پروتز دندان چیست و چه انواعی دارد؟

از پروتز دندان برای ترمیم دندان‌هایی که آسیب جدی و وسیعی دیده‌اند و یا دندان‌هایی که به طور کامل از دست رفته‌اند استفاده می‌شوند. پروتزها انواع مختلفی دارند که بر اساس وسعت از دست رفتگی دندان و نیاز آن به پر شدن و جایگزینی انتخاب می‌شوند. در ادامه این که پروتز دندان چیست به همراه انواع آن و کاربرد و مزایا و معایبش پرداخته شده است.

پروتز دندان چیست؟

پروتز دندان نوعی سازه است که در دهان به جای دندان از دست رفته کار گذاشته می‌شود و به صورت ثابت و یا متحرک ساخته و نصب می‌گردد. در واقع برای پوشاندن نقص‌های دندان و یا جایگزین کردن دندانی که کاملا از بین رفته و کشیده شده است، و برای آنکه عملکردی مشابه دندان واقعی در دهان ایجاد شود، از انواع پروتز دندان استفاده می‌کنند. انواع این پروتزها عبارتند از ایمپلنت، تاج، بریج دندان ، دندان مصنوعی و روکش، که برخی از آن‌ها ثابت و برخی دیگر متحرک‌اند. برای مثال دندان مصنوعی در گذشته فقط به صورت متحرک ساخته می‌شد و فرد به دلخواه آن را از دهان بیرون آورده و دوباره در دهان خود قرار می‌داد. اما امروزه پروتز دندان مصنوعی ثابت به گونه‌ای در استخوان فک پیچ می‌شود که کاملا شبیه به دندان طبیعی در جای خود سفت و محکم می‌شود.

پروتز دندان چگونه ساخته می‌شود؟

برای اینکه با پروتز دندان بیشتر آشنا شوید خوب است که روش ساخت آن را مطالعه کنید که این پروتزها با طی کردن چه مراحلی ساخته می‌شوند. مراحلی چون:

معاینه دقیق بیمار

در اولین مرحله بیماران باید به پزشک متخصص و معتبر مراجعه کنند. در اولین جلسه مراجعه، پزشک معاینه دقیقی روی بیمار انجام می‌دهد تا شرایط بیمار را به طور کامل بررسی کند. در این مرحله پزشک می‌تواند بهترین روش پروتز را به بیمار معرفی کند.

تصویربرداری و قالب گیری

بعد از انجام شدن بررسی‌های دقیق روی بیمار، پزشک مرحله تصویربرداری و قالب گیری را آغاز می‌کند. با تصویربرداری‌های تخصصی در این زمینه، پزشک می‌تواند به درک شفاف‌تری نسب به شرایط بیمار دست یابد و مرحله قالب گیری را آغاز کند. مرحله قالب گیری با هدف ساخت مناسب‌ترین پروتز برای بیمار انجام می‌شود.

ساخت پروتز دندان

بعد از اتمام مراحل قالب‌گیری، ساخت پروتز بر اساس قالب‌های تعیین شده انجتام می‌شود. مرحله ساخت دندان با استفاده از سازگارترین مواد برای بدن انجام می‌شود.

قراردهی و تنظیم پروتز دندان

با تکمیل ساخت پروتز، پزشک با قراردهی و تنظیم پروتز دندان این پروتز را برای بیمار امتحان می‌کند. در صورت سازگاری پروتز با بیمار، نصب پروتز نهایی خواهد شد.

مزایای پروتز دندان چیست؟

اصلی ترین مزیت داشتن پرتوز دندان آن است که دیگر جایب خالی دندان طبیعی خود را دهان احساس نمی کنید و کیفیت زندگی تان نیز افزایش می ایبد. دیگر مزایای پروتز دندان عبارت است از:

• بهبود شرایط خوردن و آشامیدن

در صورتی که دندان‌ها از سلامت و استحکام کافی برخوردار نباشند و یا بخشی از آنها جدا شده باشند فرد در خوردن و آشامیدن دچار مشکل می‌شود. این مسئله روی گوارش او نیز تاثیر منفی می‌گذارد چرا که نجویدن صحیح و کامل غذا معده را در هضم آن دچار چالش سخت می‌کند که ممکن است در دفع نیز مشکلاتی ایجاد شود. همه این‌ها با پروتز دندان و بهبود شرایط خوردن و آشامیدن بیمار مرتفع می‌شود و این یکی از مهمترین مزایای پروتز دندان است.

