ظریف: بابت «برجام» شرمنده نیستم

خبرگزاری ایسنا: وزیر امور خارجه کشورمان در جمع تعدادی از تجار و بازرگانان که در اتاق بازرگانی تهران گردهم آمده بودند ضمن شنیدن سوالات و صحبت‌های آنان در سخنانی گفت: اتفاقی که در کشور با برجام رخ داد رفع موانعی بود که ایجاد آن چندین سال طول کشید. موانعی که در مسیر تجارت و بازرگانی ایران ایجاد شد به یک باره ایجاد نشده بود. بلکه با گذشت زمان و به مرور ایجاد شد.

وی ادامه داد: اگر خاطر دوستان باشد وقتی اتحادیه اروپا می خواست تحریم‌های نفتی علیه ایران اعمال کند در ابتدا شش ماه به خود فرصت داد. برخی فکر کردند که به ما فرصت داده است در حالی که به خودشان فرصت دادند تا از مسیرهای دیگر بتوانند نفت مورد نیازشان را تامین کند. به همین دلیل شروع تحریم نفتی ایران به افزایش قیمت نفت منجر نشد، بلکه به کاهش قیمت نفت منجر شد. من چندی پیش برای تهیه گزارش برای مجلس این آمار را بررسی کردم و آمار مشخص می کرد که قیمت نفت در آن مقطع با شروع تحریم های نفتی علیه ایران نه تنها افزایش پیدا نکرده بلکه کاهش پیدا کرده است.

ظریف در همین ارتباط ادامه داد: ایالات متحده آمریکا وقتی تحریم نفتی ایران را بر سایر کشورها اعمال کرد، آن کشورها را موظف کرد که هر شش ماه یکبار ۲۰ درصد از خرید نفتشان از ایران را کاهش دهند و در همان موقع وزارت انرژی آمریکا موظف بود به صورت مرتب این گزارش ها در این ارتباط تهیه کند.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان ادامه داد: منظورم از بیان این صحبت ها این است که آنها با برنامه ریزی این تحریم ها را علیه ایران اعمال کردند و این تحریم ها در چارچوب یک روند اتفاق افتاد. شما به تعاملات بانکی نیز که نگاه کنید متوجه این موضوع می شوید. تعداد کارگزاران بانکی از سال ۸۹ و ۹۰ که حدود ۶۷۰ کارگزار بودند به صورت تدریجی کاهش پیدا کرد و به ۵۰ کارگزار رسید البته برجام این روند را متوقف کرد و باید توجه داشته باشیم که مدتی طول می کشد که ما به حالت اول برگردیم.

وی ادامه داد: اتفاقی که در طول سال های گذشته به تدریج برای کشور رخ داد این بود که کشور به خاطر این مسائل از امکاناتی محروم شد، ولی ما باید توجه کنیم که روند حرکتی دنیا در این فاصله متوقف نشده و به حرکت خود ادامه داده است و حتی ما در آن مقطع به خاطر بحران اقتصادی که در سطح جهان رخ داد شاهد تحولات سریعی در حوزه بانکی بودیم، قوانین و مقررات جدیدی در این حوزه شکل گرفت و این اتفاقات در حالی رخ می داد که ما در بیرون از بازی بودیم و چون در تحریم قرار داشتیم، چندان نگران این روند نیز نبودیم. چون بر روی ما تاثیر نمی‌گذاشت ولی با تغییر شرایط و موضوع برجام ما ناگهان با این مشکلات مواجه شدیم.

ظریف ادامه داد: اینگونه نبود که ما قبل از تحریم‌های هسته‌ای با مشکلات دیگری روبرو نبوده باشیم. مثلا همین قانون داماتو که اکنون از آن به عنوان ایسا نام برده می شود به سال ۱۹۹۶ میلادی بر می گردد.

وی با اشاره به اقداماتی که آن زمان ایران در مورد این قانون انجام داد، در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: کاری که برجام انجام داد این بود که تا آنجا که به بحث هسته ای بر می گشت تلاش کرد موانع را حذف کند.

وی ادامه داد: چون پرونده ایران به بهانه موضوع هسته ای وارد شورای امنیت شده بود تحریم های دیگری که علیه ایران اعمال می شد با جدیت بیشتری پیگیری می شد.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان ادامه داد: تحریم بیش از آنکه مقررات و قوانین باشد ایجاد یک فضای بین المللی است ،ایجاد یک نگرانی برای طرف مقابل شما از آینده روابطش با شماست. این نگرانی باعث می شود که هر ادعای جدید و فشار جدید که در این فضا مطرح می شود، جای طرح پیدا کند.

