پیام روشن اصولگرایان به احمدی‌ نژاد

روزنامه ایران: داستان دنباله‌دار اصولگرایان و محمود احمدی‌نژاد به نقطه حساسی رسیده است؛ دیروز غلامرضا مصباحی مقدم در کسوت سخنگوی جامعه روحانیت مبارز در یک نشست مطبوعاتی رسماً موضع این تشکل در قبال رئیس دولت سابق را صریح و روشن مطرح کرد.

وی با تأکید بر اینکه دوران محمود احمدی‌نژاد به پایان رسیده است، اعلام کرد: تشکل متبوعش نه از او و نه از کاندیدایی که او معرفی کند، حمایت نخواهد کرد. در هفته‌های اخیر شماری از اعضای جبهه پیروان خط امام و رهبری، احمدی‌نژاد را یکی از گزینه‌های احتمالی اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده معرفی کرده بودند، اما دیروز سخنگوی جامعه روحانیت مبارز به نمایندگی از تشکل متبوعش اعلام کرد احمدی‌نژاد برای دیرپاترین تشکل مذهبی این اردوگاه به پایان رسیده است.

نکته قابل تأمل آنجا بود که سخنگوی جامعه روحانیت مبارز از قوه قضائیه به خاطر اینکه اعلام نمی‌کند پرونده‌های قضایی احمدی‌نژاد در چه مرحله‌ای است، انتقاد کرد. انتقادی که در لفافه این پیام را ارسال می‌کند که برای طیفی از اصولگرایان بهتر است احمدی‌نژاد اصلاً وارد میدان رقابت‌ها نشود.

سخنان مصباحی مقدم یک روز بعد از آن مطرح شد که برخی سایت‌های خبری گزارش داده بودند احمدی‌نژاد با ارسال پیامی به اصولگرایان، از آنان خواسته است از وی حمایت کنند و او نیز قول می‌دهد در دقیقه ۹۰ به نفع کاندیدای نهایی این جریان کنار بکشد. نقل قولی که فعلاً از سوی رئیس دولت نهم نه تأیید و نه تکذیب شده است. سخنگوی جامعه روحانیت مبارز دیروز در واکنش به سؤالی درباره صحت و سقم این درخواست، تنها به تشکر از احمدی‌نژاد اکتفا کرد و گفت که جامعه روحانیت مبارز از نامزدی که مد نظر وی باشد نیز پشتیبانی نخواهد کرد.

البته او به این سخنان بسنده نکرد و در ادامه آب پاکی را روی دست «پایداری»‌هایی ریخت که در جریان انتخابات مجلس دهم- که اسفندماه سال گذشته برگزار شد- خواهان نقش‌آفرینی بیشتر آیت‌الله مصباح یزدی در اردوگاه انتخاباتی اصولگرایان بودند. آیت‌الله مصباح یزدی پدر معنوی حزب پایداری و یکی از حامیان جدی و سرسخت محمود احمدی‌نژاد بود.

گرچه اواخر دولت دهم بین او و رئیس دولت تحت‌الحمایه‌اش بر سر برخی اطرافیان احمدی‌نژاد بویژه اسفندیار رحیم مشایی اختلاف پیش آمد اما بدنه پایداری همچنان موافق حضور مجدد احمدی‌نژاد در ریاست جمهوری هستند. اما دیروز مصباحی مقدم جای هیچ بحث، پیشنهاد و «اما و اگر»ی نگذاشت و در یکی از نخستین موضعگیری های رسمی اصولگرایان درباره انتخابات ریاست جمهوری سال آینده، نام احمدی‌نژاد را از فهرست نامزدهای این جناح خط زد.

او در عین حال که تأکید داشت هنوز تشکل‌های اصولگرا به صورت مصداقی وارد بررسی گزینه‌های احتمالی برای انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نشده‌اند، تلویحاً تأکید کرد: در این میان تکلیف احمدی‌نژاد زودتر از بقیه روشن شده است. هر چند غلامرضا مصباحی مقدم تندترین و قاطع‌ترین واکنش را به احتمال حضور احمدی‌نژاد در انتخابات نشان داد، اما او و تشکلش تنها اصولگرایانی نبودند که از همین حالا تکلیف‌شان با رئیس دولت سابق را یکسره کرده‌اند؛ چه فعالان سیاسی این اردوگاه از چندی پیش در پی زینهار دادن به رئیس دولت قبل هستند.

