جای اسکار سالک با چه روش‌هایی انجام می‌شود + معرفی بهترین روش

درمان اسکار سالک، به دلیل ماهیت التهابی و فیبروتیک زخم اولیه، یکی از چالش‌برانگیزترین حوزه‌ها در درماتولوژی زیبایی محسوب می‌شود. از آنجا که این اسکارها معمولاً ترکیبی از فرورفتگی، تغییر رنگ و سختی بافت هستند، درمان مؤثر تقریباً همیشه نیازمند یک رویکرد چندوجهی و ترکیبی است. هدف این مقاله، بررسی جامع روش‌های درمانی موجود، از مداخلات دارویی و جراحی گرفته تا تکنولوژی‌های پیشرفته لیزر و تزریقات نوین، و در نهایت معرفی مؤثرترین و بهترین روش‌های درمانی بر اساس شواهد کلینیکی است.

اسکار سالک چیست؟

اسکار سالک در واقع همان جای زخم  دائمی و ماندگاری است که پس از بهبودی کامل بیماری عفونی لیشمانیازیس پوستی (Cutaneous Leishmaniasis)، که عامیانه به آن سالک می‌گویند، روی پوست باقی می‌ماند. زخم سالک باعث التهاب بسیار شدید و عمیق در لایه‌های زیرین پوست (درم) می‌شود. این التهاب، ساختارهای حمایتی پوست، به‌ویژه کلاژن و الاستین را به‌شدت تخریب می‌کند.زمانی که زخم بالاخره بهبود می‌یابد، بدن تلاش می‌کند ناحیه آسیب‌دیده را با بافت فیبروز (بافت اسکار) جایگزین کند. این جایگزینی چون از بافت طبیعی کلاژن‌سازی پوست ضعیف‌تر و نامنظم‌تر است، منجر به ایجاد اسکاری می‌شود که از نظر ظاهری با پوست اطراف متفاوت است.

 ویژگی‌های خاص اسکار سالک

اسکارهای سالک اغلب ترکیبی از آسیب‌های زیر را نشان می‌دهند:

اسکارهای آتروفیک (فرورفته): شایع‌ترین نوع هستند و شبیه به اسکارهای آکنه (به ویژه بوکسکار و رولینگ) می‌باشند که در اثر تخریب شدید کلاژن در عمق درم ایجاد می‌شوند.

اسکارهای هیپرتروفیک/کلوئیدی (برجسته): در برخی موارد، بدن با تولید بیش از حد کلاژن پاسخ می‌دهد که منجر به ایجاد اسکار برجسته (به خصوص در ناحیه گوش یا قفسه سینه) می‌شود.

تغییر رنگ (PIH): اسکارها اغلب با لک‌های قهوه‌ای (PIH - هایپرپیگمانتاسیون پس از التهاب) همراه هستند که نیازمند درمان‌های جداگانه است.

روش‌های درمانی کلاسیک و کم‌تهاجمی

این روش‌ها اغلب به عنوان گام اول یا برای اسکارهای خفیف‌تر استفاده می‌شوند:

کورتیکواستروئیدهای موضعی و تزریقی

 برای درمان اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها، تزریق مستقیم کورتیکواستروئیدها (مانند تریامسینولون) به بافت اسکار برای کاهش التهاب و نرم کردن فیبروز زیرین بسیار مؤثر است.

پانچ اکسیژن (Punch Excision)

 یک روش جراحی کوچک برای اسکارهای آتروفیک عمیق و کوچک (مانند آیس پیک). در این روش، پزشک اسکار را به طور کامل برش داده و خارج می‌کند و سپس پوست را بخیه می‌زند تا یک اسکار خطی و کوچک‌تر ایجاد شود که راحت‌تر قابل ترمیم است.

میکرودرم ابریژن و لایه‌برداری‌های سطحی

 برای اسکارهای بسیار خفیف یا برای بهبود بافت کلی پوست در اطراف اسکار استفاده می‌شوند، اما تأثیر محدودی بر اسکارهای عمیق سالک دارند.

روش‌های نوین درمانی و تکنولوژی‌های پیشرفته

درمان موفقیت‌آمیز اسکارهای سالک، به‌ویژه اسکارهای آتروفیک فرورفته، نیازمند استفاده از روش‌هایی است که به طور همزمان به عمق بافت نفوذ کرده و کلاژن‌سازی را تحریک کنند.

سابسیژن (Subcision) 

سابسیژن یک روش ضروری برای اسکارهایی است که به دلیل نوارهای فیبروتیک زیر پوست، کشیده شده و فرورفته‌اند (اسکارهای رولینگ).  پزشک با استفاده از یک سوزن مخصوص (اغلب کانولا)، این باندهای فیبروتیک را که پوست را به سمت پایین می‌کشند، به طور فیزیکی قطع کرده و آزاد می‌کند. در اسکارهای سالک فرورفته که با کشش زیرین همراه هستند، سابسیژن با آزاد کردن بافت از پایین، پوست را بالا می‌آورد. این روش اغلب با تزریق فیلر یا PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) بلافاصله پس از سابسیژن همراه می‌شود تا از اتصال مجدد باندها جلوگیری شود و فضای خالی زیر اسکار پر شود.