وی تصریح کرد: موفقیت برجام در این بود که بتواند فضای روانی که در جهان علیه ایران ایجاد شده بود را آرام کند. به همین دلیل بدخواهان ایران از قبل و بعد از برجام تلاششان بوده که این آرامش ایجاد نشود. وقتی می بینیم فلان نماینده آمریکا به مقامات ایرانی نامه می نویسد که به اوباما اعتماد نکنید، در واقع دلش برای ما نسوخته بلکه می خواهد این پیام را بدهد که آن فضای روانی همچنان وجود دارد. در همین راستا سناتورهای آمریکایی و نمایندگان آنها بیش از ۵۰ طرح قانونی (لایحه) به مجلس و سنا فرستادند بدون اینکه هیچ کدام عملیاتی و قانونی شود و همه در این راستا بود که این فضا را ایجاد کنند که ارتباط با ایران همچنان خطرناک و هزینه‌مند است. آنها در همین راستا از عبارت "هزینه حیثیتی کار با ایران" استفاده می کنند و در واقع می خواهند اینگونه القا کنند که فضا همچنان جهت کار با ایران نامناسب است و هزینه کار کردن با ایران بالاست. هم اکنون نیز تلاش می کنند که این فضای نگرانی در مورد کار با ایران را ایجاد کنند.

وی ادامه داد: واقعیت این است که برجام این فضا را شکسته است و نباید اجازه بدهیم که تحت تاثیر این فضا قرار بگیرد و این کار نیازمند مقداری کار و ریسک است.

وی با اشاره به وظایف بخش خصوصی و تجار و بازرگانان در این ارتباط گفت: همانطور که شما بیشترین منفعت را از برجام می توانید ببرید تاثیر مهمی نیز می توانید در حفظ آن داشته باشید.

ظریف در ادامه سخنان خود در همین راستا افزود: بعضا در جلسه هیات دولت به خاطر اینکه ما توانستیم نفت‌مان را بفروشیم و یا هواپیما بخریم برخی از دوستان از من تشکر می کنند، بخاطر موضوع برجام. ولی من در جلسه قبل هیات دولت خطاب به این دوستان بزرگوار گفتم که من باید از شما تشکر کنم چرا که شما با اقدامات خود و تلاش هایی که کردید باعث شدید که برجام حفظ شود.

ظریف با بیان اینکه تحریم‌هایی که علیه ایران بود، به صورت رسمی در سه حوزه نفت، حمل و نقل و بانک بود و دیگر بخش ها جنبه روانی داشت مثلا بانک های خارجی برای وارد کردن دارو برای ما ال سی باز نمی کردند ادامه داد: بعد از برجام در دو حوزه نفت و حمل و نقل ما توانستیم به دلیل تلاش‌های وسیعی که در وزارتخانه های راه، نفت و همچنین بخش خصوصی انجام شد برجام را در این دو حوزه پیش ببریم. در مورد بانک ها نیز همانطور که شما می‌دانید بانک ها محافظه کار هستند و کار سخت تر است. همانطور که به تدریج تحریم ها در این حوزه علیه ما اعمال شد و آنها به تدریج از این صحنه کنار رفتند، با همان روند تدریجی به صحنه باز می گردند و این به خاطر ماهیت محافظه کار بودن موسسات پولی و مالی است.

وی با بیان اینکه برخی خیال می کنند من بابت برجام شرمنده ام در حالی که اتفاقا به آن افتخار می کنم ادامه داد: اما معتقدم که نباید برجام را هر روز مطرح کنیم. برجام یک واقعیت دنیاست و آن باید جزء شرایط عادی باشد. هر روز دعوا نکنیم که نمره برجام ۱۰۰ است یا ۵. من نمره نمی دهم ، اما باید توجه کنیم که برجام یک توافق چند جانبه است که هر یک از طرفین نکاتی را در مورد آن پذیرفته اند. آمریکا بیشترین نکات را پذیرفت. آنها معتقد بودند که ما نباید غنی سازی یا آب سنگین داشته باشیم. تحریم ها بزرگترین سرمایه برای آن‌ها بود ولی آنها آن را از دست دادند. در این توافق یک طرف فقط معامله نکرده است.

ظریف تاکید کرد باید از فضایی که برجام ایجاد می کند استفاده کنیم.

وزیر امور خارجه کشورمان در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع اسنپبک اشاره کرد و گفت: اسنپبک به معنای نقطه ضعف برجام نیست، بلکه بخاطر تضمین ادامه برجام است. اسنپبک دو نکته را به ما نشان می‌دهد از جمله این‌که ما هیچ کدام به هم در جریان مذاکرات اعتماد نداشتیم و اعتماد نکردیم. در جریان این مذاکرات آورده ما برنامه هسته‌ای بود و آورده آن‌ها تحریم‌ها بود.

ظریف با بیان این‌که «اگر ما به نقطه‌ای برسیم که این توافق چیز خاصی برای ما ندارد، می‌توانیم به برنامه هسته‌ای‌مان برگردیم و احتیاج به اجازه کسی نداریم» گفت: این کار یک کار آنی برای ماست ولی برای آن‌ها بازگشت به عقب کار آنی نیست و آن‌ها باید روندی را طی کنند.

وی تاکید کرد: اسنپبک به این معنا نیست که زمینه فراهم شده که هر کس هر لحظه‌ای که خواست برجام لغو کند، برخی فکر می‌کنند وزرای خارجه بیکار بودند که دو سال وقت بگذارند، بحث کنند و بعد بندی را در توافق بگذارند که هر لحظه که خواستند برجام را به هم بزنند. باید توجه کنیم که اسنپبک تضمینی است که می‌توانیم برجام را ادامه دهیم.

