مهمترین پیامد تغییر اقلیم در ایران

ایسنا نوشت: یک پژوهشگر آینده پژوهی محیط زیست با بیان اینکه تا ۳۰ سال آینده کاهش ظرفیت آبی و غذایی و افزایش میزان سوخت پیش‌بینی می شود، گفت: ظهور پشه مالاریا و وقوع پدیده گردو غبار فاجعه بارترین پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم است که سلامت انسان‌ها را تهدید می‌کند.

احد رضاییان قیه‌باشی در نشست آینده پژوهی محیط زیست ایران که عصر روز گذشته در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد در مورد تهدیدات اقلیمی پیش روی ایران اظهار کرد: آینده پژوهی پیش‌بینی احتمالات را در اختیار قرار می‌دهد و قدرت این حوزه به این است که با توجه به علم احتمالات، آینده را مورد بررسی قرار می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه چالش‌های محیط زیست دیگر مثل گذشته صرفا جنبه فنی ندارد، گفت: امروزه دیگر چالش‌های محیط زیستی ابعاد امنیتی و سیاسی نیز پیدا کرده است.

رضاییان با بیان اینکه نوسانات اقلیمی مجموعه‌ای از تغییرات پایدار در شاخص‌های اقلیمی همچون دما،‌بارش، رطوبت و رخدادی حدی است،گفت: این تغییرات به مرور باعث تغییر در ویژگی‌های اقلیمی می‌شود همچنین تهدید اشاره به وضعیتی دارد که در آن دو کنشگر بر همدیگر اثر نامطلوب دارند ودر تهدید امنیتی موجودیت یک مولفه به شکلی جدی به چالش کشیده می شود. در تهدید امنیتی مرجع امنیت باخطر نابودی روبرو می شود.

وی ادامه داد:‌ پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم هم به شکل امنیتی وغیر امنیتی خود را نشان می دهد پیامدهای امنیتی ممکن است یک شخص یا یک نظام سیاسی یا کل مردم و حتی سرزمین را تحت تاثیر قرار دهد. اما تهدید غیر امنیتی سلامت انسان،‌سلامت جانوران، زیرساخت‌های انسانی،‌سیستم‌های خدماتی و منابع انرژی را تحت شعاع قرار می‌دهد.

این پژوهشگر در پاسخ به این پرسش که چه زمانی پیامدهای ناشی از تغییر اقلیم تبدیل به تهدید می‌شود،گفت: زمانی که دامنه تغییر اقلیم گسترده باشد آن پدیده تبدیل به تهدید می‌شود. برای مثال وقتی سیل عظیمی باعث از بین رفتن بخش گسترده‌ای از کشاورزی یا مردم شود در این شرایط آن پدیده تهدید محسوب می شود چون بخش عمده‌ای از یک جامعه را در بر گرفته است.

رضاییان بااشاره به اینکه بحران‌های زیست محیطی می‌تواند تبدیل به تهدیدهای امنیتی شوند،گفت: در جریان اعتراضات دی‌ماه ۹۶ در تهران روزنامه واشنگتن پست گزارشی در این زمینه نوشته و این روزنامه مدعی شد این اعتراضات ریشه در نارضایتی‌هایی دارد که به بحث محیط زیست برمی گردد و وقوع طوفان‌های گسترده از جمله این نارضایتی‌ها است.

وی با بیان اینکه بر اثر تغییر اقلیم میزان بارش‌،رطوبت،‌ پوشش گیاهی، تبخیر،الگوی مصرف و ... تغییر می‌کند،اظهارکرد: طی ۲۰ سال گذشته کم‌آبی و خشکسالی عامل مهمی در افزایش مهاجرت‌ها بوده است همچنین کشاورزی و سلامت انسان مولفه‌هایی هستند که طی سالیان گذشته تحت تاثیر تغییر اقلیم بوده است.

این پژوهشگر با اشاره به تغییر سیستم‌های آب شیرین در کشور اظهار کرد: بر اساس برآوردها حتی اگر تغییر اقلیم هم رخ ندهد طی ۳۰ سال آینده سیستم آب شیرین مرکز کشور تحت تاثیر قرار می‌گیرد و ۲۰ درصد آن کاهش می‌یابد همچنین در این بازه زمانی برداشت از آب سطحی در این حوزه ۱۰ تا ۱۵ درصد بالا می‌رود. استان‌هایی مثل لرستان،‌همدان کردستان و ایلام تحت تاثیر ناپایداری بارشی قرار می‌گیرند و خسارت‌های ناشی از این ناپایداری‌ها نارضایتی ایجاد خواهد کرد.

