رشد متزلزل شاخص بورس با مُسکن موقت

روزنامه همشهری: روز دوشنبه با وجود رشد «شاخص کل»، برای دومین روز متوالی، «شاخص هم وزن» با افت مواجه شد.

دیروز برای دومین روز متوالی رشد کرد، با وجود این در سوی دیگر جدول شاخص‌های بورس، دیروز شاخص کل هم وزن با نزول مواجه شد. آمارها نشان می‌دهد؛ در طول معاملات دیروز بورس، سهامداران حقیقی ۷۰۰میلیارد تومان نقدینگی را از بازار خارج کرده‌اند. با توجه به نحوه محاسبه شاخص‌های کل و هم وزن، این پیام به بازار مخابره شد که رشد شاخص کل بورس تهران عمدتا تحت‌تأثیر رشد قیمت سهام شرکت‌های بزرگ و شاخص‌ساز اتفاق افتاده است.

با تغییر رئیس جدید سازمان بورس، وزارت اقتصاد هم وارد گود شده و کارهایی برای مثبت شدن شاخص بورس انجام داده است؛ به‌ویژه آنکه از چندی پیش بحث استیضاح وزیر اقتصاد به‌دلیل نزول بورس در مجلس داغ شده است. در چنین شرایطی، وزیر اقتصاد عزم خود را جزم کرده تا روند بورس را تغییر دهد، اما مروری بر رفتار بازار سهام در ۲ روز گذشته و اظهارنظر کارشناسان نشان می‌دهد؛ تصمیم‌های جدید، خیلی جنبه کارشناسی ندارد؛ ضمن آنکه دیروز وزیر اقتصاد بار دیگر از تعمیق بازار سرمایه سخن گفت اما هیچ ملاک عینی و عملیاتی درباره نحوه تعمیق معاملات بورس ارائه نکرده است.

آمار‌ها چه می‌گویند؟

از روز یکشنبه، بعد از آنکه شورای بورس طرحی را برای به کارگیری دامنه نوسان نامتقارن در بورس تصویب کرد، رشد شاخص کل بورس تهران شروع شد اما دیروز، دوشنبه، فقط شاخص کل بورس تهران رشد کرد اما شاخص هم وزن با نزول مواجه شد. آمارها نشان می‌دهد؛ در مبادلات روز یکشنبه شاخص کل بورس تهران و شاخص هم وزن بیش از ۳درصد رشد کردند، ولی در مبادلات دیروز ورق برگشت و در برابر رشد ۲درصدی شاخص کل، شاخص هم وزن با نزول مواجه شد. البته سیگنال‌های متناقض بازار به همین‌جا ختم نشد؛ در روزی که میزان خروج نقدینگی سهامداران حقیقی به ۷۰۰میلیارد تومان رسیده بود، ارزش معاملات خرد تا سطح ۱۵هزار میلیارد تومان بالا رفت.

بررسی رفتار معاملاتی بازار سهام در مبادلات دیروز و نحوه رشد شاخص‌ها نشان می‌دهد که دلیل اصلی رشد بازار سهام و ارائه سیگنال‌های متناقض، احتمالا تمرکز سیاستگذاران و بازارسازان بر سهام شرکت‌های شاخص‌ساز بوده است و همین عامل موجب شده در مبادلات دیروز در مقابل رشد قیمت سهام شرکت‌های بزرگ قیمت سهام ۵۵درصد شرکت‌ها با نزول مواجه شوند. شواهد آماری نشان می‌دهد که رشد شاخص کل بورس تهران عمدتا تحت‌تأثیر رشد قیمت سهام شرکت‌های بزرگ که به شرکت‌های شاخص‌ساز معروف هستند، محقق شده و قیمت سهام شرکت‌های کوچک همچنان در حال نزول است. طبق فرمول محاسبه، در شاخص هم وزن همه شرکت‌های بورس اثر یکسانی بر شاخص دارند و اصطلاحا هیچ شرکتی وزن بیشتری نسبت به شرکت‌های دیگر بر شاخص ندارد.

بر این مبنا رشد روز گذشته شاخص کل بورس تهران عمدتا تحت‌تأثیر عملیات بازار گردانی سهام روی سهام شرکت‌های بزرگ، که وزن زیادی بر شاخص دارند، اتفاق افتاده است و این مسئله نشان می‌دهد که احتمالا برخی از مسئولان ارشد اقتصادی که اخیرا دایره نفوذشان در بازار سرمایه، برخلاف قانون بازار اوراق بهادار، بیشترشده، به نزول بازار سهام تمایلی ندارند. اکنون این پرسش مطرح است که آیا به کارگیری چنین روشی برای جلوگیری از نزول بورس مؤثر است یا صرفا به رشد قیمت سهام شرکت‌های بزرگ برای حفظ شاخص بورس منجر می‌شود؟

آیا رشد تداوم خواهد یافت؟

کارشناسانی که با رسانه‌ها گفت‌وگو کرده‌اند می‌گویند: با وجود رشد شاخص کل بورس در روز‌های یکشنبه و دوشنبه، تحت‌تأثیر مصوبات شورای بورس، تداوم رشد بازار سهام منوط به رفع ابهامات بازار درباره بودجه، نرخ دلار و مسائل مطرح در روابط بین‌الملل است. به‌گفته اغلب کارشناسان؛ استفاده از دامنه نوسان نامتقارن، که قرار است از روز شنبه ۲۵بهمن به‌کار گرفته شود، عمدتا یک مسکّن موقت است؛ به همین دلیل رشدهای ۲ روز گذشته خیلی بنیادی و پایدار نیست و برای تداوم روند رو به رشد بورس باید چالش‌ها و ابهامات بازار سهام برطرف شود.

پیمان تاتایی، کارشناس بازار سرمایه در این‌باره گفت: استفاده از دامنه نوسان نامتقارن شاید درکوتاه‌مدت بازار را مثبت کند، اما رشد ۱۰ تا ۲۰درصدی بازار سرمایه تحت‌تأثیر اجرای این تصمیمات، بورس را به سطح جدیدی خواهد رساند که ممکن است با کوچک ترین تلنگری نزولی شود و دوباره به حضور بازارگردان‌ها نیاز باشد. به‌گفته او،‌ پیش‌تر در زمان ریاست علی صالح آبادی و حسین عبده تبریزی هم دامنه‌نوسان بازار به نامتقارن تغییر کرد که موفقیت آمیز نبود. او با اشاره به محدودیت منابع بازارگردان‌ها تأکیدکرد: حمایت از سهام شرکت‌ها، قدرتمند نخواهد بود و در نهایت هیجان منفی و قفل شدن در صف‌های فروش را شاهد خواهیم بود.

روزبه شریعتی، دیگر کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه میزان رشد بازار سهام در روزهای آینده قابل پیش‌بینی نیست گفت: فعالان بازار به‌دنبال ایجاد تعادل در بازار هستند و دامنه نوسان نامتقارن یک مسکن موقت بیشتر نیست. او با بیان اینکه رشد شاخص بورس به‌دلیل جو روانی ناشی از تغییر دامنه نوسان بود تأکید کرد: ابهاماتی درباره بازار اعم از نرخ دلار، بودجه و نرخ حامل‌های انرژی وجود دارد؛ بنابراین وضعیت بنیادی بازار، سراسر پر از ابهام است. ازنظر تکنیکی هم خیلی نمی‌توان بازار را تحلیل کرد؛ زیرا در شرایط فعلی رفتار‌های توده‌ای، بازار را به جلو می‌برد و سقف رشد و کف ریزش بازار مشخص نیست.

احسان رضاپور، کارشناس بازارسرمایه در این‌باره گفت: بازار سهام به خبر تغییر دامنه نوسان به دامنه نوسان نامتقارن در ۲روز گذشته واکنش مثبت نشان داد و تقاضا در بازار بیشتر شد؛ با این حال دلیل اصلی رشد شاخص طی این ۲‌روز ارزندگی سهام به‌دلیل نزول بیش از حد شاخص در ماه‌های قبل بوده است. او ادامه داد: شاید تغییر دامنه نوسان، برخی سرمایه‌گذاران را نسبت به سرمایه‌گذاری در بازار خوش‌بین کند، اما هنوز متغیر‌هایی که موجب اطمینان سرمایه‌گذاران می‌شود مانند بودجه و سیاست‌های بین‌المللی با ابهام مواجه است. به‌گفته او، تا زمانی که ابهامات از بین نرود خریداران با وجود تصمیم‌هایی که برای دامنه نوسان گرفته شده با تمام قوا وارد بازار نمی‌شوند.

صدور سیگنال‌های متناقض از بورس

شاخص کل بورس تهران در مبادلات روز دوشنبه با ۲۲هزار و ۳۰۲واحد رشد، معادل ۱.۹درصد افزایش یافت، اما در سیگنالی متناقض شاخص هم وزن ۸۵۹واحد افت کرد. سهامداران در مبادلات دیروز ۳۳هزارو ۴۶۰میلیارد تومان اوراق بهادار دادوستد کردند که از این میزان ۱۵هزار میلیارد تومان به معاملات خرد اختصاص یافت. ارزش معاملات خرد در مبادلات دیروز در حالی با رشد مواجه شد که ظرف چند روز گذشته این میزان به کمتر از ۱۰هزار میلیارد تومان رسیده بود. تحت‌تأثیر این رشد، دیروز ارزش کل بازار سهام با ۹۱هزار میلیارد تومان افزایش به ۵۹۳۸هزار میلیارد تومان رسید. با وجود این رشد، دیروز در سیگنال متناقض دیگری، شاخص کل هم وزن با ۸۵۴واحد نزول مواجه شد و سهامداران حقیقی ۷۰۰میلیارد تومان نقدینگی را از بازار سهام خارج کردند. سهامداران حقیقی از ۲۰آذر‌ماه تاکنون نزدیک به ۲۵هزار میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج کرده‌اند.