«دارا»، علیه دارایی‌های مردم

روزنامه همدلی: تایید و تکذیب‌های مکرر درباره پذیره‌نویسی دومین صندوق ETF دولتی، کار دست بازار سرمایه داد.

صندوق واسطه گری مالی یکم که با نماد "دارا یکم" در بورس درج نماد شده است یک نوع صندوق سرمایه گذاری در سهام با مدیریت غیر فعال می باشد که پس از حداقل یکسال فعالیت با توجه به درخواست اکثریت افرادی که حق رای در مجمع صندوق را دارند، با ارائه تأییدیه به هیئت واگذاری به سازمان، درخواست تغییر صندوق به سایر انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری امکان پذیر می باشد.

کشمکش‌ها بر سر دومین صندوق ETF دولتی، این‌روزها کار دست بازار سرمایه داده و دیروز هم شاخص کل بورس، با افت 51هزار واحدی دیگر به دومیلیون و 13هزار واحدی رسید. در روزی که گذشت سهام بیش از 70شرکت پالایشی منفی بود و برای دومین روز متوالی، فشار فروش سهام شرکت‌های کوچک و بزرگ، به دلیل خبرهای ضد و نقیضی که از وزارت اقتصاد، نفت و سازمان خصوصی‌سازی، درباره جزئیات عرضه دومین صندوق دولتی به گوش می‌رسید، باز هم بیشتر شد. ماجرای این کشمکش‌ها و چراغ‌های قرمز تالار شیشه‌ای از دوشنبه همین هفته شروع شد؛ روزی که از شبکه سیمانیوز خبری منتشر شد مبنی بر این‌که پذیره‌نویسی دومین صندوق ETF دولتی، یا همان دارا دوم، با سقف خرید پنج میلیون تومان، از اوایل شهریورماه آغاز خواهد شد.

پس از آن، رئیس سازمان خصوصی‌سازی این خبر را تکذیب کرد و گفت: «عرضه به صورت بلوکی انجام خواهد گرفت»؛ در ادامه اما، خبر علیرضا صالحی هم از سوی برخی منابع تکذیب شد.

همچنین حسن علایی، معاون سازمان خصوصی‌سازی درباره عرضه و پذیره‌نویسی ETF دوم دولتی گفت:«چنین عرضه‌ای در کار نیست و اخبار رسانه‌ها در این زمینه تکذیب می‌شود». نهایتا، روابط عمومی سازمان خصوصی‌سازی اطلاعیه‌ای در این زمینه منتشر کرد. به دنبال انتشار برخی اخبار مبنی بر آغاز پذیره‌نویسی دومین صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله موسوم به ETF از اوایل شهریورماه سال جاری، روابط عمومی این سازمان ضمن تکذیب این خبر اعلام کرد: «بر اساس اعلام قبلی سازمان خصوصی‌سازی قرار بود سهام دولت در چهار پالایشگاه در قالب دومین صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله عرضه شود، لیکن با توجه به عدم اقدام وزارت نفت در تاسیس صندوق مذکور، هیئت واگذاری در آخرین جلسه خود و با توجه به عرضه قبلی سهام شرکت پالایش نفت تبریز، عرضه باقی‌مانده بلوک سهام متعلق به دولت در سه شرکت پالایش نفت بندرعباس، تهران و اصفهان را نیز مصوب کرد. لذا بر همین اساس آگهی عرضه عمده و بلوکی سهام این شرکت‌ها هفته گذشته منتشر شد که پس از هماهنگی با بورس، تاریخ دقیق عرضه آن در بازار سرمایه مشخص خواهد شد».

در ادامه این اطلاعیه آمده بود: «سازمان خصوصی‌سازی مجری مصوبات هیئت محترم واگذاری است و چنانچه در این خصوص مصوبه جدیدی به این سازمان ابلاغ شود بر آن اساس اقدام خواهد شد. لذا تاکید می‌شود اخبار منتشره در سایت سازمان خصوصی‌سازی مبنا و ماخذ اقدامات مربوط به عرضه سهام دولت در بازار خواهد بود و شایسته است که با مراجعه به پایگاه اینترنتی سازمان خصوصی‌سازی به نشانی www.ipo.ir اطلاع‌رسانی صحیح انجام گیرد».

