مثلث تفاهم در منطقه
«جزم‌اندیشی در عرصه سیاست بین‌المللی هیچ جایگاهی ندارد»، این عبارتی است که بارها در زمینه مناسبات کشورهای مختلف با یکدیگر به اثبات رسیده است و تحولات اخیر منطقه نیز تأیید دیگری بر آن است. سفر وزیر امور خارجه ایران به ترکیه که نخستین سفر رسمی یک مقام ایرانی به ترکیه پس از کودتای نافرجام نظامیان ترک است، از ابعاد زیادی قابل اهمیت است.
روزنامه وقایع اتفاقیه: «جزم‌اندیشی در عرصه سیاست بین‌المللی هیچ جایگاهی ندارد»، این عبارتی است که بارها در زمینه مناسبات کشورهای مختلف با یکدیگر به اثبات رسیده است و تحولات اخیر منطقه نیز تأیید دیگری بر آن است. سفر وزیر امور خارجه ایران به ترکیه که نخستین سفر رسمی یک مقام ایرانی به ترکیه پس از کودتای نافرجام نظامیان ترک است، از ابعاد زیادی قابل اهمیت است.
این سفر زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم اخیرا نیز رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری، ترکیه با سفر به پترزبورگ با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، دیدار کرده است. تردیدی نیست که همگرایی یا دست‌کم نزدیکی منافع سه کشور ایران، ترکیه و روسیه موضوعی بود که پیش‌تر، کمتر کسی تحقق آن را پیش‌بینی می‌کرد. از یک طرف ایران و ترکیه با وجود مراودات اقتصادی که به‌سبب همسایگی با یکدیگر داشتند، در زمینه مسائل منطقه‌ای به‌ویژه سوریه، بارها دچار تنش (دست‌کم در حوزه لفظی) شده‌اند.
از طرف دیگر اختلاف‌نظرهای شدید بین ترکیه و روسیه بر سر سوریه (که سرانجام با سرنگون کردن سوخوی روسی توسط ترک‌ها اوج گرفت) آن‌قدرها بالا بود که نه‌تنها احتمال کاهش آن نمی‌رفت، بلکه روزبه‌روز ابعاد گسترده‌تری می‌یافت اما وقوع تحولی داخلی در ترکیه (کودتا) و بی‌سرانجام ماندن آن باعث شده است اکنون تهران، مسکو و آنکارا، بیش از هر زمان دیگری تلاش کنند تا منافع مشترکی را دنبال کنند.
اهمیت روابط ترکیه با ایران و روسیه پس از کودتا زمانی بیشتر می‌شود که گزارش‌ها از اطلاع تهران و مسکو از احتمال کودتا در ترکیه و انتقال این احتمال به مقامات ترک خبر می‌دهند. علاوه‌بر این در پیش‌گرفتن رویکردی صحیح از سوی تهران و مسکو در مقطعی که مشخص نبود کودتاگران شکست می‌خورند، بیش از هر موضوع دیگری سران حزب حاکم عدالت و توسعه را به‌وجد آورده است، به‌خصوص اینکه آنکارا از رفتار شرکای غربی و عربی خود در این حادثه به‌شدت انتقاد کرده است.