وی ادامه داد:‌ پیش‌بینی می شود تا ۳۰ سال آینده از بین ۳۰۰۰ رودخانه موجود در کشور بیش از ۱۰۰۰ رودخانه خشک شوند همچنین سناریوهای آینده پژوهی نشان می‌دهد که تا ۳۰ سال آینده شاهد افزایش مصرف انرژی، برداشت آب‌های زیرزمینی و نیاز بیشتر به سیستم‌های خنک کننده خواهیم بود که همه این موارد بر کاهش میزان آب اثر می‌گذارد.

این پژوهشگر در ادامه اظهار کرد: پیش‌بینی می‌شود تا ۳۰ سال آینده شاهد افزایش ۱۵ درصد بیابان‌های کشور باشیم. همچنین ۷ درصد گونه‌های گیاهی از بین خواهند رفت. طی ۳۰ سال گذشته ۶ درصد گیاهان حذف شده‌اند. مسلما چنین روندی به امنیت غذایی کشور آسیب می‌زند. افزون بر این‌ها پیش‌بینی می‌شود تا ۳۰ سال آینده ۱۳ درصد افزایش فرسایش خاک و ۹ درصد افزایش نشست زمین داشته باشیم و از همه اینها مهمتر در ۳۰ سال آینده از ۱۳۰ میلیارد متر مکعب به ۷۰ میلیارد متر مکعب آب خواهیم رسید.

وی با اشاره به اینکه تا ۳۰ سال آینده میزان تولید محصولات کشاورزی تا ۲۰ درصد کاهش می‌یابد، گفت: این در حالی است که هنوز برخود کفایی در کلیه محصولات کشاورزی تاکید دارند. خودکفایی ایرادی ندارد اما باعث از بین رفتن منابع داخلی می شود. بر اساس پیش بینی‌ها تا ۳۰ سال آینده شاهد افزایش ۳۰ سانتیمتری تا ۱ متری تراز خلیج فارس خواهیم بود که قطعا این موضوع باعث تعطیلی صنعت شیلات می شود و امنیت اقتصادی را تهدید می‌کند.

این پژوهشگر با بیان اینکه تا ۳۰ سال آینده ۵۸ درصد آب رودخانه های دجله وفرات از بین خواهد رفت، تصریح کرد:‌در حال حاضر ترکیه با سدسازی‌ روی دجله و فرات سهم زیادی از آب این رودخانه‌ها را کنترل کرده است. تداوم این روند باعث شور شدن آب اروند خواهد شد. افزودن بر این پیش‌بینی می‌شود طی ۳۰ سال آینده شاهد افزایش ۱۰درصدی نیازبه برق باشیم اما در این میان بدترین موضوع بحث سلامت انسان‌ها است. پیش‌بینی می شود که ظهور پشه مالاریا و وقوع پدیده گرد و غبار در سال‌های آینده فاجعه بیافریند چه بسا که در شرایط حاضر در دنیا میزان تلفات ناشی از آلودگی هوا چشمگیر شده است.

رضاییان تاکید کرد:‌ تهدیدات اقلیمی باعث کاهش ظرفیت آبی وغذایی و افزایش میزان سوخت می‌شود اما این وضعیت فرصت‌هایی را پیش روی ما قرار می‌دهد که می‌توانیم با تمرکز روی آنها وضعیت را کنترل کنیم. دراین راستا توسعه انرژی‌های تجدید پذیر،‌ اصلاح الگوی مصرف و ایجاد فناوری‌های سازگار با محیط زیست بسیار اهمیت دارد.

وی در ادامه با اشاره به ضرورت تعطیلی برخی سدها اظهار کرد:‌ ایجاد سد در برخی از مناطق کشور مثل مناطق مرکزی یک خودکشی به حساب می‌آید البته ناگفته نماند که هنوز در کشور ما سیستم مناسبی برای جمع آوری بارش‌ها وجود ندارد و ۷۰ درصد بارش‌ها هدر می‌رود. توسعه کشاورزی سازگار با مناطق مختلف، سرمایه گذاری در بحث انرژی‌های تجدید پذیر،‌حمل ونقل عمومی برقی، افزایش آگاهی‌های اجتماعی و تدوین قوانین مالیات بر کربن از جمله راه‌هایی است که می توان درچنین شرایطی پیش‌گرفت.