وزارت بهداشت: مصرف الکل جای تریاک را گرفت

ایلنا: بررسی‌ها نشان می‌دهد که مصرف الکل در مردان جایگزین اعتیاد به تریاک شده و روندی رو به افزایش دارد.

محمدرضا شالبافان، سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت،  درباره افزایش اختلالات روان در مردان گفت: اختلالات سلامت روان در خانم‌ها، به ویژه در مورد برخی از اختلالات مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی در کشور ما مانند سایر جوامع شایع‌تر است. این در حالی است که نسبت جنسیتی در مورد اختلالاتی از قبیل اختلالات شدید روانپزشکی، از جمله اسکیزوفرنیا و دو قطبی، معمولاً در کشور ما نیز مامند سایر نقاط دنیا نسبتی برابر داشته است. 

وی افزود: در پیمایش جدیدی که منتشر شده، اختلالات در هر دو جنس، در جمعیت بزرگسال نسبت به پیمایش پیشین، تا حدی افزایش پیدا کرده است. در این زمینه، هم آقایان و هم خانم‌ها شاهد افزایش میزان اختلالات نسبت به مطالعه قبلی، که حدود ۱۱ سال قبل از این مطالعه و در اوایل دهه ۹۰ انجام شده، بوده‌اند. با این حال، تغییر قابل توجهی در نسبت اختلالات بین خانم‌ها و آقایان در این مطالعه مشاهده نمی‌شود. 

شالبافان در ادامه خاطرنشان کرد: البته موارد دیگری نیز وجود دارد که جای نگرانی دارد و در برخی موارد عموماً آقایان بیشتر در معرض آن هستند. به عنوان مثال، در زمینه اعتیاد، آقایان معمولاً در معرض این موضوع بیشتر قرار دارند. در مقابل، مسائلی مانند افسردگی و اضطراب شیوع بیشتری در خانم‌ها دارد. درباره برخی موارد دیگر نیز به نظر می‌رسد که نسبت‌ها ممکن است تغییراتی کرده باشد، اما این تغییرات چندان شدید نیستند. 

وی در پاسخ به این پرسش که اکنون در مردان، اختلال اعتیاد به الکل جایگزین اعتیاد به مواد مخدر شده است، گفت: این مطالعه به این نکته اشاره داشت که مصرف الکل به جای تریاک در حال افزایش است. در مطالعه‌ای که خانم دکتر رحیمی موقر و همکارانشان در سال ۱۴۰۰ انجام دادند، نشان دهنده افزایش مصرف الکل بوده است. 

سرپرست دفتر سلامت روان وزارت بهداشت تصریح کرد: البته با توجه به اینکه این مطالعه در میانه کووید انجام شده و در اواخر سال ۱۴۰۰ بوده است، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که شرایط پیرامونی در نتایج مطالعه تأثیرگذار بوده باشد. اما برای اینکه بدانیم آیا در شرایط فعلی، یعنی بعد از کووید، وضعیت به همین شکل باقی مانده است یا نه، نیاز به انجام مطالعات به‌روز داریم که این امر زمان‌بر است. 

شالبافان در مورد میزان خودکشی در مردان نیز گفت: آمارها نشان می‌دهد که اقدام به خودکشی در زنان در بسیاری از نقاط دنیا، از جمله کشور ما بیشتر است، اما خودکشی منجر به مرگ در مردان بیشتر است. 

وی در این خصوص که یکی از مسائلی که وجود دارد این است که بسیاری از مردان درمان را رها می‌کنند یا اصلاً به دنبال درمان نمی‌روند، گفت: این موضوع به ویژه در فرهنگ‌هایی مانند فرهنگ ایرانی یک مشکل جدی محسوب می‌شود؛ متأسفانه بسیاری از آقایان مشکل سلامت روان خود را نمی‌پذیرند و این تنها به علامت‌های روانی محدود نمی‌شود. 