به‌نظر می‌رسد کودتای نافرجام در ترکیه، ائتلافی (حتی به صورت موقت) بین روسیه، ایران و ترکیه در منطقه ایجاد کرده است. شاهد این فرض را می‌توان سخنان اخیر نخست‌وزیر ترکیه قلمداد کرد که همکاری کشورهای منطقه در سوریه را مورد تأکید قرار داده است. به گفته بینالی ییلدریم «از این به‌بعد، ترکیه به‌صورت نزدیک با دیگر کشورهای منطقه برای حل مسائل منطقه‌ای و در رأس آن سوریه گام بر می‌دارد؛ مثل آنچه که ما مشکلات‌مان را با اسرائیل حل کردیم یا در رابطه با روسیه اوضاع را به حالت قبل برگرداندیم». وی گفت: «ما به‌زودی اتفاقات قشنگی را در سوریه و سایر کشورهای منطقه شاهد خواهیم بود. این مرحله شروع و گام‌های آن برداشته شده است و به‌زودی با هم شاهد نتایج آن خواهیم بود». در هر حال در چنین وضعیتی محمدجواد ظریف، عازم آنکارا شد تا با مقامات ترکیه‌ای مسائل مختلف دوجانبه و منطقه‌ای را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
استقبال ترکیه از مواضع ایران
به‌نتیجه نرسیدن تلاش نظامیان ترک برای برکنار کردن دولت اردوغان از طریق کودتا و مواضع اعلامی و اعمالی کشورهایی نظیر ایران از دید مقامات ترک پنهان نمانده است. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در نشست خبری پس از دیدار با ظریف ضمن اشاره به این موضوع گفت: وزیر امور خارجه ایران در همان لحظات اول کودتا و زمانی‌که هیچ‌گونه تصویر روشنی از شرایط نبود، بارها با تماس تلفنی، حمایت خود از دولت و ملت ترکیه را در مقابل کودتاچیان ابراز کرد. وی ضمن اشاره به برنامه‌های آتی تهران و انکارا برای توسعه روابط خود گفت: سفر رئیس مجلس شورای اسلامی ایران به ترکیه مطرح است، همچنین وزیر اقتصاد ترکیه به ایران سفر خواهد کرد. سفر هیئت کمیسیون سیاست خارجی مجلس به ایران در برنامه است و علاوه بر اینها، تماس‌های مکرری بین وزارتخانه‌های خارجی دو کشور هم انجام شده است. بدون شک انجام این همه رایزنی‌های سطح بالا بین دو کشور، نشان از آغاز دوران جدیدی در مناسبات دوجانبه بین تهران و آنکارا‌می‌دهد.
دوران کودتاگری سپری شده است
وزیر امور خارجه ایران، در اولین سفرش به ترکیه پس از کودتا گفت: ما معتقد هستیم که دوران زورگویی و کودتا سپری شده است و دیگر در منطقه ما جایی ندارد. به گفته محمدجواد ظریف، جمهوری اسلامی نه در روز اول بلکه در ساعت اول، اقدام کودتاگران را در ترکیه محکوم کرد، به‌گونه‌ای که همه مقامات جمهوری اسلامی، مقام معظم رهبری، ریاست‌جمهوری اسلامی و سایر مقامات کشورمان به محکوم کردن این تلاش نافرجام پرداختند. ظریف در بدو ورود به آنکارا، آشکارا به موضوع نزدیکی دیدگاه‌های ایران، روسیه و ترکیه پس از کودتای نافرجام نظامیان ترک پرداخت و گفت: ایران، روسیه و ترکیه از بازیگران مهم در منطقه به‌شمار می‌آیند و نیاز است با یکدیگر گفت‌وگو و همکاری داشته باشند. ظریف با بیان اینکه اختلاف نظرهای سه کشور را نیز می‌توان با گفت‌وگو حل و فصل کرد، خاطرنشان کرد: ترکیه همسایه مهم ما و از جمله کشورهای تأثیرگذار منطقه است و باید با گفت‌وگو نقاط مشترک را تحکیم و چنانچه اختلاف‌نظری باشد از همین طریق مسائل را حل و فصل کنیم.
احتمال تشکیل ائتلاف سه‌جانبه در سوریه
وقوع تحولات جدید در منطقه و نزدیکی‌ها بین تهران، مسکو و آنکارا، گمانه ائتلاف سه‌جانبه در سوریه از سوی این سه کشور را افزایش داده است. روزنامه الشرق الاوسط با اشاره به این موضوع و همچنین بیانیه مشترک منتشرشده بین تهران و آنکارا پس از سفر ظریف، می‌نویسد: ایده ایجاد یک ائتلاف سه‌جانبه میان ایران، روسیه و ترکیه نخستین‌بار در زمانی مطرح شد که رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در سن‌پترزبورگ با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود دیدار کرد که این دیدار موجب ازبین‌رفتن ماه‌ها تنش میان دو کشور و به تصمیم‌گیری درباره همکاری روسیه و ترکیه در سوریه منجر شد. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفت کشورش آمادگی دارد با روسیه درباره انجام یک حمله تهاجمی علیه داعش در سوریه همکاری کند و یومیت یاردیم، سفر ترکیه در روسیه نیز به این نکته اشاره کرده است که احتمال دارد کشورش از برخی مواضع خود درباره رژیم بشار اسد چشم‌پوشی کند. رسانه‌های ترکیه به نقل از وی اعلام کرده‌اند: آنکارا در حال بررسی روند شرکت در مذاکرات صلح با بشار اسد است.
