مردم خوزستان به جای آب، شیرکاکائو می خورند!

صبح نو نوشت: مردم خوزستان سال‌هاست که به‌جای آب زلال و شفاف در لوله‌های منازل خود «شیرکاکائو» تحویل می‌گیرند. آب گل‌آلودی که رنگ آن، انواع بیماری‌ها و انگل‌ها را در ذهن مصرف‌کننده تداعی می‌کند. این آب فقط از طریق دستگاه‌های تصفیه خانگی -که بسیار گران هستند- قابل استفاده می‌شود.

آب شرب اهواز سال‌هاست که سالم نیست و مسوولان به جای آنکه به فکر سالم‌سازی کارون باشند، قصد دارند بر این جراحت کهنه چسب‌زخمی بگذارند. قرار است برای بهبود کیفیت آب شرب اهواز طرح انتقال آب غدیر اجرا شود تا دیگر آب کارون که به‌دلیل آلاینده‌های بالادست کیفیت خود را از دست داده، منبع تأمین آب شرب اهواز نباشد. وزارت نیرو تلاش کرده آب پشت سد دز را برای تأمین نیازهای مردم جنوب غرب کشور وارد شبکه شرب کلانشهر اهواز کند؛ اما آقای حمیدرضا خدابخشی رییس هیات مدیره انجمن مهندسان آب معتقد است فرسودگی شبکه آب این شهر به قدری زیاد است که حتی اگر آب معدنی به لوله‌های آب تزریق شود، در نهایت مردم آب گل‌آلود تحویل خواهند گرفت.

در استان خوزستان آب گل‌آلود موجود در شبکه جزء لاینفک زندگی مردم شده و همه پذیرفته‌اند که اگرچه در مجاورت بزرگ‌ترین رودخانه کشور زندگی می‌کنند، اما آب بی‌کیفیت برای شرب در اختیار داشته باشند. بازار فروش سیستم‌های تصفیه آب در خوزستان داغ است. بدون دستگاه تصفیه آب شرب، مردم این استان قادر به استفاده از سیستم لوله‌کشی منازل نیستند.

مسوولان بهداشت استان می‌گویند که گزارشی از بروز بیماری‌های همه‌گیر در اثر آلودگی آب دریافت نکرده‌اند اما کسی هم رغبت نمی‌کند آب کدر و خاک‌آلود شبکه آب شهری را بنوشد یا اینکه بدون دغدغه از این آب برای شست‌وشوی مواد غذایی و غیره استفاده کند. آقای مجتبی گهستونی فعال محیط‌زیست به‌عنوان یک شهروند به «صبح‌نو» می‌گوید: کیفیت آب شرب اهواز راضی‌کننده نیست و وضعیت نامناسبی دارد.

وی ادامه می‌دهد: تمام مردم اهواز برای تأمین نیازهای شرب آب معدنی می‌خرند یا دستگاه تصفیه آب دارند یعنی عملاً تأمین آب شرب برای مردم خوزستان چندین برابر هزینه تأمین آن برای سایر نقاط کشور تمام می‌شود.

آقای هژیر کیانی، رییس شبکه تخصصی انجمن‌های محیط‌زیست خوزستان نیز در گفت‌وگو با «صبح‌نو» از کیفیت بد آب اهواز گله‌مند است. وی بیان می‌کند: بیشتر نابسامانی‌های آب اهواز، ناشی از مشکلات مدیریتی و زیر ساختی است. این پدیده مشابه ریزگردها نیست که عامل آن برون‌مرزی باشد و بگوییم منشأ آن کشور عراق است و برای حل آن نمی‌توان کاری کرد. مشکل آب گل‌آلود اهواز با به‌روز رسانی سامانه تصفیه آب و اصلاح زیر ساخت‌های شهری حل می‌شود. وی تاکید می‌کند: در کمتر خانه‌ای از شهر اهواز سیستم تصفیه فاضلاب وجود ندارد. مسوولان این شهر هم اگر مشکل آب را تکذیب می‌کنند به منازل شهروندان مراجعه کرده و از آب شرب شبکه بدون اینکه این آب وارد سیستم تصفیه خانگی شود، بنوشند تا ببینند اعتراضات مردم واقعیت دارد.

انتقال آب راهکار مسوولان

منبع تأمین‌کننده آب اهواز رودخانه کارون بود. رودخانه‌ای که در سرشاخه‌های آن پروژه‌های متعدد انتقال آب در جریان است که آورد آن را به‌شدت کاهش داده‌است. از سوی دیگر ورود فاضلاب خانگی، صنعتی و زه‌آب کشاورزی به این رودخانه، هر روز از کیفیت آب آن کاسته است. افتتاح سد گتوند و افزایش درجه شوری آب به‌دلیل گنبد نمکی مخزن این سد هم تیر خلاصی بر کیفیت آب رودخانه بزرگ کارون شد و زنگ خطری را به‌صدا درآورد که مسوولان آب و فاضلاب کشور به‌دنبال منبع دیگری برای تأمین آب مردم کلانشهر اهواز باشند. همه راهکارهای مهندسی روی میز قرار گرفت و در نهایت تصمیم گرفته شد آب از پشت سد دز برای تأمین نیازهای شرب اهواز منتقل شود. نام این طرح انتقال آب «غدیر» بود. حمید رضا خدابخشی رییس هیات مدیره انجمن مهندسان آب به «صبح‌نو» می‌گوید: در حال حاضر بخشی از طرح انتقال آب غدیر اجرا شده و آب را از پشت سد تنظیمی کرخه به تصفیه خانه اهواز منتقل می‌کند اما در طرح آتی که تونل آن هم زده شده‌است، آب از پشت سد دز برای تأمین نیازهای اهواز منتقل خواهد شد.