• افزایش اعتماد به نفس

از دست دادن دندان‌ها، نمای نازیبایی به فرد هنگام خندیدن و صحبت کردن می‌دهد و حتی وجهه اجتماعی او را نیز تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. این تاثیرات منفی موجب کاهش اعتماد به نفس در افرادی می‌شود که به آراستگی و زیبایی ظاهر خود اهمیت می‌دهد. پروتز دندان می‌تواند این مشکلات را حل کرده و اعتماد به نفس فرد را به او بازگرداند.

• جلوگیری از تحلیل استخوان فک

ریشه دندان‌ها علاوه بر نگه داشتن دندان بر سرجای خود کاربرد دیگری نیز دارند. آنها با حضور خود در عمق لثه به حفظ استحکام استخوان فک کمک می‌کنند. در صورتی که دندانی به دلایل مختلف از دست برود و جایش خالی بشود بهتر است هر چه زودتر با پروتز دندان جایگزین شود تا از تحلیل استخوان فک جلوگیری شد.

• جلوگیری از کج شدن سایر دندان ها 

جایگیری هر دندان در لثه به جایگیری درست دندان‌های دیگر وابسته است. در صورتی که جای هر دندان به هر دلیلی خالی شود و تا مدتها خالی بماند نظم جایگیری دندان‌های دیگر را بر هم می‌زند. بنابراین به منظور جلوگیری هر گونه برهم ریختگی دندان‌ها بهتر است نسبت به پروتز دندان یا دندان‌های از دست رفته اقدام شود.

انواع پروتز دندان کدامند؟

به طور کلی پروتز‌های دندانی دو نوع ثابت و متحرک هستند. هر یک از انواع پروتز‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد می‌توانند به صورت ثابت و یا متحرک روی استخوان فک و لثه افراد قرار گیرند.

پروتزهای دندانی ثابت

یکی از انواع پروتز دندان پروتزهای دندانی ثابت هستند. در این نوع از پروتز دندان‌های مصنوعی با استفاده از پایه‌های ایمپلنتی به لثه وصل می‌شوند.در ادامه با برخی از  انواع پروتزهای دندانی ثابت آشنا می‌شوید:

روکش تک واحدی دندان (‌Single Dental Crown)

روکش دندانی زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که دندان بنا به هر دلیلی ضعیف شده باشد و نیاز به حمایت و حفاظت از طریق روکش داشته باشد. روکش‌های دندانی معمولا بعد از عصب کشی نیز روی دندان قرار می‌گیرند تا به خوبی از دندان ترمیم شده محافظت نمایند.

مزایای پروتز روکش تک واحدی دندان

• داشتن فرم طبیعی
• هزینه کمتر 
• دوره نقاهت کمتر
• هماهنگی رنگ پروتز با دندان‌ها
• پر کردن جای خالی دندان

بریج های دندانی (‌Dental Bridges)

بریج دندانی از دو تاج دندانی ساخته شده است که دندان یا دندان‌هایی جعلی بین آن‌ها قرار دارد. در واقع از دو پروتز اولی و آخری به عنوان تکیه گاه برای پروتز وسطی استفاده می‌شود. بریج‌های دندانی به واسطه‌ همین ساختار متفاوت خود قادرند دندان‌های مجاور را که به یک باره خراب شده، آسیب دیده یا از دست رفته‌اند، بازیابی کنند. وقتی ساختار فک و استخوان آن به تنهایی قادر به حمایت از پروتز‌ دندانی نیست، از بریج‌های تحت حمایت ایمپلنت استفاده می‌شود. اگر فردی بنا به دلایل مختلف امکان نصب فیکسچر و پایه را در استخوان فک خود نداشت، می‌تواند از روش بریج دندان استفاده کند.