این سفر زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم اخیرا نیز رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری، ترکیه با سفر به پترزبورگ با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، دیدار کرده است. تردیدی نیست که همگرایی یا دست‌کم نزدیکی منافع سه کشور ایران، ترکیه و روسیه موضوعی بود که پیش‌تر، کمتر کسی تحقق آن را پیش‌بینی می‌کرد. از یک طرف ایران و ترکیه با وجود مراودات اقتصادی که به‌سبب همسایگی با یکدیگر داشتند، در زمینه مسائل منطقه‌ای به‌ویژه سوریه، بارها دچار تنش (دست‌کم در حوزه لفظی) شده‌اند.
از طرف دیگر اختلاف‌نظرهای شدید بین ترکیه و روسیه بر سر سوریه (که سرانجام با سرنگون کردن سوخوی روسی توسط ترک‌ها اوج گرفت) آن‌قدرها بالا بود که نه‌تنها احتمال کاهش آن نمی‌رفت، بلکه روزبه‌روز ابعاد گسترده‌تری می‌یافت اما وقوع تحولی داخلی در ترکیه (کودتا) و بی‌سرانجام ماندن آن باعث شده است اکنون تهران، مسکو و آنکارا، بیش از هر زمان دیگری تلاش کنند تا منافع مشترکی را دنبال کنند.
اهمیت روابط ترکیه با ایران و روسیه پس از کودتا زمانی بیشتر می‌شود که گزارش‌ها از اطلاع تهران و مسکو از احتمال کودتا در ترکیه و انتقال این احتمال به مقامات ترک خبر می‌دهند. علاوه‌بر این در پیش‌گرفتن رویکردی صحیح از سوی تهران و مسکو در مقطعی که مشخص نبود کودتاگران شکست می‌خورند، بیش از هر موضوع دیگری سران حزب حاکم عدالت و توسعه را به‌وجد آورده است، به‌خصوص اینکه آنکارا از رفتار شرکای غربی و عربی خود در این حادثه به‌شدت انتقاد کرده است.
به‌نظر می‌رسد کودتای نافرجام در ترکیه، ائتلافی (حتی به صورت موقت) بین روسیه، ایران و ترکیه در منطقه ایجاد کرده است. شاهد این فرض را می‌توان سخنان اخیر نخست‌وزیر ترکیه قلمداد کرد که همکاری کشورهای منطقه در سوریه را مورد تأکید قرار داده است. به گفته بینالی ییلدریم «از این به‌بعد، ترکیه به‌صورت نزدیک با دیگر کشورهای منطقه برای حل مسائل منطقه‌ای و در رأس آن سوریه گام بر می‌دارد؛ مثل آنچه که ما مشکلات‌مان را با اسرائیل حل کردیم یا در رابطه با روسیه اوضاع را به حالت قبل برگرداندیم». وی گفت: «ما به‌زودی اتفاقات قشنگی را در سوریه و سایر کشورهای منطقه شاهد خواهیم بود. این مرحله شروع و گام‌های آن برداشته شده است و به‌زودی با هم شاهد نتایج آن خواهیم بود». در هر حال در چنین وضعیتی محمدجواد ظریف، عازم آنکارا شد تا با مقامات ترکیه‌ای مسائل مختلف دوجانبه و منطقه‌ای را مورد بحث و بررسی قرار دهد.
