با دنیای شگفت‌انگیز و جذاب کلاغ‌ها آشنا شوید

روزیاتو - فروغ بیداری: بسیاری از انسان‌ها از شنیدن صدای کلاغ بیزار هستند، عده‌ای قارقار این پرنده سیاه را شوم و نشانه بدشانسی می‌دانند و برخی دیگر از چهره‌ی کلاغ با منقار کشیده و مشکی و بدن درشت و تیره آن می‌ترسند.

اما جالب است بدانید این پرنده‌ی بداقبال که همیشه مورد بیزاری اکثریت مردم قرار دارد، از هوش سرشاری برخوردار است و قدرت فریب دادن بشر را نیز دارد. کلاغ‌ها برخلاف تصور عام به‌هیچ عنوان صد سال عمر نمی‌کنند و مسن‌ترین کلاغی که تا به امروز در تاریخ مرگ آن به ثبت رسیده، ۵۹ سال داشته است. بعضی کلاغ‌ها ممکن است تا ۲۰ سال عمر کنند و پیرترین کلاغ آمریکایی در طبیعت تقریباً ۳۰ سال عمر کرده‌است.

باید بدانید که در بین پرندگان، طوطی بزرگ‌ترین مغز را دارد اما این کلاغ است که از همه پرنده‌های جهان باهوش‌تر است. نسبت مغز به جثه کلاغ همانند پستانداران است.

با این تفاسیر بد نیست با نکات جالب و شگفت‌انگیزی در مورد کلاغ آشنا شوید.

کلاغ‌ها به لحاظ هوشی همچون شامپانزه‌ها هستند و چهره کسی را که سبب تهدید یا خطری برایشان شود را حداقل به مدت ۵ سال، فراموش نخواهند کرد. به‌طور کلی این پرنده‌ها حافظه دقیقی در مورد چهره انسان‌ها دارند.

کلاغ‌ها قادر به تشخیص تفاوت بین یک صورت مهربان و صورت خطرناک و همچنین هشدار وضعیت خطر به همنوع‌های خود هستند. یعنی این پرندگان وقتی در مخمصه گرفتار می‌شوند دوستان خود را از وجود خطر با خبر می‌کنند.

کلاغ سیاه با ۴۵ تا ۴۷ سانتی‌متر طول یکی از باهوش‌ترین پرندگان است و برخی دانشمندان مهارت وی را استفاده از منقار خود برای ساختن و استفاده از وسایل ساده با مهارت شمپانزه در استفاده از دست‌هایش مقایسه می‌کنند.
کلاغ سیاه پرنده‌ای اجتماعی است و در گله‌های بزرگ دیده می‌شود. به‌خوبی با زندگی در کنار انسان‌ها انطباق یافته و در برخی شهرها جمعیت زیادی دارد. کلاغ سیاه بومی اروپا و آسیا است و به‌صورت رهاسازی‌شده به نیوزیلند هم راه یافته‌است. کلاغ سیاه همه‌چیزخوار است اما غذای اصلیش را لارو حشرات و کرم خاکی تشکیل می‌دهد و در نواحی شهری از زباله‌های انسانی هم تغذیه می‌کند. جمعیت کلاغ سیاه در سراسر دنیا بین ۶۱ تا ۲۱۶ میلیون برآورد می‌شود.

کلاغ‌ها در هر زیستگاهی از مناطق سرد و یخ‌زده گرفته تا کوهستان‌ها، دشت‌ها، مزارع، علفزارها و حتی شهرها می‌توانند زندگی کنند. کلاغ‌ها انواع گوناگونی دارند: زاغ درختی، زاغ کوهی، زاغ خاوری، زاغ فندق شکن، جیجاق زمینی، زاغ حبشی، زاغ شمالی و ده نوع دیگر نشان‌دهنده بزرگی این گونه است.
قدمت حضور کلاغ‌ها روی کره زمین به دوره سوم زمین شناسی یعنی حدودا ۱۷ میلیون سال قبل برمی‌گردد. کوچک‌ترین کلاغی که در دنیا وجود دارد، زاغ کبود کوتوله مکزیکی است.نام علمی این پرنده (Aphelocoma nana) است و تنها ۴۰ گرم وزن و ۲۱٫۵ سانتی‌متر طول دارد.
بزرگ‌ترین کلاغ‌ها در دنیا نیز غراب یا کلاغ سیاه معمولی (Corvuscorax) و کلاغ نوک‌ کلفت (Crvuscrassirostris) هستند که هر دو حدود ۱۵۰۰ گرم وزن و ۶۵ سانتی متر طول دارند.

حضور کلاغ‌ها در طبیعت باعث حذف بسیاری از مواد مضر از چرخه حیات می‌شود. به‌طوری که گفته می‌شود اگر کلاغ‌ها محیطی را ترک کنند، آن محل دیگر جای زندگی نخواهد بود.

