اصلاحطلبی به شیوه بزرگان یا جوانان؟
آرزو فرشيد در روزنامه اعتماد نوشت: جوانان اصلاح‌طلب به برخي ناكارآمدي‌هاي درون جرياني معترض و نگران هستند كه در نتيجه توامان شدن اين وضعيت با فشارهاي داخلي و خارجي، گفتمان اصلاحات در نظر مردم ناتوان جلوه كند. اصلاح‌طلبان جوان با اشاره به خطاهاي شوراي عالي سياستگذاري، عدم شفافيت و لابي‌گري‌هاي خاص خواستار ايجاد تغيير و تحولاتي شدند كه اعتبار اصلاح‌طلبي را حفظ كند.
روزنامه اعتماد از طرح مطالبه ١٠٠ اصلاح‌طلب و پاسخ خاتمي گزارش مي‌دهد:
اصلاحات نيازمند اصلاح است و جوانان و بزرگان در اين باره اتفاق نظر دارند. چگونگي اصلاح اما هنوز محل بحث است. بحثي كه از ٢٣ خرداد و با نامه ١٠٠ جوان اصلاح‌طلب خطاب به سيد محمد خاتمي آغاز شد. حال كه رييس دولت اصلاحات به نامه آنان پاسخ داد و طي ديداري، اصلاح‌پذيري اصلاحات را مورد تاكيد قرار داده است، لازم است به صورت جدي‌تر مطالبات جوانان اصلاح‌طلب را بررسي كرد و به اين پرسش پاسخ داد كه تحقق اين مطالبات چگونه ممكن است و پيامد محقق نشدن آن چيست؟
تغيير در شوراي عالي
جوانان اصلاح‌طلب به برخي ناكارآمدي‌هاي درون جرياني معترض و نگران هستند كه در نتيجه توامان شدن اين وضعيت با فشارهاي داخلي و خارجي، گفتمان اصلاحات در نظر مردم ناتوان جلوه كند. اصلاح‌طلبان جوان با اشاره به خطاهاي شوراي عالي سياستگذاري، عدم شفافيت و لابي‌گري‌هاي خاص خواستار ايجاد تغيير و تحولاتي شدند كه اعتبار اصلاح‌طلبي را حفظ كند.
رييس دولت اصلاحات نيز در ديدار اخير و با اشاره به چگونگي شكل‌گيري شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان گفت: «بايد در كاركرد دروني اصلاحات تغييراتي ايجاد كنيم. چاره‌اي نداريم كه متناسب با شرايط روز كشور و دنيا، تصميماتي بگيريم و كار را جلو ببريم.»
سيد محمد خاتمي ضرورت تغيير، را پذيرفته اما در مورد چگونگي تغيير سخني به ميان نياورده است. اين در حالي است كه جوانان اصلاح‌طلب در نامه مذكور صراحتا پررنگ شدن نقش «بروكرات‌ها و محافظه‌كاران» در غياب نيروي‌ها بيشتر «متعهد به آرمان‌هاي اصلاحات» را مورد نقد قرار داده و هشدار دادند كه افزايش «فساد و خويشاوندسالاري» نتيجه‌اي غير از، از دست رفتن سرمايه اجتماعي ندارد.
آنان با تاكيد بر اينكه «شوراي عالي اصلاح‌طلبان بايد محلي براي كنشگران سياسي دموكراسي خواه» باشد از تبديل شدن به مقر دايمي «بروكرات‌ها و تكنوكرات‌هاي محافظه‌كار دولتي» گلايه كردند. عملكرد پرانتقاد فراكسيون اميد، فراز و فرودهاي انتخاب شهردار تهران و ضعف در هماهنگ كردن شوراي يكدست اصلاح‌طلب را شاهد آورده و از جاي خالي نفوذ و مديريت شوراي عالي سياستگذاري نوشتند.
تغيير افراد كافي است؟
مباحث طرح شده در فاصله انتشار نامه جوانان اصلاح‌طلب و پاسخ رييس دولت اصلاحات نشان مي‌دهد كه اگر تغييري در كار باشد به تغيير افراد محدود خواهد شد. مصداق اين مدعا آن است كه غلامحسين كرباسچي كه از قضا خود يكي از تكنوكراتي‌هاي اصلاح‌طلب به شمار مي‌آيد، عبدالله نوري را در قامت رييس پارلمان اصلاحات بهتر از محمدرضا عارف در قامت رييس شوراي عالي سياستگذاري مي‌خواند. در عين حال جواد امام، رييس بنياد باران با تاكيد بر اينكه ايده پارلمان اصلاحات «در حد يك پيشنهاد» است مي‌گويد كه هنوز در اين باره كار زيادي انجام نشده و عملي بودن و نبودنش معلوم نيست.
علي شكوري راد، دبيركل حزب اتحاد ملت نيز معتقد است كه «بحث پارلمان اصلاحات ايده شيك و قشنگي است اما به‌راحتي قابل‌اجرا نيست. پارلمان معطوف به داشتن شهروند است. در مورد يك ملت پارلمان از ملت نمايندگي مي‌گيرد. در مورد پارلمان اصلاحات شهروندانش اصلاح‌طلبان هستند اما مساله اصلي اين است كه اين شهروندان تعريف‌نشده‌اند. معلوم نيست چه كساني شهروند اصلاح‌طلبي هستند؛ بنابراين دسترسي به پارلمان اصلاحات به‌راحتي ممكن نيست. »
به اين ترتيب مصطفي كواكبيان و ديگر حاميان ايده پارلمان اصلاحات هنوز نمي‌توانند به انجام تغييرات ساختاري دلخوش كنند و اين طور كه به نظر مي‌رسد همه‌چيز به تغيير چند نفر در ساختار فعلي شوراي عالي سياستگذاري ختم مي‌شود.
معيار تغيير چيست؟
به فرض اينكه تغيير افراد در شوراي عالي سياستگذاري بتواند ايرادات موجود را رفع كرده و نگراني نسل جوان اصلاح‌طلب را رفع كند؛ بايد به اين پرسش پاسخ داد كه تغيير افراد با چه متر و معياري صورت خواهد گرفت. راهكار پيشنهادي نويسندگان نامه اين بود كه «چهره‌هاي موثر و مورد وثوق ملي» با معيار سابقه موفق كار سياسي و تشكيلاتي، قدرت تحليل و توان اجرايي به عضويت شوراي عالي درآيند و حضور احزاب موثر به اين تشكل سياسي
وزن دهد.
تاكيدشان بر اين بود كه استفاده از چهره‌هاي به اصلاح سفيد اصلاح‌طلب به حوزه «كارپردازي دولتي» محدود شده و عرصه «كنشگري و سياست ورزي اصلاح‌طلبان» كه با مانع شوراي نگهبان مواجه نيست، به اصلاح‌طلبان متعهد به آرمان‌هاي اين جريان سپرده شود.
نويسندگان نامه مورد اشاره نگران از اينكه برخي اعضاي شوراي عالي بخواهند در انتخابات آتي از اين شورا براي رسيدن به اهداف انتخاباتي خود استفاده كنند، خطاب به رييس دولت اصلاحات نوشتند: «از جنابعالي انتظار مي‌رود كه نسبت به شكل‌گيري اصولي سامان و سازمان سياسي اصلاح‌طلبان، به نحوي كه در نهاد عالي سياستگذاري آن ۱- اصل انتخابي بودن و شكل‌گيري از پايين به بالا در راس امور باشد، ۲- اين نهاد مشروعيت خود را از مشاركت تمامي فعالان ملي و منطقه‌اي واقعا اصلاح‌طلب كسب كند تا در شرايط خطير از امكان ايستادگي‌هاي لازم برخوردار باشد، اهتمام ورزيد و نيز از سهم‌خواهي افرادي كه محدوديت‌هاي ايجاد شده براي چهره‌هاي مقاوم و شاخص اصلاح‌طلب را به عاملي براي دوپينگ سياسي خود بدل كرده‌اند، جلوگيري فرماييد.»