وی در بخش دیگر از صحبت‌های خود با ارائه توضیحات در مورد اسنپبک ادامه داد: این موضوع را بحث جدیدی نمی‌دانیم بلکه این یک شرکت انگلیسی است که به همه مشورت می‌دهد و به همین دلیل در مذاکرات اخیر آمریکایی‌ها قانع شده‌اند که دو مقرره جدید را بعنوان راهنمای جدید مطرح کنند که با آن بسیاری از مشکلات مربوط به اسنپبک حل می‌شود.

وزیر امور خارجه ادامه داد: برجام در یک فضای کامل بی‌اعتمادی به نتیجه رسید. ما اعتماد نداشتیم و طرف مقابل نیز اعتماد نداشت. در بحث هایی که امروز در آمریکا توسط افراد جدید مطرح می شود مبنای آن بر بی‌اعتمادی است.

وی در سخنان خود به اهمیت افزایش تماس‌ها و تعاملات بین‌المللی از سوی ایران اشاره کرد و گفت: وقتی این تعاملات افزایش پیدا کند هر یک از این تعاملات مانعی در راه ایجاد مشکل‌تراشی در ارتباط با برجام است. مثلا قرارداد با بوئینگ، ایرباس و سایر قراردادهای نفتی در این مسیر مانع ایجاد می‌کنند. ما باید با برنامه‌ریزی در این مسیر پیش برویم و آن‌چه که برجام را حفظ می‌کند، ما هستیم.

این دیپلمات ارشد کشورمان تصریح کرد: ایران امروز در تمام حوزه‌ها کنشگر است و دیگر موضوع نیست. بخصوص در ارتباط با مسائل مربوط به خودمان ما تعیین کننده هستیم و اینطور نیست که بایستیم و یک نفر بیاید برجام را اسنپبک کند.

وزیر خارجه کشورمان در بخشی دیگر از صحبت های خود بعد از ارائه توضیحات در مورد برجام به پیشنهادات مطرح شده از سوی تجار و بازرگانان در این جلسه اشاره کرد و گفت: پیشنهادات را قبول داریم، ولی باید در مورد آنها طراحی و اولویت بندی کنیم.

وی با بیان اینکه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و مسائلی که پیش آمده از جمله جنگ و مسائل این چنینی وزارت خارجه به لحاظ ضرورت به یک سازمان سیاسی تبدیل شد، ادامه داد: ما تاکید داریم که سیاست خارجی باید در خدمت توسعه کشور باشد. در زمانی سیاست خارجی برای توسعه مشکل ایجاد کرد ولی ما اکنون تاکید داریم که باید این موضوع در خدمت توسعه کشور باشد.

ظریف با اشاره به اهمیت مسائل اقتصادی کشور و موضوع توسعه در دیدگاه وزارت خارجه گفت: به همین خاطر قائم مقام وزیر را مسئول اقتصادی وزارت خارجه کرده ایم. با توجه به اینکه تمام معاونت ها زیر نظر او هستند بتواند تمام بخش ها را پوشش دهد.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با بیان اینکه ما به سفارتخانه هایمان در خارج از کشور نیز گفته ایم که براساس فعالیت اقتصادی اشان به آنها نمره می دهیم و به آنها دستور داده ایم که در سفارت خانه‌های‌مان باید بر روی تمام ایرانیان به خصوص بخش اقتصادی باز باشد، گفت: البته قبلا آنها به خاطر برخی از دیدگاه ها و از جمله مسائلی که ممکن بود در ارتباط با موضوعات مالی به آنها وارد شود، در این ارتباط برای خود محدودیت هایی می گذاشتند که در این ارتباط با آنها صحبت کرده ایم،‌در کنار اینکه به موضوع فساد مالی نیز در وزارت خارجه توجهی جدی داریم.

ظریف همچنین به موضوع ایجاد بانک اطلاعاتی از سوی وزارت خارجه در این حوزه اشاره کرد و گفت: در حال شناسایی هستیم که ببینیم در دنیا چه امکاناتی است، ما همزمان نیاز داریم ارتباطاتمان با شما زیاد شود، تا بدانیم شما چه چیزی برای ارائه دارید.

ظریف با بیان اینکه ما آماده ایم در حوزه اعزام وابسته های اقتصادی همکاری کنیم،‌ گرچه در این چارچوب محدودیت هایی از نظر قانونی نیز وجود دارد از جمله اینکه طبق قانون باید رایزن ها کارمند دولت باشند، افزود: ولی امکان ایجاد دفاتر بخش خصوصی در کشورهای خارجی وجود دارد و ما حاضریم در این عرصه کمک کنیم.

ظریف همچنین در مورد صحبت های یکی از تجار مبنی بر تسهیل شرایط از سوی وزارت خارجه جهت اینکه هر چه زودتر ایران به سازمان تجارت جهانی بپیوندد گفت: ما تمام تلاش خود را در این ارتباط می کنیم. گرچه وزارت صنعت و معدن و تجارت مسئول مستقیم این موضوع است.