مزایای پروتز بریج دندانی

• بازیابی دندان
• ساختار طبیعی
• افزایش زیبایی 
• اصلاح طرح لبخند
• امکان پر کردن ناحیه بین دندان‌ها

ایمپلنت دندانی (‌Dental Implant)

یکی از بهترین روش‌های جایگزین کردن دندان‌های از دست رفته، کاشت دندان یا همان ایمپلنت دندانی است. در این روش ابتدا یک پیچ تیتانیومی به نام فیکسچر درون استخوان فک قرار می‌گیرد و سپس قسمت خارجی آن با نام اباتمنت روی این فیکسچر سوار می‌شود. در نهایت پروتز تاج دندان که شکل و فرم و رنگی کاملا شبیه به دندان واقعی دارد، بر روی ایمپلنت نصب می‌گردد. طول درمان ایمپلنت چند ماه زمان می‌برد، زیرا فیکسچری که داخل استخوان فک قرار گرفته است، باید به خوبی با استخوان جوش بخورد. همین فیکسچر به نوعی نقش ریشه دندان را ایفا می‌کند و مقاومت ایمپلنت دندانی را تضمین می‌نماید.

مزایای پروتز ایمپلنت دندانی

• جایگزین مناسب برای دندان‌های از دست رفته
• کمترین میزان بروز حساسیت
• هماهنگ با ساختار اسخوان فک
• از بین بردن مشکل جویدن

پروتزهای دندانی متحرک

پروتزهای محرک همانطور که از نامشان پیداست، پروتزهایی با قابلیت جا به جایی هستند. در ادامه با برخی از  انواع این پروتز آشنا می‌شوید:

 پروتز دندان پارسیل (Partial Prosthesis)

در این روش از پروتز با استفاده از ماده‌ای به نام آکریل، دندان‌ها را به لثه وصل می‌کنند. آکریل در واقع مانده‌ای به رنگ لثه‌هاست که برای وصل کردن دندان به لثه از آن استفاده می‌کنند. پروتزهای پارسیل معمولاً از پروتزهای کامل کمتر هزینه‌بر هستند و گزینه‌ای مناسب برای کسانی هستند که نمی‌خواهند تمام دندان‌های خود را جایگزین کنند. پروتزهای پارسیل می‌توانند به طور خاص برای هر بیمار طراحی شوند و این امکان را برای ارائه ظاهری طبیعی و راحت ایجاد می‌کند.

مزایای پروتز دندانی پارسیل

• سالم ماندن دندان‌های باقی مانده
• افزایش اعتماد به نفس
• عدم فشار به استخوان فک
• جلوگیری از تحلیل رفتن دندان‌ها
• عدم نیاز به جراحی

 پروتز کامل دندان یا دست دندان (Denture)

به طورکلی می‌توان گفت که پروتز کامل دندان یا دست دندان از دو بخش دندان‌ها و پایه دندان‌ها تشکیل شده است. پایه‌ی دندان‌ها در این مدل به رنگ لثه‌های بیمار طراحی می‌شود تا پروتز دندان‌ها شکل طبیعی‌تری داشته باشند. پروتز کامل به بیماران کمک می‌کند تا توانایی خود را در جویدن غذا، صحبت کردن و لبخند زدن بازیابند. با استفاده از پروتز کامل، بیماران می‌توانند به ظاهری طبیعی و زیبا دست یابند و از کاهش عزت‌نفس ناشی از از دست دادن دندان‌ها جلوگیری کنند. پروتزها می‌توانند به حفظ ساختار صورت کمک کنند و از افتادگی پوست جلوگیری نمایند.

مزایای پروتز کامل دندان

• یک دست شدن دندان‌ها
• ظاهر طبیعی
• محافظ از دندان‌ها
• اصلاح طرح لبخند

پروتز دندانی اوردنچر (Over Denture)

پروتز دندانی اوردنچر نوعی دیگر از پروتز دندان بر پایه ایمپلنت است. البته این پروتز امکان نصب شدن روی دندان‌های بیمار را نیز دارد اما بر اساس تشخیص پزشک استفاده از ایمپلنت در این روش مرسوم‌تر است. در واقع در پروتز اوردنچر بر خلاف دندان مصنوعی که به طور مستقیم بر روی لثه قرار می‌گیرد، این نوع پروتز بر روی پایه‌های ایمپلنت که در استخوان فک کار گذاشته شده‌اند، و یا دندان‌های باقیمانده در دهان فرد سوار می‌شود. به این ترتیب از تحلیل لثه و آسیب رسیدن به آن نیز جلوگیری می‌شود.

