سود هنگفت هر ثانیه آگهی برای صدا و سیما

روزنامه دنیای اقتصاد: از هفته گذشته میزبانی‌های ایران در مسابقات لیگ جهانی والیبال شروع شد و تیم ملی کشورمان در دو بازی نخستش توانست آمریکا، مدافع عنوان قهرمانی را از پیش رو بردارد. این مسابقات این هفته و هفته بعد هم با حضور شاگردان کواچ در مقابل لهستان و روسیه ادامه خواهد داشت. برگزاری بازی‌های لیگ جهانی در ایران، فرصت خوبی برای هواداران ورزش بود تا در ساعات ابتدای شب خودشان را به سالن ورزشگاه آزادی برسانند و از تیم کشورمان حمایت کنند.

غیر از مردم که طعم یک هم‌نشینی جذاب و پرهیجان را چشیدند، میزبانی از این مسابقات برای صداوسیما هم فرصت خوبی بود تا دست به کسب درآمد بزند. این گزارش، برخی از درآمدهای تلویزیون کشورمان را از ناحیه پخش مسابقات والیبال ایران و آمریکا مرور می‌کند.

شیوه محاسبه هر ثانیه آگهی

بخشنامه تعرفه آگهی‌های صداوسیما در سال ۹۴، زمستان سال ۹۳ تصویب و ابلاغ شده است. این لیست که همه ضوابط در آن مندرج شده، همین حالا هم روی سایت بازرگانی صداوسیما به چشم می‌خورد و طبیعی است که مبنای محاسبات ما نیز همین بخشنامه باشد. در این فایل، مشتریان صداوسیما به چهار گروه تقسیم شده‌اند که ما به زبان ساده، هر کدام از آنها را و مبلغی که باید برای هر ثانیه آگهی در هنگام پخش مسابقه والیبال ایران و آمریکا پرداخت می‌کردند، به شما معرفی می‌کنیم.

تنها پیش از ورود به اعداد و ارقام نهایی، باید دو تعریف را با هم مرور کنیم که اولی «طبقه» است. براساس ضوابط جاری صداوسیما، تعرفه‌های سازمان براساس کیفیت برنامه، نوع استقبال از آن و نیز ساعت پخش، به ۳۵ طبقه تقسیم می‌شود که در این میان هر چه از طبقه نخست به سمت طبقه ۳۵ حرکت می‌کنیم، نرخ‌ها افزایش پیدا می‌کنند. شما در جدول فوق خواهید دید که همه آگهی‌های شبکه سه هنگام پخش بازی ایران و آمریکا با تعرفه طبقه ۳۵ محاسبه شده و حتی گاهی به ضریب هم رسیده است!

در حال حاضر نرخ پایه آگهی‌های تلویزیونی برای طبقه ۳۵، ثانیه‌ای ۷ میلیون و ۴۱۰ هزار تومان است. مفهوم دومی که باید در نظر گرفته شود، «ضریب ماهانه» است. بر این اساس، نرخ آگهی‌های صداوسیما در هر ماه متفاوت است. در جدولی که روی سایت قرار گرفته، مشخص است که آگهی‌های خردادماه ۳۰ درصد افزایش نرخ دارند، بنابراین کسانی که در طبقه ۳۵ باشند و در ماه خرداد بخواهند به تلویزیون آگهی بدهند، باید هر ثانیه ۹ میلیون و ۶۳۳ هزار تومان بپردازند. جالب است بدانید حتی جایگاه پخش آگهی (مثلا به‌عنوان تبلیغ اول یا دوم) می‌تواند منجر به افزایش قیمت تا ۳۰ درصد شود!

گروه اول: اپراتورهای تلفن همراه- ضریب ۳۵+ ۱۰۰ درصد- هر ثانیه آگهی معادل: ۱۹ میلیون و ۲۶۶ هزار تومان.

گروه دوم: بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری- ضریب ۳۵+ ۶۰ درصد- هر ثانیه آگهی معادل: ۱۵ میلیون و ۴۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان.

گروه سوم: وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌ها و موسسات عام عمومی و غیردولتی- ضریب ۳۵+ ۳۰ درصد- هر ثانیه آگهی معادل: ۱۲ میلیون و ۵۲۲ هزار و ۹۰۰ تومان.

گروه چهارم: دیگران- ضریب ۳۵- هر ثانیه آگهی معادل: ۹ میلیون و ۶۳۳ هزار تومان.

یک درآمد میلیاردی

نرخ‌ها را می‌بینید و البته شاهد حجم آگهی‌ها هم هستید؛ بنابراین احتمالا محاسبه تقریبی درآمد صداوسیما از ناحیه پخش مسابقات والیبال چندان دشوار نخواهد بود. با این وجود دستیابی به یک عدد دقیق در این گزارش، به دلایلی مقدور نیست. از جمله مهم‌ترین عوامل این موضوع آن است که بسیاری از شرکت‌های طرف حساب صداوسیما بر اساس نوع قراردادهایی که با سازمان می‌بندند، از مشوق‌های این مجموعه بهره‌مند می‌شوند؛ حمایت‌هایی که اصطلاحا از آنها به‌عنوان «اضافه‌پخش» یاد می‌شود و محاسبه دقیق مبلغ پرداختی را ناممکن می‌سازد. در این میان اما ذکر چند نکته خالی از لطف نیست:

- در اطلاعیه‌هایی که برای بازی ایران- آمریکا و ایران- لهستان روی خروجی سایت بازرگانی صداوسیما قرار گرفته، این نکته درج شده که تبلیغات مربوط به نشان آگهی و تقدیم برنامه در لیگ جهانی والیبال قبلا واگذار شده است. در تماسی که خبرنگار روزنامه «دنیای اقتصاد» با واحد آگهی بازرگانی صداوسیما داشت، متصدی مربوطه ضمن تایید این مطلب، از اعلام رقم توافق شده در این مورد خودداری کرد. آنچه مشخص است اینکه بخش نشان آگهی و نیز آگهی تقدیم برنامه تا پایان لیگ جهانی در اختیار هیچ شرکت دیگری قرار نخواهد گرفت؛ چرا که قبلا قرارداد واگذاری‌اش را بسته‌اند.

- پخش زیرنویس‌های تبلیغاتی را هم باید به مجموعه درآمدهای سازمان اضافه کرد. براساس اطلاعات به دست آمده، هزینه هر زیرنویس به اندازه ۱۵ ثانیه تیزر محاسبه خواهد شد. جالب است بدانید در گیم اول بازی دوم ایران و آمریکا، مجموعا ۱۷ آگهی زیرنویس پخش شد که احتمالا با ضرب آن در عدد سه می‌توانید به یک رقم قابل توجه دست پیدا کنید! همچنین به تازگی در برخی برنامه‌های تلویزیونی شاهد بازگشت «تبلیغات گوشواره‌ای» هستیم. این آگهی که برای مدتی در سیما منسوخ شده بود، به درج نشان شرکت‌ها و موسسات مختلف در بالای تصویر، سمت راست مربوط می‌شود.

در دو مسابقه ایران و آمریکا، این گونه از تبلیغ بار دیگر توسط شبکه سه انجام گرفت. - هزینه تبلیغات شفاهی را هم باید به جمع درآمدهای سازمان از ناحیه پخش این مسابقات اضافه کرد. اگر بیننده دو بازی ایران و آمریکا بوده باشید، حتما شنیده‌اید که بهزاد کاویانی بارها از یک برند خاص که اسپانسر برنامه بود نام برد. بدیهی است که رقم این اسپانسرینگ ویژه، با همه تعرفه‌های آگهی فرق دارد و به این راحتی‌ها هم نمی‌توان از آن سر درآورد!

- درآمدهای هنگفتی که در این مطلب برشمردیم، حتی می‌توانست از این بیشتر هم باشد؛ اما چند مساله موجب کاهش سود پخش این مسابقات شد. از یکسو تقارن زمان برگزاری این بازی با مراسم اذان و افطار باعث شد از حجم آگهی‌ها کاسته شود؛ طوری که مثلا در بازی دوم ایران و آمریکا، تنها هشت دقیقه آگهی قبل از بازی، سه دقیقه بین ست اول و دوم و پنج دقیقه بین ست دوم و سوم پخش شد. این در حالی است که اگر پخش اذان و مناجات نبود، احتمالا حجم آگهی‌ها افزایش قابل توجهی پیدا می‌کرد. از سوی دیگر نیز فیصله پیدا کردن هر دو بازی در سه ست، دست صداوسیما را بست! از نظر بازرگانی حتما سودمندتر بود که این دو بازی پنج گیمه شود؛ اما خب بچه‌های فوق‌العاده کواچ جلوی سود بیشتر جام‌جم را گرفتند!

سقف والیبال، کف پایتخت!

با همه این تفاسیر به نظر می‌رسد مسابقات لیگ جهانی، یک پکیج مقرون‌به‌صرفه برای آگهی‌دهندگان باشد. این شب‌ها که بیشتر چشم‌ها به سریال مناسبتی «پایتخت۴» در شبکه اول دوخته شده است، نگاهی به تعرفه‌های سازمان نشان می‌دهد آگهی دادن قبل از این مجموعه تلویزیونی به مراتب گران‌تر از والیبال است. در شرایطی که حداکثر نرخ آگهی برای والیبال «طبقه ۳۵+ ۱۰۰ درصد» است، این قیمت برای سریال پایتخت کف هزینه آگهی محسوب می‌شود؛ آنچه می‌تواند تا «طبقه۳۵+ ۲۰۰ درصد» هم برای اپراتورهای تلفن همراه افزایش پیدا کند! بنابراین با توجه به جایگاهی که مسابقات والیبال برای مردم پیدا کرده، به نظر می‌رسد این پکیج یک فرصت تبلیغاتی مناسب باشد.

گسترش دعوای حق پخش؟

پیش از این عمده چالش‌های ورزشی صداوسیما به اصطکاک با فدراسیون فوتبال بر سر حق پخش این رشته ورزشی محدود می‌شد. حالا اما به نظر می‌رسد والیبال را هم باید به مشکلات سازمان اضافه کرد. قدرت روزافزون تیم ملی والیبال ایران و حضور مستمرش در رقابتهای مهمی مثل لیگ جهانی و مسابقات قهرمانی جهان، می‌تواند دایره این تنش‌ها را افزایش بدهد و مدعیان تازه برای جام‌جم بتراشد. شاید اصلا همین افزایش بستانکاران باعث شود نهادهایی مثل مجلس شورای اسلامی وارد گود شوند و با تصویب یک قانون قطعی، به وضعیت حق‌پخش در ورزش کشور سروسامان بدهند!