 لیزرهای فرکشنال (Fractional Lasers) 

لیزرهای فرکشنال، به ویژه نوع CO2، یکی از مؤثرترین و قوی‌ترین ابزارها برای درمان اسکارهای سالک آتروفیک هستند.

لیزر فرکشنال CO2: این لیزر با ایجاد هزاران ستون حرارتی میکرو در بافت، پوست را به صورت کنترل‌شده تبخیر می‌کند. این فرآیند باعث تحریک شدید تولید کلاژن جدید در عمق و بازسازی سطح پوست می‌شود. لیزر CO2 نه تنها فرورفتگی را کاهش می‌دهد، بلکه بافت و رنگ پوست را نیز بهبود می‌بخشد.

لیزر فرکشنال غیرابلیتیو (مانند اربیوم گلس ۱۵۵۰ نانومتر): این نوع لیزر آسیب حرارتی را بدون تخریب سطح پوست به عمق درم می‌رساند. دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد و برای اسکارهای خفیف‌تر یا به عنوان درمان حمایتی در کنار CO2 استفاده می‌شود.

میکرونیدلینگ با فرکانس رادیویی

RF میکرونیدلینگ، با ترکیب آسیب فیزیکی سوزن‌های ریز و انرژی حرارتی فرکانس رادیویی (RF)، به یک ابزار قدرتمند در درمان اسکار سالک تبدیل شده است. سوزن‌ها به عمق مشخصی (۱ تا ۳ میلی‌متر) نفوذ می‌کنند و همزمان حرارت RF را به طور متمرکز در نوک سوزن‌ها اعمال می‌کنند. این گرما باعث انقباض کلاژن‌های موجود و تحریک شدید تولید کلاژن جدید می‌شود. این روش به‌ویژه برای اسکارهایی که با شلی پوست و آتروفی همراه هستند، بسیار مؤثر است و نتایج قابل توجهی در بهبود بافت و سفتی پوست فراهم می‌کند.

 لایه‌برداری TCA Cross

برای اسکارهای کوچک و عمیق (شبیه آیس پیک) که ممکن است در اثر سالک ایجاد شوند، از تکنیک TCA Cross استفاده می‌شود. در این روش، اسید تری‌کلرواستیک با غلظت بالا (۷۰ تا ۱۰۰ درصد) به صورت نقطه‌ای به کف اسکار اعمال می‌شود تا باعث تخریب کنترل‌شده شده و فرآیند بازسازی کلاژن را از پایین به سمت بالا آغاز کند.

چرا باید حتما این اسکار را درمان کرد؟

اگرچه اسکار سالک از نظر پزشکی دیگر یک مشکل فعال نیست و صرفاً یک عارضه پوستی است، اما دلایل متعددی وجود دارد که چرا افراد به دنبال درمان و ترمیم قطعی آن هستند. این دلایل عمدتاً به حوزه سلامت روان، کیفیت زندگی و عملکرد اجتماعی فرد بازمی‌گردد.

کاهش شدید اعتماد به نفس

 وجود یک علامت دائمی و ناخوشایند، به خصوص در صورت، می‌تواند فرد را از حضور در جمع، برقراری ارتباط چشمی یا حتی عکس گرفتن بازدارد.

انزوای اجتماعی و خجالت

 بسیاری از افراد مبتلا، از نگاه و سؤال دیگران درباره جای زخم خود خجالت می‌کشند و تمایل به دوری از اجتماع و موقعیت‌های اجتماعی دارند.

اختلال بدشکلی بدن

 در موارد شدید، تمرکز وسواس‌گونه بر روی اسکار می‌تواند منجر به این اختلال شود که زندگی روزمره فرد را مختل می‌کند.

اختلال حرکتی

 اسکارهایی که در نزدیکی مفاصل (مانند مچ دست یا آرنج) یا نواحی متحرک (مانند دهان و پلک‌ها) تشکیل می‌شوند، ممکن است به دلیل سفت شدن بیش از حد بافت (انقباض اسکار)، در نهایت باعث محدودیت در حرکت شوند.

ناراحتی و درد

 اسکارهای کلوئیدی و هیپرتروفیک ممکن است گاهی با درد، خارش یا احساس کشیدگی مزمن همراه باشند که درمان آن‌ها این ناراحتی‌ها را رفع می‌کند.

نتیجه‌گیری

اسکار سالک، یادگار یک بیماری عفونی، اگرچه می‌تواند از نظر زیبایی چالش‌برانگیز باشد، اما امروزه با پیشرفت‌های چشمگیر در تکنولوژی‌های زیبایی، قابل درمان و بهبود است. هسته اصلی درمان اسکارهای فرورفته، در تحریک شدید کلاژن‌سازی نهفته است.

بهترین استراتژی درمانی شامل یک رویکرد ترکیبی و لایه‌ای است که در آن، ابزارهایی چون سابسیژن برای آزاد کردن بافت زیرین، فیلرها برای پر کردن موقت و لیزر فرکشنال CO2 یا RF میکرونیدلینگ برای بازسازی عمقی سطح پوست، به صورت متوالی و هوشمندانه استفاده می‌شوند.