چنانکه همین دیروز اسدالله بادامچیان، عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی به مهر گفت: اصولگرایان نمی‌خواهند برای انتخابات آتی ریاست‌ جمهوری از احمدی‌نژاد حمایت کنند و جامعه روحانیت و مراجع تقلید، دل ‌خوشی برای حمایت مجدد از وی ندارند.

همزمان با این اظهارات محمدرضا باهنر، دبیر جبهه پیروان خط امام و رهبری در گفت‌وگو با ایرنا تأکید کرد، احمدی‌نژاد آرای خودش را دارد اما این ظرفیت را ندارد که بتواند با حمایت از نامزدی، آرای خود را به وی منتقل کند. اظهاراتی که وقتی کنار سخنان مصباحی مقدم گذارده می‌شود، این پیام را ارسال می‌کند که اردوگاه انتخاباتی اصولگرایی نه تنها احمدی‌نژاد و کاندیدای تحت حمایت او را نمی‌پذیرند، بلکه او را فاقد قدرت بسیج آرا به نفع یک کاندیدا می‌دانند و خلاصه کلام اینکه به او و به آرای وی احتیاجی ندارند.

هشدار مشاور قالیباف نسبت به حمایت از احمدی‌نژاد

رسول بابایی، یکی از مشاوران محمدباقر قالیباف نیز روز گذشته در گفت‌وگو با ایلنا، اذعان کرد:«رفتار احمدی‌نژاد به شکلی است که اصولگرایان تصور می‌کنند خطر استفاده از وی در انتخابات یا عرصه سیاسی بسیار بالاست.» او با بیان اینکه «حمایت از احمدی‌نژاد می‌تواند باعث ایجاد شکافی گسترده در پایگاه اجتماعی اصولگرایان شود»، افزود: شکافی که آقای احمدی‌نژاد در سال ۱۳۸۴ در اصولگرایان ایجاد کرد، حتماً در سال ۹۶ عمیق‌تر خواهد شد و احتمال می‌رود بخشی از اصولگرایان در رقابت احمدی‌نژاد -روحانی به سمت روحانی بروند.

مشاور محمدباقر قالیباف با تأکید بر اینکه «اصولگرایان تا اطلاع ثانوی همچنان هزینه‌های حمایت از احمدی‌نژاد را می‌دهند»، تصریح کرد: فراموش نکنیم در اینکه احمدی‌نژاد بتواند روحانی را شکست دهد، تردیدهای جدی وجود دارد. به هرحال بخش قابل توجهی از جامعه با سرخوردگی از عملکرد وی در حوزه‌های اقتصادی و سیاست خارجی به آقای روحانی رأی داد و حتی اگر الان هم از عملکرد آقای روحانی ناراضی باشند، دلیلی ندارد که به احمدی‌نژاد رأی بدهند. به گفته وی، «با حضور احمدی‌نژاد ممکن است دوباره دو قطبی برجام- نابرجام شکل بگیرد که فایده آن به آقای روحانی برسد، زیرا مردم در تقابل با سعید جلیلی- که نماد حفظ رویه دوران احمدی‌نژاد بویژه در حوزه سیاست خارجی بود- به روحانی رأی دادند و با حضور خود وی ممکن است واکنش شدیدتری به نفع روحانی نشان دهند.»

اگرچه می‌توان از مجموعه انذار‌ها و تحذیرهای اصولگرایان به احمدی‌نژاد سیاهه بلندبالایی تهیه کرد، اما در عین حال نمی‌ توان چشم خود را بر طرف دیگر داستان یعنی محمود احمدی‌نژاد بست. رئیس دولت سابق که به اعتقاد حامیانش رأی خود را داشته و به اصولگرایان احتیاج ندارد. چنانکه روح‌الله حسینیان چندی پیش به «انتخاب» گفت: احمدی‌نژاد پشتوانه مردمی دارد و احتیاج به جریان‌ها و گروه‌های خاصی برای حمایت ندارد و درخواست هم نخواهد کرد.

شرایط دشوار

با این پیشفرض در ماجرای احمدی‌نژاد و اصولگرایان، این اصولگرایان هستند که در شرایط دشوارتری قرار دارند، زیرا آن گونه که از شواهد و قرائن برمی‌آید، قاطبه اصلی اصولگرایان نه تنها میلی به حمایت از احمدی‌نژاد ندارند، بلکه می‌کوشند وی را از حافظه مردم نیز پاک کنند تا به زعم خود بیش از این هزینه عملکرد رئیس دولت سابق را ندهند.

