آیا سگها واقعاً می‌توانند بوی ترس را حس کنند؟
فرض کنید در حال تماشای یک فیلم ترسناک هستید، یا چند ساعت دیگر باید به دندان‌پزشک بروید و اضطراب تمام وجودتان را گرفته است. قلبتان تند می‌زند و ناگهان متوجه می‌شوید سگتان به طرز عجیبی به شما نگاه می‌کند، انگار او هم متوجه ترس شما شده است. آیا واقعاً چنین چیزی ممکن است یا فقط خیال می‌کنید؟
تابناک: فرض کنید در حال تماشای یک فیلم ترسناک هستید، یا چند ساعت دیگر باید به دندان‌پزشک بروید و اضطراب تمام وجودتان را گرفته است. قلبتان تند می‌زند و ناگهان متوجه می‌شوید سگتان به طرز عجیبی به شما نگاه می‌کند، انگار او هم متوجه ترس شما شده است. آیا واقعاً چنین چیزی ممکن است یا فقط خیال می‌کنید؟
علم می‌گوید حس شما درست است. سگها می‌توانند احساسات انسان، از جمله ترس، را از طریق حس بویایی خارق‌العاده‌شان درک کنند. در پژوهشی که در دانشگاه ناپل فدریکو دوم انجام شد، دانشمندان از داوطلبان خواستند ویدیو‌هایی تماشا کنند که احساساتی مانند ترس، شادی یا حالت خنثی را برمی‌انگیخت.
به گزارش تابناک، سپس نمونه‌هایی از عرق بدن آنها جمع‌آوری شد و در اختیار سگ‌های خانگی قرار گرفت. سگ‌هایی که در معرض بوی ترس قرار گرفتند، علائم بیشتری از استرس نشان دادند، ضربان قلبشان بالاتر رفت، به دنبال اطمینان و نوازش از صاحبانشان بودند و در مقایسه با سگ‌هایی که بوی شادی یا حالت خنثی را استشمام کردند، رفتار دوستانه کمتری با غریبه‌ها داشتند.
در مطالعه‌ای دیگر در دانشگاه دامپزشکی وین، سگ‌هایی که در معرض بوی ترس قرار گرفتند، نشانه‌هایی از تردید و ناراحتی از خود بروز دادند. آنها بیشتر کنار پژوهشگر می‌ماندند، دم خود را پایین نگه می‌داشتند و برای نزدیک شدن به اشیای جدید، زمان بیشتری صرف می‌کردند.
ترس از مغز آغاز می‌شود، اما ردپای شیمیایی آن در سراسر بدن باقی می‌ماند. هنگامی که آمیگدالای مغز (مرکز کنترل ترس) تهدیدی را احساس می‌کند، پیامی به بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس می‌فرستد. این بخش سپس غدد آدرنال را تحریک می‌کند تا هورمون‌های استرس یعنی آدرنالین و کورتیزول ترشح کنند. این تغییرات، ترکیب شیمیایی عرق و بازدم ما را تغییر می‌دهد و سگها قادرند این تغییرات را تشخیص دهند. به گفته‌ی دکتر زوئی پار-کورتس، دامپزشک و فارغ‌التحصیل دکترای دانشگاه بریستول، همین تفاوت‌های ظریف شیمیایی است که سگها از طریق حس بویایی درک می‌کنند.
برای مقایسه، انسان‌ها حدود ۵ میلیون گیرنده بویایی در بینی خود دارند، در حالی که سگها دارای بیش از ۲۲۰ میلیون گیرنده هستند. علاوه بر این، سگها اندامی ویژه به نام اندام جاکوبسون یا اندام ومرونازال دارند که انسان‌ها فاقد آن هستند و از آن برای تشخیص فرومون‌ها، یعنی سیگنال‌های شیمیایی ارتباطی بین اعضای یک گونه، استفاده می‌کنند.
به گفته پار-کورتس، «برای مثال، سگ‌هایی که در بریتانیا توسط سازمان Medical Detection Dogs آموزش دیده‌اند، می‌توانند زمانی که سطح کورتیزول در بدن افراد مبتلا به بیماری آدیسون بیش از حد پایین می‌آید، به آنها هشدار دهند.»
در پژوهشی که پار-کورتس با همکاری دکتر نیکولا رونی و پروفسور مایک مندِل در دانشکده دامپزشکی بریستول انجام داد، مشخص شد سگها حتی بدون شناخت افراد، به بو‌های استرس و آرامش واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. پژوهشگران نمونه‌های بوی بدن را پس از اندازه‌گیری کورتیزول، ضربان قلب، تغییرپذیری ضربان و میزان اضطراب گزارش‌شده از داوطلبان جمع‌آوری کردند. سپس نمونه‌هایی را انتخاب کردند که قوی‌ترین واکنش کورتیزولی را داشتند و آنها را در اختیار سگ‌های آموزش‌ندیده قرار دادند. نتیجه این بود که سگ‌هایی که بوی افراد مضطرب را استشمام کردند، محتاط‌تر و مرددتر از سگ‌هایی بودند که در معرض بوی افراد آرام قرار گرفتند.
این یافته نشان می‌دهد که سگها می‌توانند تفاوت سطح کورتیزول یا سایر تغییرات شیمیایی ناشی از استرس و ترس را از طریق بو تشخیص دهند، حتی بدون نیاز به آموزش خاص. اما آیا این همدلی شدید با احساسات انسان برای سگها فایده‌ای دارد؟
در آزمایش پار-کورتس، ابتدا به همه سگها ظرف خالی داده شد. سپس آنها در معرض بوی افراد مضطرب یا آرام قرار گرفتند و بعد ظرف جدیدی دریافت کردند. سگ‌هایی که بوی افراد مضطرب را استشمام کرده بودند، با احتیاط بیشتری به ظرف نزدیک شدند، که نشان می‌دهد خوش‌بینی کمتری نسبت به یافتن پاداش داشتند. این رفتار در سگ‌هایی که بوی افراد آرام را استشمام کرده بودند، مشاهده نشد.
پار-کورتس توضیح می‌دهد: «این یافته‌ها نشان می‌دهد که بوی استرس ممکن است تمایل سگها به ریسک کردن را در موقعیت‌هایی که احتمال پاداش کم است، کاهش دهد. شاید این مکانیسمی برای جلوگیری از ناامیدی و صرفه‌جویی در انرژی باشد.»
به گفته او، این واکنش‌ها ریشه‌ای تکاملی دارند. «سگها به عنوان نزدیک‌ترین همراهان انسان، هزاران سال در کنار ما تکامل یافته‌اند. توانایی تشخیص استرس یا ترس در دیگر اعضای گروه اجتماعی، که گاهی از آن با عنوان سرایت احساسی یاد می‌شود، مزیتی بقا‌یی محسوب می‌شود، به‌ویژه زمانی که این واکنش نشانه تهدیدی در محیط باشد.»
حتی اگر رفتن به دندانپزشکی در ظاهر با مواجهه با یک ببر قابل مقایسه نباشد، همان واکنش قدیمی ترس در مغز را فعال می‌کند و سگ شما می‌تواند آن را ببوید. بینی حساس سگها نه تنها جهان اطرافشان را درک می‌کند، بلکه دنیای درونی ما را نیز می‌خواند.
ارسال نظر