علت انتخاب سوژه رحم اجاره‌ای برای فیلم «بی مادر» فاش شد!

برترین‌ها: بخشی از گفتگوی روزنامه ایران با سید مرتضی فاطمی کارگردان فیلم «بی مادر»:

از نظر من رحم اجاره‌ای فقط بستری برای نزدیک شدن به روابط انسانی و پرسش‌های اخلاقی است. باید بگویم جامعه ما از این موضوع عبور نکرده است. نه تنها جامعه ما که دنیا از این موضوع رد نشده، چرا که از مهندسی ژنتیک‌گریزی نیست و آینده، آینده مهندسی ژنتیک است. به نظر می‌رسد این ماجرا مسکوت مانده و در خیلی از کشور‌ها تصمیم گرفته شده به آن پرداخته نشود. به نظرم این موضوع هنوز جای کار دارد و در کتاب‌های دانشگاه‌های مختلف دنیا به مهندسی ژنتیک و عوارض و فواید اجتماعی و فلسفی آن پرداخته می‌شود. همه این‌‌ توضیحات من در صورتی است که بپذیریم موضوع فیلم صرفاً رحم اجاره‌ای است.

در حالی که همان‌طور که گفتم رحم اجاره‌ای تنها بستر و بهانه‌ای است برای اینکه در خصوص موقعیت‌های خطیر اخلاقی و تعهدی بین آدم‌ها صحبت کنیم. «بی‌مادر» بیش از آنکه درباره رحم اجاره‌ای باشد، درباره قرارداد بین انسان‌ها و جا‌هایی است که احساسات انسان‌ها منجر به قرارداد‌های انسانی می‌شود. بستر آن را هم سوژه اجاره دادن بخشی از وجود خود به انسانی دیگر انتخاب کردم که ما به ازای آن می‌تواند ازدواج یا قرارداد رحم اجاره‌ای و یا خیلی چیز‌های دیگر باشد.

من فکر می‌کنم عنوان لاتین فیلم یعنی« Motherless  »بیشتر حق مطلب را ادا می‌کند؛ یعنی فقدان یک امر بزرگ به اسم مادر. به امید اینکه مخاطبان روزنامه فیلم را دیده باشند، مخاطب در نهایت با یک پلن پایانی مواجه است. کودکی که‌ گویی دو مادر دارد؛ اما مادر ندارد.انتخاب این اسم برای من چنین پیش زمینه‌ای دارد اما متأسفانه در فرهنگ ایرانی قدری معنای دشنام از آن دریافت می‌شود و حق مطلب ادا نمی‌شود. اما طبق تجربه حضور فیلم در ۴ جشنواره جهانی که اتفاقاً بازخوردهای مثبتی هم دریافت کرده و جوایز کسب کرده است، هم عنوان و هم فیلم برای مخاطب غیر بومی (local ) و خارج از ایران کارکرد خودش را دارد.

فیلم من به هیچ وجه نه درباره طبقات اجتماعی و نه درباره فقر و غناست. الزامات دراماتیک متن می‌طلبید. جز طبقه فرودست چه کسی حاضر می‌شود به خاطر پولی اندک تن به این کار بدهد؟ در دوره پژوهش کار، من خیلی مصاحبه خواندم و با خیلی‌ها مصاحبه کردم، آن زمان رقم رحم اجاره‌ای ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان بود. چه کسی حاضر می‌شود برای ۳۰، ۴۰ میلیون تومان (با نرخ آن موقع)، ۹ ماه چنین زحمتی را تحمل کند؟ در پاسخ ممکن است به استثناهایی از سر ایثار و فداکاری آن هم در میان قوم و خویش نزدیک برسید یا به NGO هایی که در خارج از ایران شکل گرفته است؛ اما در ایران لاجرم به طبقه مستضعف می‌رسید.