استقبال ترکیه از مواضع ایران
به‌نتیجه نرسیدن تلاش نظامیان ترک برای برکنار کردن دولت اردوغان از طریق کودتا و مواضع اعلامی و اعمالی کشورهایی نظیر ایران از دید مقامات ترک پنهان نمانده است. مولود چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در نشست خبری پس از دیدار با ظریف ضمن اشاره به این موضوع گفت: وزیر امور خارجه ایران در همان لحظات اول کودتا و زمانی‌که هیچ‌گونه تصویر روشنی از شرایط نبود، بارها با تماس تلفنی، حمایت خود از دولت و ملت ترکیه را در مقابل کودتاچیان ابراز کرد. وی ضمن اشاره به برنامه‌های آتی تهران و انکارا برای توسعه روابط خود گفت: سفر رئیس مجلس شورای اسلامی ایران به ترکیه مطرح است، همچنین وزیر اقتصاد ترکیه به ایران سفر خواهد کرد. سفر هیئت کمیسیون سیاست خارجی مجلس به ایران در برنامه است و علاوه بر اینها، تماس‌های مکرری بین وزارتخانه‌های خارجی دو کشور هم انجام شده است. بدون شک انجام این همه رایزنی‌های سطح بالا بین دو کشور، نشان از آغاز دوران جدیدی در مناسبات دوجانبه بین تهران و آنکارا‌می‌دهد.
دوران کودتاگری سپری شده است
وزیر امور خارجه ایران، در اولین سفرش به ترکیه پس از کودتا گفت: ما معتقد هستیم که دوران زورگویی و کودتا سپری شده است و دیگر در منطقه ما جایی ندارد. به گفته محمدجواد ظریف، جمهوری اسلامی نه در روز اول بلکه در ساعت اول، اقدام کودتاگران را در ترکیه محکوم کرد، به‌گونه‌ای که همه مقامات جمهوری اسلامی، مقام معظم رهبری، ریاست‌جمهوری اسلامی و سایر مقامات کشورمان به محکوم کردن این تلاش نافرجام پرداختند. ظریف در بدو ورود به آنکارا، آشکارا به موضوع نزدیکی دیدگاه‌های ایران، روسیه و ترکیه پس از کودتای نافرجام نظامیان ترک پرداخت و گفت: ایران، روسیه و ترکیه از بازیگران مهم در منطقه به‌شمار می‌آیند و نیاز است با یکدیگر گفت‌وگو و همکاری داشته باشند. ظریف با بیان اینکه اختلاف نظرهای سه کشور را نیز می‌توان با گفت‌وگو حل و فصل کرد، خاطرنشان کرد: ترکیه همسایه مهم ما و از جمله کشورهای تأثیرگذار منطقه است و باید با گفت‌وگو نقاط مشترک را تحکیم و چنانچه اختلاف‌نظری باشد از همین طریق مسائل را حل و فصل کنیم.
احتمال تشکیل ائتلاف سه‌جانبه در سوریه
وقوع تحولات جدید در منطقه و نزدیکی‌ها بین تهران، مسکو و آنکارا، گمانه ائتلاف سه‌جانبه در سوریه از سوی این سه کشور را افزایش داده است. روزنامه الشرق الاوسط با اشاره به این موضوع و همچنین بیانیه مشترک منتشرشده بین تهران و آنکارا پس از سفر ظریف، می‌نویسد: ایده ایجاد یک ائتلاف سه‌جانبه میان ایران، روسیه و ترکیه نخستین‌بار در زمانی مطرح شد که رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در سن‌پترزبورگ با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود دیدار کرد که این دیدار موجب ازبین‌رفتن ماه‌ها تنش میان دو کشور و به تصمیم‌گیری درباره همکاری روسیه و ترکیه در سوریه منجر شد. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفت کشورش آمادگی دارد با روسیه درباره انجام یک حمله تهاجمی علیه داعش در سوریه همکاری کند و یومیت یاردیم، سفر ترکیه در روسیه نیز به این نکته اشاره کرده است که احتمال دارد کشورش از برخی مواضع خود درباره رژیم بشار اسد چشم‌پوشی کند. رسانه‌های ترکیه به نقل از وی اعلام کرده‌اند: آنکارا در حال بررسی روند شرکت در مذاکرات صلح با بشار اسد است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر