برداشت ۲ میلیارد دلاری از صندوق توسعه برای تحقق شعارها

اعتماد: یکی از پروژه‌هایی که با سر و صدای زیادی در دولت کنونی پیگیری شد، ساخت یک میلیون مسکن به‌طور سالانه بود. البته پس از گذشت ۲ سال هنوز آمار دقیقی از روند اجرای این پروژه ملی در سراسر کشور منتشر نشده و حتی منابع تامین‌کننده هزینه‌های این پروژه هم مبهم مانده است، البته روز گذشته مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی در این زمینه اعلام کرد: در حال ساخت بیش از ۲ میلیون و ۴۰ هزار واحد نهضت ملی مسکن در سراسر کشور هستیم و در تلاشیم تا تمامی هدف‌گذاری‌ها در دولت در زمینه ساخت مسکن اجرایی شود. بذرپاش در ادامه گفت: در سفر رییس‌جمهور و اعضای هیات دولت به هرمزگان بیش از ۱۴ هزار واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن به مردم تحویل شده و با احتساب ۶ هزار واحدی که قبلا تکمیل و تحویل شده بود بیش از ۲۰ هزار واحد مسکونی به مردم هرمزگان تحویل شده است، در بخش واگذاری زمین نیز بیش از ۱۱ هزار قطعه زمین تا امروز در استان هرمزگان واگذار شده است.

تبدیل منابع دلاری به ریال برای ساخت مسکن ملی

حال به نظر می‌رسد با توجه به کمبود منابع مالی برای ساخت مسکن ملی، دولت دست به دامان صندوق توسعه ملی شده است، چراکه هفته گذشته مهدی غضنفری، رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی در مراسم امضای قرارداد سپرده‌گذاری ۲ میلیارد دلاری به منظور حمایت از طرح نهضت ملی مسکن اعلام کرد: صندوق توسعه ملی این فرصت را یافت تا با حفظ جایگاه ارزی در حوزه مسکن نیز وارد شود این صندوق بر اساس اساسنامه، صندوقی ارزی است و منابع آن می‌تواند تبدیل به ریال شود. بر اساس مذاکرات مقرر شد صندوق 2 میلیارد دلار نزد بانک مسکن با نرخ سود 2 درصد سپرده‌گذاری کند، بانک مسکن اجازه دارد این مبلغ را به صورت ارزی و در دوره 3 ساله در فعالیت اقتصادی به کار گیرد و سپس سود را به صندوق بازگرداند. این در حالی است که دو سال قبل هادی عباسی، مشاور وزیر اسبق راه و شهرسازی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده بود برای ساخت سالانه 2 میلیون واحد مسکونی در کشور نیاز به یک ریال بودجه دولتی هم نداریم. بخش مسکن از سه جزو هزینه زمین، هزینه ساخت و ارزش افزوده تشکیل می‌شود که اگر هزینه زمین و ارزش افزوده را حذف کنیم، مردم خودشان هزینه ساخت، هزینه خدمات زیربنایی و روبنایی و مواردی از این قبیل را پرداخت خواهند کرد.

ماهیت اصلی صندوق توسعه اعطای تسهیلات به بخش خصوصی است

وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در خصوص انعقاد قرارداد 2 میلیارد دلاری صندوق توسعه ملی به منظور حمایت از نهضت ملی مسکن به «اعتماد» گفت: تبدیل این 2 میلیارد دلار به ریال اثرات تورمی در پی دارد و در سال‌های گذشته نیز شاهد چنین رفتارهایی از سوی دولت‌ها بودیم. این در حالی است که ماهیت اصلی صندوق توسعه ملی ارایه تسهیلات به بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران است تا در بخش تولید سرمایه‌گذاری کنند و اصل و سود این منابع را به صندوق توسعه ملی بازگردانند.

این اقتصاددان با اشاره به فعالیت صندوق‌های ثروت در دنیا تصریح کرد: صندوق‌های ثروت جهان خودشان هم در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند به عنوان مثال؛ صندوق نروژ در بازار سهام امریکا سرمایه‌گذاری کرده است یا صندوق ثروت عربستان و امارات به همین شکل در پروژه‌های سودآور جهانی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

ساخت مسکن وظیفه دولت نیست

او افزود: صندوق‌های ثروت جهان هم به بخش خصوصی تسهیلات می‌دهند و خودشان در پروژه‌های سودآور در دنیا سرمایه‌گذاری می‌کنند. به عنوان نمونه صندوق ثروت نروژ امروز بیش از یک تریلیون دلار ثروت دارد، اما تا سال 1990 تنها درآمد حاصل از فروش نفت را نگهداری می‌کرد و سرمایه‌گذاری هم نداشت، اما از سال 1990 با دریافت مجوز توانست سودآوری ثروت نفت را افزایش دهد و سهام کشورهای دیگر را خریداری کند. شقاقی‌شهری با بیان اینکه این مسیری که در حال حرکت هستیم اشتباه است، گفت: در صندوق توسعه ملی ثروت نفت قرار دارد و اما اینکه دولت از این صندوق برداشت می‌کند تا در بخش مسکن سرمایه‌گذاری کند اصلا درست نیست به دلیل اینکه ساخت مسکن وظیفه دولت نیست و سودآوری هم ندارد.

نگرانی‌ها از عدم بازگشت وام‌ها به صندوق است

این اقتصاددان گفت: وظیفه دولت این است که شرایط اقتصادی را به گونه‌ای فراهم کند که بخش خصوصی بتواند در حوزه تولید سرمایه‌گذاری کند و نگرانی که وجود دارد، این است که دولت این تسهیلات را از صندوق توسعه ملی دریافت کند، اما آن را پس ندهد و به تعهداتش عمل نکند که این موضوع با ماهیت اصلی صندوق ثروت یا صندوق توسعه ملی منافات دارد.