شیوع اختلالات سلامت روان در خانم‌ها بیشتر است

این مقام وزارت بهداشت با بیان اینکه در مورد مشکلات جسمی نیز برخی از مردان مشکل خود را نمی‌پذیرند، اما در مورد سلامت روان، این مسئله پررنگ‌تر است، گفت: حتی اگر مردان به سلامت روان خود توجه کنند و مراجعه کنند، معمولاً درمان را به خوبی پیگیری نمی‌کنند و این موضوع به دلایل مختلفی مرتبط است. یکی از بخش‌های مهم این مسئله به سواد سلامت روان برمی‌گردد. به نظر می‌رسد که به دلایل متعددی، سواد سلامت روان در آقایان نیازمند تقویت است. 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: از طرفی، به دلیل نقشی که مردان در فرهنگ‌هایی مانند فرهنگ ما ایفا می‌کنند، پذیرش مشکل برای آنان بسیار دشوار است. به همین دلیل، توجه ویژه به این جمعیت ضرورت دارد. هرچند شیوع اختلالات سلامت روان در خانم‌ها بیشتر است، اما میزان استفاده از خدمات سلامت روان در آقایان به‌طور قابل توجهی کمتر است که این موضوع نگران‌کننده است. 

به گفته وی، ضروری است که آموزش‌های کافی به آقایان ارائه شود، به ویژه به جمعیت‌هایی که آقایان در آن‌ها حضور فعال دارند، مانند جمعیت‌های کارگری. باید توجه ویژه‌ای به خدمات سلامت روان دوره‌ای به این افراد شود تا بتوانیم به تدریج این نقطه ضعف را کاهش دهیم. 

شالبافان در ادامه اظهار کرد: برخی موضوع را به نقش‌هایی که آقایان در خانواده دارند مرتبط می‌دانند، به‌عنوان مثال مسئولیت درآمدزایی و انجام وظایف مختلف، و معتقدند که این مشغله‌ها ممکن است به‌عدم فرصت کافی برای مراجعه به درمان منجر شود. با این حال، به نظر می‌رسد که این مسئله چندان پررنگ نیست و بیشتر به موضوعات فرهنگی و نقش‌هایی که مردان برای خود قائل هستند، ارتباط دارد. در واقع، بسیاری از مردان نمی‌خواهند پذیرای این مسأله باشند که به مشکلات سلامت روان دچار هستند و نیازمند کمک هستند. 

سرپرست دفتر وزارت بهداشت تصریح کرد: در ارتباط با اختلالات روان در مردان، می‌توان گفت که سخت است به طور دقیق مشخص کنیم که کدام قشر بیشتر در معرض این اختلالات قرار دارد. به‌طور کلی، می‌توان به قشر کارگر و افرادی که در مشاغل سخت با تنش‌های روانی بالا فعالیت دارند اشاره کرد، اما باید توجه داشت که مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز تأثیرگذارند و در واقع، قشر خاصی نمی‌توان به‌طور دقیق تعیین کرد که بیشتر از دیگران با اختلالات روان مواجه است. این مقوله به نوعی پیچیده و تحت تأثیر عوامل مختلف قرار دارد. 

وی خاطرنشان کرد: در واقع، دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است افراد را به مشکلات بیشتری از نظر سلامت روان دچار کند. به‌عنوان مثال، افرادی که بیکار هستند یا روابط خانوادگی پایدار ندارند، مانند افرادی که مجردند یا از همسر خود جدا شده‌اند، معمولاً دچار مشکلات بیشتری در زمینه سلامت روان می‌شوند. 

شالبافان در پایان گفت: با این حال، اینکه بخواهیم مقایسه‌ای بین اقشار مختلف در استان‌های متفاوت داشته باشیم، نیازمند مطالعات گسترده و با حجم نمونه بالاست تا بتوانیم نتایج قابل اعتمادی به‌دست آوریم. در این زمینه می‌توان گفت افرادی که با مشکلات بیشتری دست و پنجه نرم می‌کنند، شامل افرادی هستند که بیکارند و از نظر روابط خانوادگی شرایط مناسبی ندارند.