وقتی یک کلاغ می‌میرد، همنوعانش رفتارهای عجیب و غریبی از خودشان نشان می‌دهند: آن‌ها دور او جمع می‌شوند و با صدای بلند جیغ می‎کشند. این نظریه که واکنش کلاغ‌ها یک نوع مراسم آئینی برای سوگواری است، بارها از سوی دانشمندان مطرح شده، اما از آن‌جایی که جز شواهد مبتنی بر روایات مدرک دیگری در اختیار نیست، این که این موجودات در آن لحظات دقیقا چه کاری انجام می‌دهند همچنان یک راز باقی مانده است.

کلاغ‌ها قدرت برنامه‌ریزی و توان فریب‌کاری دارند. بسیاری از کلاغ ها عادت دارند غذا و آذوقه را برای مصرف در آینده، به خصوص در فصل سرما ذخیره کنند. اما گونه به خصوصی از زاغ ها حتی در این مورد یک قدم فراتر می روند. آنها اگر متوجه بشوند که تحت نظر هستند، برای فریب دادن و گیج کردن پرنده های دیگر منقار خود را در زمین فرو می برند بدون آنکه غذا را در آن نقطه قرار داده باشند. سپس ممکن است آنها غذا را در نقطه ای دیگر مخفی کنند.

«کریستوفر برد» از بخش جانورشناسی دانشگاه کمبریج انگستان معتقد است که پرندگان و در راس آنها خانواده کلاغ ها، علاوه بر آنکه از حافظه بسیار خوبی برخوردارند، توانایی استدلال های پیچیده اجتماعی را هم دارند.

تا چندی پیش تصور می شد تنها بعضی از انواع پستانداران، از جمله دلفین ها و فیل ها از وجود خود آگاهی دارند و به نوعی از توانایی تشخیص خود برخوردارند. اما سال گذشته برای نخستین بار گروهی از محققان آلمانی دریافتند که گونه ای از کلاغ ها (مگپای) نیز از این توانایی برخوردارند. به این ترتیب که با قرار دادن یک پرچسب رنگی زیر منقار این پرندگان، و قراردادن یک آینه مقابل آنها، مشاهده شد که این زاغ ها با تشخیص تصویر خود در آینه، تلاش می کنند برچسب را از منقار خود جدا کنند.

اما علاوه بر توانایی کلاغ ها در محیط های اجتماعی، موضوع دیگری که حیرت دانشمندان را برانگیخته توانایی آنها در ساخت و استفاده از ابزار است. تحقیقات اخیر نشان می دهد که کلاغ ها در این مورد نه تنها از پستاندارانی نظیر شامپانزه ها چیزی کم ندارند، بلکه در مواردی رفتار پیچیده تری هم از خود به نمایش می گذارند. تیم تحقیقاتی دانشگاه آکلند با مطالعه کلاغ های «نیو کلدونین» که در جزیره ای به همین نام در اقیانوس آرام زندگی می کنند، پی بردند که این کلاغ ها با جدا کردن شاخه اصلی، جدا کردن انشعابات آن و سپس شکل دادن به انتهای شاخه، ابزاری درست می کنند که در به دام انداختن کرم ها و حشرات کاربرد دارد.

کلاغ‎ها اگر بفهمند تحت نظرند، رفتارهای گمراه کننده ای از خود بروز خواهند داد.

کلاغ‌ها جدیدترین گروه از حیواناتی هستند که مشخص شده با مرگ آشنایی دارند و حتی برای مرده خود عزاداری هم می‎کنند. فیل‎ها، زرافه‎ها، شامپانزه‎ها و چندین گونه دیگر از تیره کلاغ‎ها هم در کنار همنوع خود که به تازگی مرده، می‌مانند.

پژوهشگران دانشگاه سنت اندروز در اسکاتلند ملاحظه کرده‌اند که کلاغ‌های بومی جزیره کالودنیای جدید در اقیانوس آرام برای دستیابی به غذایی که با منقار خود به آن نمی‌رسند، از ابزار خاص استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، آنها برای بیرون کشیدن شفیره حشرات از داخل حفره‌ها یا زیر پوست درختان، ترکه‌های نازک را به نحو مناسب شکل می‌دهند و به کار می‌گیرند. برای این منظور، آنها ترکه نازکی را برمی‌دارند، آن را زیر پای خود قرار می‌دهند و با منقار انتهای آن را به شکل قلاب در می‌آورند. به این ترتیب، کلاغ سیاه کالدونیای جدید نه تنها ابزار به کار می‌‌برد، بلکه برای افزودن بر کارآیی این ابزار، در آنها تغییراتی را هم می‌دهد.