وی اضافه می‌کند: کیفیت آب اهواز از گذشته نیز نامناسب بود زیرا سیستم تصفیه‌خانه‌های اهواز و شبکه توزیع این شهر قدیمی است. این سیستم توان تصفیه آب کارون را که آلایندگی‌های آن به‌دلیل افزایش پساب‌های کشاورزی، صنعتی، خانگی و آب شور گتوند در حال افزایش است، ندارد. شبکه فرسوده آب اهواز نیز دارای ترک‌های فراوانی است که علاوه‌بر آنکه میزان هدر رفت آب را افزایش می‌دهد، مایعی گل‌آلوده به مشترکان تحویل می‌دهد.

خدابخشی نیاز به تعمیرات بیش از حد معمول شبکه آب شرب و افت فشار آب را به‌عنوان عوامل اصلی گل‌آلود شدن آب کلانشهر اهواز معرفی می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: مصرف آب در اهواز بالاست و تمام خانه‌های این شهر پمپ آب دارند. این مساله مکش بیش از حد در شبکه ایجاد کرده و از محل تَرَک لوله‌های شبکه، گل و لای وارد سیستم لوله‌کشی می‌شود. در زمان تعمیر لوله‌ها نیز اگر استانداردهای لازم رعایت نشود، آب گل‌آلود وارد سیستم انتقال آب می‌شود و مردم ناگزیرند برای بهبود کیفیت آب، شیر منازل را باز بگذارند تا این آب کدر از داخل لوله‌ها خارج شود.

تعویض شبکه فرسوده تنها راه‌حل مشکل

رییس هیات مدیره انجمن مهندسان آب تنها راه نجات مردم اهواز را تعویض شبکه فرسوده اعلام می‌کند.

وی اضافه می‌کند: تعویض این شبکه هزینه‌های زیادی در بر دارد. البته قرار بود 2 میلیارد دلار به استان خوزستان برای بهبود کیفیت آب کارون و تعویض لوله‌های انتقال شبکه شرب اعتبار تخصیص داده شود. به گفته خدابخشی، آب گل‌آلود اهواز زخم کهنه‌ای است که همچنان به جا مانده‌است.

وی اجرای پروژه انتقال آب غدیر برای تأمین نیازهای شرب مردم اهواز را دارای فرصت و تهدید معرفی می‌کند. رییس هیات مدیره انجمن مهندسان آب اضافه می‌کند: از منظر آب شرب، تا حدودی کیفیت آب در خوزستان بهبود می‌یابد بنابراین، این طرح برای سیستم شرب یک فرصت است اما از منظر محیط‌زیستی تهدید به شمار می‌رود زیرا اگر کارون به عنوان یک اکوسیستم آبی، محل تأمین آب شرب مردم اهواز بود، حتماً برای بهبود کیفیت آن چاره‌ای از سوی مسوولان اندیشیده می‌شد و سیستم تصفیه‌خانه آب نیز متناسب با وضعیت رودخانه ارتقاء می‌یافت اما با انتقال آب، تا مدتی خیال مسوولان از کیفیت آب اهواز راحت شده و کمتر به مساله بهبود کیفیت کارون توجه می‌کنند.

بهبود کیفیت آب کارون خواسته تمام فعالان محیط‌زیستی است. زیرا این رودخانه نه فقط منشأ تأمین آب مردم خوزستان است بلکه زمانی محل تأمین معیشت آنها بوده و صید و صیادی در این رودخانه به‌دلیل آلودگی بیش از حد آن تعطیل شده‌است. هژیر کیانی رییس شبکه تخصصی انجمن‌های محیط‌زیست خوزستان نیز با اشاره به انتقال آب سرشاخه‌های کارون برای تأمین نیاز صنایع بزرگ در فلات مرکزی ایران از مسوولان مرتبط درخواست می‌کند که در ارتباط با اقدامات انجام شده در زمینه بهبود کیفیت آب کارون گزارشی به سمن‌ها ارائه دهند. وی می‌گوید: مسوولان باید شجاعت اعتراف به اشتباهات و خطاهای خود را داشته و آن را بپذیرند تا فضا برای بهبود اوضاع باز شود. کیانی تاکید می‌کند: این تبعیض بزرگی است که مردم خوزستان با وجود منابعی که دارند، آب شرب بی‌کیفیت داشته باشند در حالی که مشکل آب شرب اهواز با به‌کارگیری تکنولوژی روز دنیا کاملاً قابل حل است. وی با اشاره به جمعیت 1.5 میلیون نفری شهر اهواز، تأمین سلامت آب این شهر را یک نکته بسیار حیاتی از نگاه پدافند غیر عامل معرفی می‌کند.

البته کیانی این نکته را هم یادآور می‌شود که برای بهبود کیفیت آب کارون و ایجاد مدیریت پایدار در منابع آب کشور باید دستگاه‌های دولتی با کمک سمن‌ها اقدام به فرهنگ‌سازی کنند.