خداحافظی با «داریو فو»

«بانکوک پست» نوشت: «داریو فو» نویسنده، کارگردان، طراح صحنه و بازیگر برنده نوبل ادبیات بود که روز پنج‌شنبه (۲۲ مهرماه) در سن ۹۰ سالگی درگذشت. روز جمعه تابوت او در سالن تئاتر «پیکولو» شهر میلان قرار داده شد و دوست‌دارانش با آوردن دسته‌های گل با او وداع کردند.

پشت تابوت «فو» عکسی از چهره خندان او در حالی که یک قلم‌موی نقاشی را بالای صورتش گرفته، روی سه‌پایه قرار داشت. این هنرمند پیش از روی آوردن به نمایشنامه‌نویسی و تئاتر، به تحصیل در رشته هنرهای زیبا و معماری می‌پرداخت.

مراسم ختم نویسنده نمایشنامه معروف «مرگ ناگهانی یک آنارشیست» روز شنبه در کلیسای گوتیک میلان برگزار می‌شود.

یک دانشجوی ۲۷ ساله رشته تاریخ که برای ادای احترام به «داریو فو» به سالن تئاتر «پیکولو» آمده بود، گفت: «فو» هنرمندی ۳۶۰ درجه بود. او در دنیای تئاتر یک مبدع واقعی بود، همین‌طور هم در عرصه زبان‌شناسی. او همچنین یک نقاش بزرگ بود که با رنگ‌های خارق‌العاده آثاری دیدنی خلق می‌کرد. نبوغ «داریو فو» در توانایی او در ترکیب طنز با لحظات تفکر عمیق نهفته است.

«داریو فو» متولد ۲۴ مارس ۱۹۲۶، از تاثیرگذارترین نویسندگان معاصر ایتالیا بود که علاوه‌ بر نویسندگی، به کارگردانی، طراحی صحنه و لباس، بازیگری و آهنگسازی نیز پرداخته است.

در سال ۱۹۴۰، هنگامی که بسیار جوان بود به شهر میلان نقل مکان کرد و در آکادمی هنرهای زیبای «بررا» مشغول تحصیل شد. پس از جنگ، در دانشکده‌ معماری پلی‌تکنیک میلان ثبت نام کرد، اما دانشگاه را نیمه‌تمام گذاشت.

مادرش زنی روشنفکر و سرزنده بود و در محیط پرشوری که در خانه ایجاد کرده بود، «داریو» جوان توانست با نویسندگان بزرگی همچون «برتولت برشت»، «ولادیمیر مایاکوفسکی» و «فدریکو گارسیا لورکا« آشنا شود. او در سال ۱۹۵۲ و با نوشتن مونولوگ‌هایی برای رادیو، همکاری‌اش را با رادیو و تلویزیون دولتی ایتالیا آغاز کرد.

در سال‌ ۱۹۵۴ با«فرانکا رامه»، بازیگر اصلی آثارش ازدواج کرد و پنج سال بعد کمپانی «فو ـ رامه» را که تعدادی از آثار مهم وی همچون «مقصر همیشه شیطان است» محصول فعالیت‌های آن است، تاسیس کرد.

در سال ۱۹۶۲ به دعوت مدیر تلویزیون ایتالیا نویسندگی و کارگردانی یک برنامه‌ تلویزیونی را برعهده گرفت، اما تعدادی از نوشته‌ها به دلیل داشتن محتوای سیاسی، دچار سانسور شدید شدند. «داریو فو» و همسرش به‌عنوان اعتراض، برنامه را ترک کردند و کناره‌گیری آن‌ها از رادیو و تلویزیون تا ۱۵ سال بعد ادامه پیدا کرد. در فاصله‌ این سال‌ها «داریو فو» بیشتر به کارگردانی آثار نمایشی پرداخت.

در سال ۱۹۶۹ یکی از مطرح‌ترین آثارش «اسرار کمدی» را که کنکاشی است در شناخت ریشه‌های فرهنگ عامه به روی صحنه برد. این مونولوگ بلند که در آن از زبان «گرملوت» به شیوه‌ای سرگرم‌کننده استفاده شده، با استقبال شدید تماشاگران مواجه می‌شود. بسیاری این اثر را شاهکار «داریو فو» می‌دانند .

در سال‌های پس از آن به نوشتن متون نمایشی و آموزشی پرداخت که از جمله آن‌ها «فرهنگ کوچک هنرپیشه» (۱۹۸۷) است که به فارسی نیز برگردانده شده است. در سال‌های ۷۸ـ ۱۹۷۷ «فو» به یکی از شناخته‌شده‌ترین نویسندگان ایتالیا در عرصه‌ بین‌المللی بدل شد و آثارش در ۵۰ کشور جهان چاپ و به ۳۰ زبان ترجمه شدند.

«داریو فو» در سال ۱۹۹۷ میلادی موفق به دریافت جایزه‌ نوبل ادبیات شد. از آثار مشهور این نویسنده‌ بنام می‌توان به «اسرار کمدی»، «مرگ تصادفی یک آنارشیست»، «حساب پرداخت نمی‌شه!» و «نگهبان تقاطع جاده و راه‌آهن» اشاره کرد.