها را بررسی کنند یا فلسفه اختصاص این بودجه را ببینند به آن واکنش نشان می‌دهند.» ‌هاشم‌زاده هریسی با تأکید بر این‌که «مردم حق دارند که اعتراض کنند» اظهار کرد: «وقتی مردم وضع زندگی خود را با این بودجه‌ها مقایسه می‌کنند، حساس می‌شوند.»

دولت به دانشگاه کمک می‌کند، به حوزه هم باید کمک کند

حرف‌و‌حدیث‌ها در مورد اختصاص بودجه به تشکیلات فرهنگی وابسته به نهادهای دینی البته متفاوت است. در این راستا، یک عضو جامعه روحانیت مبارز معتقد است که «تشکیلات فرهنگی در حوزه با وجوهات اداره نمی‌شوند و به بودجه دولتی نیاز دارند.» حجت‌الاسلام محمدتقی رهبر در گفت‌وگو با «انتخاب» با بیان این‌که تشکیلات فرهنگی در حوزه با بودجه دولتی اداره می‌شود، افزود: «همان‌طور که دولت به دانشگاه کمک می‌کند، به حوزه هم باید کمک کند و این راه دوری نمی‌رود.»

موسسات خودشان از این پول‌ها صرف‌نظر کنند

همزمان با این اظهارات، رئیس فراکسیون زنان مجلس در پاسخ به سوالی در مورد بودجه برخی موسسات و نهادها که اخیرا در فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است، به انتخاب گفت: «بعید می‌دانم بودجه موسسات و نهادها در قم حذف شود. من در کمیسیون فرهنگی در این رابطه بحث کردم و با اشاره به سخنان حضرت علی(ع) که می‌فرمایند، فقر از هر دری وارد شود، دین از همان در خارج می‌شود، گفتم که وضع معیشتی مردم خوب نیست و این بودجه به ملت فشار می‌آورد. اگر بحث اقتصاد مقاومتی است، بنابراین باید از یک جاهایی بزنیم و در مقابل نباید به مردم و طبقه فرودست فشار مضاعف وارد شود.»وی با اشاره به کم‌توجهی به مسائل مهمی چون زنان سرپرست خانواده عنوان کرد: «متاسفانه در این میان، در بودجه ٩٧، اعتبارات لازم برای زنان سرپرست خانواده نسبت به‌ سال قبل کم شده است. خب کجای این کار منطقی است؟ من فکر می‌کنم این نهادها و افرادی که کمک دریافت می‌کنند، باید از این بودجه‌ها صرف نظر کنند.»

پیوستگی یا وابستگی

حجت‌الاسلام سیدرضا اکرمی، عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز در مورد مباحث و موضعگیری‌های صورت‌گرفته نسبت به بودجه‌های نهادهای دینی به «شهروند» می‌گوید: «در این ارتباط نظرات متفاوتی وجود دارد؛ برخی معتقدند که از ابتدا این اندیشه مطرح بوده که حوزه‌ها و مدارس دینی توسط کمک‌های مردمی اداره شوند. این فرآیند موجب می‌شود که نهاد روحانیت استقلال خود را حفظ کند و درواقع نهادی مردمی باقی بماند. ماحصل این رویکرد این است که مردم از این نهاد حرف‌شنوی داشته باشند.» حجت‌‌الاسلام سیدرضا اکرمی با اشاره به چگونگی تحقق این روند گفت: «این فرآیند زمانی می‌تواند صورت عملی به خود گیرد که مردم خمس، زکات، انفاق و سایر امورات دینی خود را رعایت کنند و به نوعی برای دین خود هزینه کنند و این‌گونه امور را می‌توان ذیل جهاد مالی تعریف کرد.

اگر این ایده تحقق پیدا کند استقلال حوزه‌های دینی حفظ می‌شود.» دبیر سابق جامعه وعاظ تهران در ادامه گفت: «مورد دیگر را می‌توان از این منظر بررسی کرد که این نظام نظام اسلامی است و همان‌طور که دولت برای نهادهای آموزشی و علمی چون دانشگاه بودجه اختصاص می‌دهد، باید برای حوزه‌های علمیه نیز بودجه تعیین کند. اگرچه معتقدم اختصاص این بودجه به اندازه سهم خودشان باشد.» این نماینده ادوار مجلس با اشاره به اثرات مثبت تخصیص اعتبارات دولتی به حوزه‌های دینی اظهار کرد: «در این وضع نه‌تنها وابستگی به وجود نمی‌آید، بلکه شاهد پیوستگی خواهیم بود.»

تخصیص بودجه به تناسب کارکرد