در همین حال، علیرضا صالح رئیس سازمان خصوصی‌سازی نیز اعلام کرد که به دلیل همکاری نکردن وزارت نفت در تاسیس صندوق، سهام پالایشی‌ها به صورت بلوکی عرضه خواهد شد.

باز هم در ادامه تحولات مربوط به دارا دوم، وزارت اقتصاد و دارایی با انتشار یک بیانیه‌ و ارسال آن به روابط عمومی صداوسیما، اعلام کرد که شایعه توقف صندوق دارا دوم پالایش نفت قویا تکذیب می‌شود و عرضه بلوکی سهام شرکت‌های پالایشی یا آزادسازی فروش سهام عدالت هیچ ارتباطی با عرضه صندوق‌های دارا دوم و سوم ندارد و دولت ملزم است طبق ابلاغ قانون، سهام متعلق به دولت را در قالب صندوق‌های دوم و سوم به صورت عمومی پذیره‌نویسی کند. خلاصه این‌که در پی این اختلاف‌نظرها، در نهایت رئیس سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که به دلیل مخالفت وزارت نفت با عرضه دارا دوم در ETF، سهام‌ پالایشی دولت تا سه هفته آینده به صورت بلوکی عرضه می‌شود.

دود شدن سرمایه‌ها در پی خبرهای تایید و تکذیب دومین صندوق دولتی

در میان این خبرهای داغ تایید و تکذیب، حالا چند روزی می‌شود که آژیر قرمز تالار شیشه‌ای به صدا درآمده و شاخص دقیقه به دقیقه سقوط می‌کند؛ سقوطی که از دوشنبه همین هفته جدی‌تر شده و معلوم نیست در روزهای آینده از کجا سر دربیاورد. دو روز پیش بود که شاخص بورس با افت بیش از ۱۳هزار واحدی، به دو میلیون و ۶۵ هزار و ۱۰۸ واحد رسید و در ساعات ابتدایی دیروز هم ۵۱ هزار واحد دیگر افت کرد تا در نهایت به دو میلیون و ۱۳ هزار واحد برسد؛ سقوطی که هر چند به گفته یکی از اعضای هیات مدیره شرکت بورس و اوراق بهادار، نگران‌کننده نبوده و به معنای ریزش سنگین نیست، اما به باور بسیاری از تحلیل‌گران با تجربه بازار، روال طبیعی ندارد و بیشتر با یک خبر گیج‌کننده در زمینه پذیره‌نویسی یکی دیگر از صندوق‌های دولتی ETF ارتباط دارد.

سهیل، یکی از تحلیل‌گران با تجربه بازار سرمایه درباره تاثیر این خبرها بر وضعیت این‌روزهای بورس، می‌گوید: «بازار سرمایه دیگر با تحلیل و استراتژی قبلی پیش نمی‌رود، امسال وضعیت این بازار با سال گذشته فرق کرده و دیگر نمی‌توان بر اساس تحلیل‌ها درباره چگونگی حرکت ارزش سهام شرکت‌های بورسی با خیال راحت نمودار کشید و تحلیل ارائه کرد». رضا از دیگر تحلیل‌گران بازار سرمایه در این‌باره به «همدلی» گفت: «بازار سرمایه این‌روزها تحت تاثیر مسائل سیاسی قرار گرفته و به‌صورت طبیعی حرکت نمی‌کند؛ هنوز ۳۰درصد اولیه سهام عدالت فروش نرفته، ۳۰درصد بقیه این سهام آزاد می‌شود و این موضوعات شاخص را تحت تاثیر قرار می‌دهد».

این تحلیل‌گر در ادامه گفت: «با طرح‌هایی مثل پیش‌فروش سایپا، ایران‌خودرو یا حتی اظهارنظرهای ناشتای مسئولان در زمینه‌های اقتصادی، بازار سرمایه اولین جایی است که متاثر می‌شود و سرمایه‌های مردم روز‌به‎روز به باد می‌رود».

خلاصه این‌که این بازی‌های بورسی هر روز وارد فاز تازه‌ای می‌شود و این بازی بیشتر سهام شرکت‌های پالایشی را نشانه گرفته؛ مثلا یک روز خبر می‌رسد که سهام شرکت‌های پالایشی در قالب این صندوق‌ها ارائه نخواهد شد، همین خبر کافی است تا فشار عرضه در این شرکت‌ها به شکل نگران‌کننده‌ای بیشتر شده و سرمایه‌ها در صف‌های فروش قفل شود؛ روز دیگر اما خبر می‌رسد که اصلا چیزی به نام دارا دوم وجود ندارد و سیاستی در این زمینه اتخاذ نشده؛ روز دیگر از عرضه سهام شرکت‌های پالایشی به صورت بلوکی سخن گفته می‌شود و همه این‌ها کافی است تا چراغ‌های تالار شیشه‌ای برای چند روز متوالی به رنگ قرمز درآید و سرمایه‌ها به سمت بخش‌های غیر مولدی همچون بازار ارز کوچ کند.

تاثیر دارا دوم بر ارز

بیش از سه ماه از پذیره‌نویسی اولین صندوق دولتی، یا همان دارا یکم می‌گذرد، از همان روزها بود که زمزمه‌هایی درباره ورود دارا دوم و سوم مطرح شد، اما از آنجایی که سه میلیون نفر تقریبا بدون حاشیه و سر و صدا در ثبت نام اولین صندوق دولتی مشارکت کردند، کسی باور نمی‌کرد که ماجرای دومین و سومین صندوق دولتی به این پیچیدگی باشد. حالا سوالی که از سوی بسیاری از بازیگران بورس مطرح می‌شود این است که دارا دوم بالاخره می‌آید یا خیر؟

سوالی که حتی با وجود توئیت روز گذشته وزیر نفت که گفته بود: «با ارائه سهام پالایشگاه‌ها در بورس نه تنها مخالف نیستم، بلکه موافق هم هستم»، باز هم با سردرگمی فعالان این بازار همراه شده و همچنان کاربران را نگران روزهای آینده کرده؛ طی روزهای گذشته با اخباری که گاه تایید شد و گاه تکذیب، نه تنها سرمایه‌های خیلی‌ها به باد رفت و شاخص قرمزرنگ شد، که بازار ارز نیز متاثر از این خبرهای ضد و نقیض بود و دلار به بالای 22هزار تومان رسید.

در این چند روز، صدای انتقاد بازیگران بورس و حتی آگاهان اقتصادی یکی پس از دیگری بلند شده؛ مبنی بر این‌که «این‌گونه رفتارهای غیرحرفه‌ای مقام‌های مسئول که نشان‌دهنده تغییرات ناگهانی در تصمیم‌گیری‌هاست، به اعتماد عمومی مردم (به‌ویژه در شرایطی که استقبال از بازار سرمایه رونق گرفته) ضربه خواهد زد»، «عرضه صندوق دارا دوم این‌که چهار ماه است هر روز از فروش سهام شرکت‌های پالایشی در قالب صندوق ETF خبر منتشر می‌شود و همه دست‌اندرکاران از آن سخن می‌گویند.

حتی این خبر از تلویزیون هم پخش شد. اما چه اتفاقی افتاده که این همه دست به تکذیب یکدیگر زده‌اند؟»؛ در چنین شرایطی تحلیل‌گران باور دارند که کلیت بازار با منفی شدن پالایشی‌ها تحت تاثیر قرار گرفته.

اما بی‌شک روند غیر طبیعی بورس تحت تاثیر سیاست‌های یک‌شبه و غیر کارشناسی، نه تنها سرمایه‌های مردم را به باد خواهد داد و موجب بی‌اعتمادی به بورس می‌شود، که به تولید و بخش‌های مختلف اقتصادی نیز لطمه وارد می‌کند؛ حتی بازارهای موازی هم در این میان در امان نخواهند بود، مصداق این اتفاق را می‌توان در وضعیت چند روز پیش بازار ارز دید.

بازاری که مدت‌ها درگیر بالا رفتن عجیب و غریب دلار بود اما بعد از صحبت‌های رئیس کل بانک مرکزی، آرام‌تر شد؛ اما با خبرهای ضد و نقیض مسئولان درباره عرضه صندوق‌ها در بورس، دوباره ناآرام شد و دلار در صرافی‌های بانک مرکزی و آزاد دوباره فاز صعودی به خود گرفت. هر چه که هست، در پی کشمکش‌ها در زمینه صندوق دارا دوم، طی چند روز گذشته، حدود 376میلیارد تومان پول حقیقی از بازار سرمایه خارج شده؛ خروجی که برای اولین بار از تاریخ نهم تیر اتفاق افتاده و معلوم نیست در روزهای آینده چه اتفاقی در این بازار خبرساز شود.