مزایای پروتز دندان اوردنچر​

• جویدن آسان‌تر
• عدم آسیب به لثه
• جلوگیری از افتادگی دندان
• میزان موفقیت بالا

طول عمر و دوام پروتز‌های دندان چقدر است؟

میزان ماندگاری و دوام پروتز‌های دندانی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها مراقبت و رعایت بهداشت پروتز‌ها است. پروتز دندان جایگزین دندان اصلی می‌شود، بنابراین باید با آنها همانند دندان حقیقی برخورد نمود. پس استفاده از مسواک و نخ دندان واجب و ضروری است. همچنین انجام معاینات دندانپزشکی سالانه برای اطمینان از سلامت پروتز دندانی، لثه‌ها و دهان می‌تواند مفید باشد. برای مراقبت بهتر و ماندگاری بیشتر پروتز‌های دندانی بهتر است از خوردن غذا‌های سفت خودداری شود تا طول عمر آن‌ها به میزان زیادی افزایش یابد.

چه عواملی بر انتخاب پروتز دندان مناسب، تاثیرگذار است؟ 

انتخاب پروتز دندان مناسب یک انتخاب دشوار است به همین دلیل برای داشتن یک انتخاب درست بهتر است عوامل تاثیرگذار بر  انتخاب پروتز دندان مناسب را بشناسید:

• وضعیت دهان و دندان فرد

برای این که دندانپزشک برای قرار دادن پروتز دندان در دهان بیمار اقدام کند ابتدا باید از وضعیت دهان و دندان او اطمینان حاصل کند. چنانچه فرد شرایط دهان و دندانش به گونه‌ای نباشد که برای قرار دادن پروتز دندان در دهان آماده باشد ممکن است این فرآیند به صلاح دید دندانپزشک به تاخیر بیافتد. ضمن این که دکتر برای انتخاب پروتز مناسب نیز ابتدا نیاز دارد با دقت وضعیت دهان،دندان و فرم فک را به دقت بررسی کند.

• تعداد دندان های خراب شده و از بین رفته

در صورتی که بیمار تنها به یک واحد پروتز نیاز داشته باشد شرایطش برای انتخاب پروتز مناسب با فردی که تعداد زیادی دندان خراب و از دست رفته دارد بسیار متفاوت است. در واقع یکی از مهمترین موارد تاثیر گذار در انتخاب نوع پروتز دندان تعداد واحدهای مورد نیاز برای پروتز است.

• نوع بافت لثه

بافت لثه یکی از مهمترین فاکتورهای انتخاب نوع پروتز است. در واقع باید پروتز را از نوعی انتخاب کرد که بیشترین سازگاری را با بافت لثه داشته باشد تا فرد را دچار چالش، درد و التهاب نکند و پروتز نیز شانس بیشتری برای ماندگاری بالا داشته باشد.

چگونه طول عمر پروتز دندان را بالا ببریم؟

پروتز هم مانند دندان طبیعی برای این که ماندگاری و طول عمر بالایی داشته باشد نیاز به مراقبت دارد. بنابراین واجب است پس از ان که فرآیند کاشت پروتز توسط دندانپزشک تمام شد موارد زیر جهت مراقبت از آنها رعایت شود:

• رعایت بهداشت دهان و دندان با استفاده از مسواک و نخ دندان
• مراجعه منظم به دندانپزشکی
• ترک عاداتی همچون دندان قروچه
• جلوگیری و درمان بیماری‌های لثه
• داشتن رژیم غذایی سالم
• ترک سیگار

عوارض پروتز دندان چیست؟

هر چند پروتز دندان مزایایی دارد که به بهود کیفیت فرد چه از لحاظ سلامتی و چه از لحاظ ظاهری و افزایش اعتماد به نفس کمک می‌کند با این حال عوارضی نیز دارد که بهتر است از این موارد آگاه بود:

• عفونت پروتز یا ایمپلنت دندان
• کاهش حجم لثه
• شل شدن ایمپلنت
• آسیب به عصب یا بافت فک و استخوان فک
• سوراخ شدن بافت اطراف ایمپلنت