برای این طیف بهتر آن است که نه احمدی‌نژاد وارد کارزار انتخابات شود و نه کسی حلقه‌های ارتباطی رئیس دولت سابق و اردوگاه اصولگرایان را یادآور شود. با اینکه قریب به اکثریت اصولگرایان چنین دیدگاهی دارند، اما وقتی سخن از حسن روحانی می‌شود، شماری از اصولگرایان ساز دیگری کوک می‌کنند. با مروری گذرا بر دیدگاه طیف‌های درونی این اردوگاه، این موضوع خودنمایی می‌کند که جامعه اصولگرایی نه در مقابل احمدی‌نژاد متفق‌القولند و نه در مقابل روحانی . میان حامیان اصولگرای روحانی و حامیان اصولگرای احمدی‌نژاد، طیفی از تشکل‌های سیاسی هستند که با یکدیگر هم نظر نیستند.

شماری از اصولگرایان از جمله حجت‌الاسلام ناطق نوری، علی لاریجانی و نزدیکان او، از حامیان حسن روحانی و منتقدان سرسخت و جدی احمدی‌نژاد به شمار می‌آیند؛ پیش‌بینی ناظران بر این است که این طیف در انتخابات سال آینده کماکان از روحانی حمایت کنند. طیفی دیگر از اصولگرایان مانند حزب پایداری و جبهه یکتا نیز از منتقدان جدی حسن روحانی هستند؛ هر چند قریب به اکثریت این دو تشکل و نزدیکان فکری و سیاسی‌شان خواستار بازگشت احمدی‌نژاد به عرصه قدرت نیستند، اما در مخالفت و انتقاد از حسن روحانی وحدت نظر دارند. همین طیف در جریان انتخابات اخیر مجلس شورای اسلامی، تمام تلاشش را کرد تا حامیان دولت اعم از اصلاح‌طلب، اعتدالگرا و اصولگرا به مجلس راه پیدا نکند.

طیف سوم

طیف سوم اصولگرایانی هستند که از احمدی‌نژاد دل خوشی ندارند، اما در عین حال با همه مواضع حسن روحانی نیز موافق نیستند. این طیف- که بخش وسیعی از بدنه اصولگرایی را تشکیل می‌دهند- هیچ جای بازگشتی برای احمدی‌نژاد متصور نمی شوند اما با حسن روحانی و سیاست‌هایش نیز یکدل نیستند. جامعه روحانیت مبارز، جبهه پیروان خط امام و رهبری، جبهه ایستادگی همچنین شماری از چهره‌های ارشد اصولگرا و نزدیکان آنها، در این دسته تعریف می‌شوند. طیفی که هنوز تکلیفش را با رئیس جمهوری فعلی مشخص نکرده است.

بر همین اساس همچنان که غلامرضا مصباحی مقدم و محمدرضا باهنراز احتمال پشتیبانی مشروط اصولگرایان از حسن روحانی سخن می‌گویند،تشکل‌های اصولگرا در این باره حرفی نمی زنند و به نظر هم نمی رسد به این زودی‌ها نظرشان را اعلام کنند.

آن گونه که از شواهد و گفته‌های این طیف بر می‌آید، آنها منتظر هستند فضای عمومی ماه‌های منتهی به انتخابات را رصد کرده و بعد با توجه به عنصر «رأی‌آوری» کاندیدا معرفی کنند. هر چند عموم اصولگرایان بر این باور هستند که انشقاق در معرفی نامزد قطعاً برای آن‌ها به «شکست» منجر خواهد شد، اما اینکه اصولگرایان در نهایت روی یک کاندیدا اتفاق نظر داشته باشند، بعید به نظر می‌رسد. چه زاویه دید دو طیف حامیان اصولگرای روحانی و طرفداران اصولگرای احمدی‌نژاد، معنادارتر از آن است که روی یکی از این گزینه‌ها به تفاهم برسند.

از سوی دیگر بدنه اصلی اصولگرایان، هنوز بر سر حمایت کردن یا حمایت نکردن از حسن روحانی سرگردان است. آن گونه که فعالان سیاسی این طیف اذعان دارند، برای این اردوگاه بهتر این بود که نامزد اختصاصی و اصولگرا داشته باشند اما توان جذب آرا، مؤلفه‌ای تأثیرگذارتر در تصمیم‌های انتخاباتی است و همین اصولگرایان را در حمایت از حسن روحانی وسوسه می‌کند. البته هنوز ۸ ماه تا انتخابات ریاست جمهوری مانده است و هر روز می‌تواند آبستن تحولات تازه باشد.