شقاقی‌شهری با بیان اینکه صندوق توسعه ملی نباید ثروت بین نسلی را به حوزه‌ای تزریق کند که نه تنها سودآوری لازم را ندارد، بلکه بازگشت سرمایه هم ندارد، تصریح کرد: دولت اگر می‌خواهد در حوزه مسکن ورود کند باید شرایط دیگری را مهیا کند نه این که از صندوق توسعه ملی برداشت کند.

شاهد از بین رفتن ثروت بین نسلی هستیم

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اولا تبدیل 2 میلیارد دلار به ریال باعث تورم در اقتصاد می‌شود، ثانیا ممکن است امکان بازگشت این میزان منابع مقدور نباشد، ثالثا وظیفه صندوق این نیست که به دولت وام بدهد، وظیفه صندوق توسعه ملی ارایه تسهیلات به بخش خصوصی است که پروژه‌های سودآوری هم دارند.

شقاقی‌شهری تصریح کرد: متاسفانه در این مدت عملکرد صندوق به اندازه‌ای ضعیف بوده که بخشی از این منابع را دولت‌ها برده‌اند که دیگر برنگرداندند و بخش دیگر را هم به بخش خصوصی داده‌اند، اما به دلیل ضعف در نظارت و اینکه امکان‌سنجی پروژه‌ها به درستی صورت نگرفته عملا یک بخشی از منابع هم در آنجا از بین رفته است، لذا امروز با یک صندوق ضعیفی روبه‌رو شده‌ایم که شاهد از بین رفتن ثروت بین نسلی هستیم.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مخالف وام دادن صندوق توسعه ملی به دولت هستم، افزود: این موضوع با رسالت اصلی صندوق در منافات است و صندوق باید تنها به بخش خصوصی و آن هم با نظارت وام بدهد آن هم تنها در پروژه‌هایی که سودآور است و بازگشت سرمایه هم در آنها وجود دارد.

صندوق توسعه ملی به قلکی برای دولت تبدیل شده است

او با بیان اینکه صندوق توسعه ملی به قلک دولت تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: هر زمان برای پروژه‌ای به منابع مالی نیاز دارند یا وعده تامین منابع مالی داده‌اند به منابع توسعه ملی دست برده‌اند، این در حالی است که این صندوق ثروت بین نسلی است و نباید به دولت در بخش ساخت مسکن وامی بدهد.

شقاقی‌شهری ادامه داد: متاسفانه صندوق توسعه ملی ایران شفاف عمل نکرده، این در حالی است که اگر نگاهی به صندوق ثروت نروژ بیندازید، می‌بینید که صورت‌های مالی به صورت شفاف برای همه مردم نروژ کاملا در دسترس است و همه مردم نروژ می‌دانند زمانی که نفت کشور به فروش رفته این منابع در چه حوزه‌هایی سرمایه‌گذاری شده و آخرین وضعیت پروژه‌ها به چه شکلی بوده و چه میزان هم سودآوری داشته و حتی در صفحه اول سایت صندوق ثروت نروژ میزان ثروت به صورت لحظه‌ای مشخص است.

حق مردم است تا از اطلاعات صندوق توسعه آگاه شوند

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: اما متاسفانه مسوولان ما در مورد اطلاعات صندوق توسعه ملی مردم را غریبه دانسته‌اند و گزارشی شفاف در سایت صندوق توسعه ملی نمی‌بینیم تا عموم مردم از این اطلاعات آگاه باشند که نفت به عنوان ثروتی بین نسلی در کدام بخش، به چه میزان و چگونه هزینه شده است؟

او تصریح کرد: هنوز یک گزارش شفاف و روشن از عملکرد صندوق توسعه ملی در دوره‌های گذشته ارایه نشده است و نمی‌دانیم که به کدام دستگاه‌ها و به چه کسانی تسهیلات داده شده و چرا این تسهیلات بازنگشته و مسوول و پاسخگوی تسهیلات داده شده تاکنون چه کسی است؟

هیچ گزارش شفافی از صندوق توسعه ملی ارایه نشده است

این اقتصاددان ادامه داد: در همه دنیا صندوق توسعه ملی یا صندوق‌های ثروت با حداکثر شفافیت فعالیت می‌کنند به دلیل اینکه این ثروت ملی است و مردم هم از مدیران صندوق‌های ثروت این اطلاعات را مطالبه می‌کنند تا از عملکرد صندوق و آخرین صورت‌های مالی‌شان مطلع باشند، متاسفانه در ایران این گزارشات محرمانه قلمداد می‌شود و حتی اقتصاددان‌ها هم گزارشی از این صندوق ندیده‌اند و صورت‌های مالی این صندوق اصلا شفاف نیست .

او افزود: زمانی که به سایت صندوق توسعه ملی مراجعه می‌کنیم، ترازنامه و صورت‌های مالی صندوق توسعه ملی قابل مشاهده نیست و لذا مشخص هم نیست در گذشته به چه کسانی در بخش خصوصی و به چه دستگاه‌های دولتی این تسهیلات داده شده و سرانجام آن چه شده است، آیا بازگشتی داشته و به تعهدات خودشان عمل کرده‌اند یا خیر و سودآوری داشته یا نداشته است.

او افزود: صندوق توسعه ملی مانند سایر کشورها باید ثروتی برای آیندگان باشد تا آیندگان بتوانند با رفاه بیشتری زندگی کنند، اینکه ثروت ملی را از بین ببریم و هیچ گزارش شفافی هم ارایه نشود، درست نیست.