هزینه پروتز دندان چقدر است؟

هزینه پروتز دندان به عوامل مختلفی بستگی دارد و معمولا قیمت ثابت و مشخصی را نمی‌توان برای آن بیان کرد. عواملی همچون میزان تخصص دندانپزشک معالج و مهارت او و دستمزدی که برای این کار دریافت می‌کند، هزینه‌های مربوط به وسایل و متریال، ثابت و یا متحرک بودن پروتز و همچنین تعداد دندان‌های از دست رفته در هزینه پروتز دندان موثر هستند. بدیهی است که هر یک از انواع پروتز‌های دندانی که در بالا معرفی شد دارای قیمت و هزینه متفاوتی است که بعضی از آنها مقرون به صرفه‌تر و بعضی دیگر نیز گران‌تر هستند. اما به طور حدودی می‌توان گفت که هزینه پروتز تکی دندان بین 7 تا 12 میلیون تومان، هزینه دندان مصنوعی کامل بین 20تا 70 میلیون تومان و هزینه پروتز بر پایه ایمپلنت بین 70 تا 230 میلیون تومان خواهد بود.

آیا بیمه هزینه‌های پروتز دندان را پوشش می‌دهد؟

بسیاری از بیمه‌ها هزینه‌های ناشی از پروتز دندان را تا حدودی پوشش می‌دهند، اما نمی‌توانیم به طور دقیق بگوییم که بیمه‌ها این روش درمان دندانی را پوشش می‌دهند یا خیر. برای آگاهی دقیق و کامل لازم است با شرکت بیمه خود تماس بگیرید و جزئیات پوشش هزینه‌های پروتز دندانی را از آن‌ها بپرسید تا بتوانید با اتکا به گفته‌ی آن‌ها نسبت به انجام دادن یا ندان پروتز دندانی تصمیم‌گیری کنید. البته معمولا پروتزهای دندانی هزینه‌های چندان بالایی ندارند و ما پیشنهاد می‌کنیم که آن را خودتان بپردازید.

سؤالات متداول

برخی سوالات در فضای مجازی توسط کاربران مطرح می‌شوند که بین درصد بالایی از آنها مشترک است این سوالات ممکن است برای شما نیز مطرح باشند. در ادامه با برخی سوالات پرتکرار کاربران پاسخ داده شده است:

آیا پروتزهای دندانی بر روی نحوه حرف زدن تاثیرگذارند؟

از آنجایی که این پروتزها پس از قالب گیری و ساخت در لابراتوار در دهان جایگذاری می‌شوند ممکن است در ساعات یا روزهای اولیه پروتزها روی حرف زدن بیمار تاثیر بگذارند اما کمی بد که با سائیده شدن سطحی پروتزها توسط دندان‌های دیگر اصطلاحاً با دندان‌های بالایی یا پایین خود چفت شوند مشکل در حرف زدن نیز رفع خواهد شد.

آیا پروتز دندانی ظاهری غیرطبیعی دارد؟

پروتزهای دندانی انواع مختلفی دارند که از سرامیک یا ترکیبات فلزی ساخته شده‌اند. هر چقدرنوع پروتز انتخابی از کیفیت بالاتری برخوردار باشد و از ظرافت ساخت بیشتری بهره ببرد ظاهر ان نیز طبیعی‌تر خواهد بود. به طور کلی ظاهر طبیعی یا غیرطبیعی پروتز به نوع آن، قالبگیری و دقت و ظرافت ساخت بستگی دارد. 

آیا خوردن غذا با پروتز دندان سخت است؟

در ساعات اولیه پس از کاشت پروتز ممکن است غذا خوردن برای شخص سخت باشد اما این مشکل موقتی است و پس از چند روز با گذراندن چند وعده غذایی دندان‌ها سازگاری خود را با محیط دهان و فک فرد به دست آورده و غذا خوردن نیز دیگر سخت نیست.

چه موقع باید از چسب پروتز دندان استفاده کرد؟

استفاده از این چسب تحت هر شرایطی ضرورتی ندارد مگر با تشخیص و تجویز دندانپزشک، ممکن است در ساعات یا روزهای اولیه نصب نیاز باشد هنگام جویدن غذا از این چسب استفاده شود که همانطور که گفته شد باید با تاکید و تجویز پزشک باشد.

 

 

منبع: laurichdentistry