ایران، امیدوار به وامِ صندوق بین‌المللی پول

روزنامه اعتماد نوشت: پيرو درخواست ايران از صندوق بين‌المللي پول (IMF) براي دريافت يك وام ۵ ميليارد دلاري و در پي انتشار ليستي از دريافت‌كنندگان وام از بانك جهاني و IMF اين فرض در ايران شكل گرفته كه هيات اجرايي IMF با پرداخت اين وام به ايران مخالفت كرده است. اگر اين فرض درست باشد، طبيعي است كه امريكا با توجه به نفوذ و بلوك راي بالايي كه در صندوق دارد، بايد مسبب اصلي رد درخواست ايران باشد.

اما اول بايد مطمئن شد كه با درخواست ايران مخالفت شده است. در ليست دريافت‌كنندگان وام كه تنها توسط خبرگزاري رويترز منتشر شده، نام كشورهايي كه براي دريافت وام اضطراري در ارتباط با كرونا از سوي IMF و بانك جهاني در نظر گرفته شده‌اند، ذكر شده است. نام ايران در اين ليست نيست. نام 28 كشور (13 كشور آفريقايي، 10 كشور آسيايي و 5 كشور امريكاي لاتين) كه در اين ليست قرار دارد، تقريبا همه در زمره كشورهاي كم‌درآمد هستند. در بين اين كشورها شايد هند، پاكستان و آرژانتين نسبت به بقيه در وضع بهتري از نظر درآمدي قرار دارند. مطابق اين ليست 23 كشور وام خود را از بانك جهاني دريافت مي‌كنند وIMF تنها پرداخت‌كننده وام به 5 كشور است.

اين در حالي است كه مدير اجرايي IMF در 4 مارس يعني در شرايطي كه بحران كرونا در حال اوج‌گيري بود، اعلام كرده بود كه مبلغ 50 ميليارد دلار در قالب «تسهيلات اعتباري سريع» RFI براي كشورهاي فقير و در حال توسعه جهت كمك به مبارزه با كرونا در نظر گرفته است كه 10 ميليارد آن بدون بهره است. مطابق ليست رويترز تنها حدود 760 ميليون دلار از اين مبلغ تخصيص يافته است. وام‌هايي نيز كه از سوي بانك جهاني تخصيص يافته جز 4 مورد بقيه زير 100 و اغلب زير 40 ميليون دلار است. وام براي هند بالاترين مبلغ يعني يك ميليارد و براي پاكستان و آرژانتين به ترتيب 35 ميليون و 200 ميليون دلار است و در هر سه مورد هم نهاد وام‌دهنده بانك جهاني است.

به اين ترتيب روشن است كه هنوز IMF تا تكميل پرداخت وام 50 ميليارد دلاري اعلام شده فاصله زيادي دارد. به عبارت ديگر محتمل است كه بررسي درخواست‌ها توسط صندوق همچنان در جريان باشد. رويترز نيز در خبر خود از «شروع پرداخت» وام توسط اين دو نهاد مالي صحبت كرده و سپس به ليست كشورهايي كه وام براي آنها تصويب شده، اشاره كرده است. لذا، احتمالا هنوز نمي‌توان گفت كه خوشبيني رييس كل بانك مركزي كه مبناي ارايه درخواست وام بوده، بي‌جا بوده است. خاصه آنكه آقاي همتي در 8 فروردين نيز طي پيامي اينستاگرامي درباره وام ازIMF و نيز آزاد‌سازي منابع بانك مركزي كه توسط امريكا مسدود شده سخن گفت و نوشت: «بحمدالله، پيگيري‌ها در هر دو مورد تاكنون روند مثبتي داشته است.»

هر چند ايران از هر جهت محق به دريافت اين وام است اما از ابتدا مشكل مي‌شد بخت زيادي براي دريافت اين وام توسط ايران قائل بود. نفوذ بالاي امريكا در صندوق به خاطر برخورداري از حدود 5/16 درصد آرا (در قياس با سهم راي 74 صدم درصدي ايران) در ارتباط با تصميمات مهم و داشتن يكي از 6 كرسي در هيات اجرايي و نفوذ بر برخي از ديگر اعضا همچنان يك مانع است. اما حمايت اروپا و قاعدتا روسيه و چين از پرداخت وام به ايران بايد تا حدي وزنه مقابلي در برابر نفوذ امريكا به شمار آيد. البته در صورتي كه آنها در عمل نيز در هيات اجرايي از ايران حمايت كنند.

نظر به نياز مبرم ايران به اين وام براي مديريت مالي امور مربوط به شيوع كرونا و خريد ملزومات پزشكي بايد اميدوار باشيم كه هنوز اين درخواست وام منتفي نشده باشد. مخالفت با درخواست ايران به هر دليل، لطمه‌اي به اعتبار صندوق به شمار خواهد رفت و نشان خواهد داد كه در شرايط سخت ناشي از شيوع كرونا، صندوق همچنان قادر به رها كردن خود از چنبره ملاحظات ژئوپليتيك و نفوذ امريكا به عنوان بزرگ‌ترين عضو آن نيست.