اروپا می خواهد ترامپ را عقب براند

دیپلماسی ایرانی: این سفر در برهه انجام می شود که نشانه هایی روز افزونی به چشم می خورد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده علیه رغم توصیه های تیم امنیت ملی خود، می خواهد برجام را واژگون کند و گناه فروپاشی نهایی آن را نیز به گردن ایرانی ها بیندازد.

سرویس اقدامات خارجی اروپا (ای ای ا ِ ی اس) به طور رسمی اعلام کرد فردریکوموگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در امور سیاست امنیتی و خارجی در مراسم تحلیف حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران در تاریخ 5 آگوست شرکت خواهد کرد.

بر اساس اطلاعیه منتشر شده درتاریخ ۲۹ جولای، موگرینی به عنوان رئیس کمیته برنامه جامع اقدام مشترک و با وظیفه بررسی اجرای توافق به ایران سفر خواهد کرد. این بیانیه همچنین می گوید موگرینی با مقامات ارشد ایرانی در خصوص روابط دو جانبه و مسائل منطقه صحبت خواهد کرد.

چند دلیل وجود دارد که نشان می دهد زمان بندی انتشار این بیانیه به شدت سیاسی است.

نخست، این سفر در برهه انجام می شود که نشانه هایی روز افزونی به چشم می خورد که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده علی رغم توصیه های تیم امنیت ملی خود، می خواهد برجام را واژگون کند و گناه فروپاشی نهایی آن را نیز به گردن ایرانی ها بیندازد. اگر گناه به گردن ایران بیفتد، متحدان ایالات متحده دور واشنگتن گرد می آیند تا ایران را مجازات کنند.

از آنجا که در میان متحدان ایالات متحده، اتحادیه اروپا با نفوذترین حامی برجام است، واشنگتن تلاش خواهد کرد جلب پشتیبانی اروپا را در اولویت قرار دهد. در گذشته، مثلا در مورد جنگ عراق، چنین تاکتیک هایی کار کرد، ایالات متحده در اتحادیه اروپا شکاف ایجاد کرد و برخی از اعضای اروپا را به پشتیبانی از برنامه خود واداشت.

هر چند، شاید این بار اتحادیه اروپا آماده است که آمریکا را عقب براند.

یک چیز معلوم است، آن هم اینکه برجام به صراحت جواب داده است، و حتی دولت ترامپ، علی رغم مواجهه خصمانه اش با ایران، پایبندی ایران به توافق را تایید کرده است.

دلیل دیگر این است که برجام یکی از معدود موفقیت های دیپلماتیک واقعی است. دولت های عضو به اتفاق آرا آن را تصویب کرده اند. موگرینی مکررا اعلام کرده است که توافق به تمام جامعه بین المللی تعلق دارد. اتحادیه اروپا به تعامل با ایران نیاز دارد تا بتواند نقشی مناسب در خاورمیانه ایفا کند، چرا که جنگ های منطقه یکی از دلایل اصلی تروریسم و مهاجرت خلاف قاعده است که امنیت و سلامت جامعه اروپا را تهدید می کند. بروکسل برجام را کماکان معتبر می داند و ادامه آن را دروازه ای برای روابط عمیق تر با ایران می داند.

مهم است که بدانیم اعضای با نفوذ اتحادیه اروپا موقعیت تجارت با ایران را فرصتی برای اقتصاد خود می دانند. پرزیدنت امانوئل ماکرون در این ماجرا پیشرو است و آثار خارج از آمریکای لایحه تحریم های ضد ایرانی اخیر ایالات متحده را محکوم کرده است. جالب توجه است که بیانیه وزارت امور خارجه فرانسه در این موضوع بر نیاز برای پاسخ هماهنگ اروپا به این اقدام افراطی آمریکا تاکید کرده است.

از همین رو به نظر می آید ماکرون در قامت مهم ترین متحد موگرینی برای حفاظت از توافق ظهور می کند. دیگر دولت های قدرتمندی که منافع اقتصادی چشمگیری در ایران دارند، نظیر آلمان و ایتالیا هم احتمالا پشت سر فرانسه حرکت می کنند.

نهایتا، از آنجا که محافظت از برجام، هسته منافع سیاست خارجی اتحادیه اروپا را تشکیل می دهد، کار برای اینکه دولت های ضعیف تر اتحادیه آن را نادیده بگیرند دشوار است. برای نمونه اگر دولت های لهستان و مجارستان که به هم ذات پنداری با ترامپ برای نزدیکی به اسرائیل مشهور هستند تصمیم بگیرند در موضع مشترک اتحادیه اروپا خرابکاری کنند، این اقدام مصونیت بیشتری به آنهایی می دهد که از یک اتحادیه اروپای چند لایه حمایت می کنند، اتحادیه ای با هسته ای متحد از کشورهای قدرتمند و همکاری های محیطی با دولت های ضعیف تر.

در صورت وقوع چنین تحولاتی کشورهای ضعیف تر بیشترین آسیب را خواهند دید، پس باید سبک سنگین کنند ببینند آیا واقعا می ارزد با شرکای غربی قدرتمند خود در اروپا وارد تخاصم شوند؟

دلیل دوم که بیانیه موگرینی را حائز اهمیت می کند به طور عمده مرتبط با تاکید وی بر بحث در خصوص مسائل منطقه با ایران است. این مسائل شامل چشم انداز سیاسی در سوریه و عراق پس از شکست قابل پیش بینی داعش، تنش ها در خلیج فارس، مقابله با تروریسم، روابط با عربستان سعودی و احتمالا موضوعات دیگر می شود.

این موضوع تضاد روشنی با رویکرد دولت ترامپ و متحدان منطقه ای اش یعنی عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل دارد که به شدت در تلاش هستند تا ایران را منزوی کنند.

در حقیقت اتحادیه اروپا به جای آنکه به آنها ملحق شود، تصمیم گرفته است با ایران در خصوص امور منطقه مذاکره کند، امری که پیامی روشن مخابره می کند: اروپا ترجیحش راه حل های چندجانبه ای است که امنیت فراگیر را تامین کند به جای آنکه به دنبال رویکرد امتحان شده و شکست خورده بازی جمع صفر باشد، که در آن یکی از بازیگران را مقصر تمام مشکلات منطقه جلوه می دهند.