مدافعان وضع موجود
آنچه از متن نامه منتشر شده برمي‌آيد اين است كه خداحافظي چهره‌هايي محافظه‌كار از شوراي عالي سياستگذاري مي‌تواند تا حدي تب انتقادات درون جريان اصلاح‌طلبان را فرونشاند اما برخي سياسيون از ساختار فعلي دفاع كرده و اساسا در مقابل تغيير اعم از تغيير افراد و تغيير ساختار مقاومت مي‌كنند. به عنوان مثال الهه كولايي، عضو شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان پيش از اين به «اعتماد» گفته بود: «نكته قابل توجه در اين نامه، نپرداختن به ضعف‌ها و نارسايي‌هاي بنياديني است كه در طول دهه‌هاي گذشته در جامعه ايران وجود داشته است.
نقش ساختار سياسي، اجتماعي و حتي فرهنگي كنوني در كشور در اين نامه به درستي مورد توجه قرار نگرفته و همه سهم به كارگزاران و فعالان سياسي داده شده است، در حالي كه چنين نيست. ما بايد نگاه وسيع‌تر و همه‌جانبه‌تر به مسائل و مشكلات موجود داشته باشيم و ضمن اينكه نقش افراد را جدي مي‌گيريم، همه عوامل را به سطح فردي كاهش ندهيم. نبايد تصور شود كه تنها با جابه‌جا شدن افراد كاركردها ارتقا پيدا مي‌كند و سوء‌رفتارها اصلاح مي‌شود. »
كولايي به عنوان يكي از مدافعان حفظ ساختار كنوني، از تكرار اشتباه سنتي جامعه سياسي ايران در نامه مورد بحث سخن گفت و افزود: « در واقع اين شورا كاركرد بسيار موفق، چشمگير و سرنوشت‌سازي را در دو مقطع مهم از انتخابات در كشور ما به نمايش گذاشت. بي‌انصافي است كه اين تاثيرگذاري برآمده از وحدت و يكپارچكي عملي اصلاح‌طلبان را يكسره كنار گذاشته و با تقليل دادن مسائل به سمت فردي اين موفقيت‌ها را ناديده بگيريم. »
داوود محمدي كه از ديروز رياست دوره‌اي جبهه هماهنگي اصلاح‌طلبان را به عهده گرفته است نيز به همين شكل در مقابل تغيير شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان مقاومت كرده و معتقد است كه اين شورا عملكرد موفق و قابل دفاعي دارد. او انتقادات به عملكرد اين شورا و ارايه فهرست واحد را طبيعي مي‌داند و معتقد است كه نمي‌توان يك ليست ٢١ نفره را به نحوي تنظيم كرد كه همه راضي باشند. او پيروزي در چند انتخابات اخير را سند موفقيت و موثر بودن شوراي عالي اصلاح‌طلبان مي‌داند.
داوود محمدي با اين استدلال كه دو سوم اعضاي شوراي عالي، دبيران كل احزاب هستند و ١٢ تا ١٥ نفر نيز چهره‌هاي سياسي برجسته اصلاح‌طلبي در گروه مدافعان حفظ شوراي عالي سياستگذاري با تركيب فعلي قرار مي‌گيرد و اين در حالي است كه جوانان اصلاح‌طلب اصرار دارند چهره بودن براي حضور شوراي عالي سياستگذاري كافي نيست. آنان ميان محمدرضا عارف و عبدالله نوري تفاوت قائل شده و معتقدند كه در عرصه سياست ورزي بايد از كنشگران اصلاح‌طلب‌تر استفاده كرد.
پيامدهاي عدم تغيير
اكنون بايد منتظر ماند و ديد كه بزرگان اصلاح‌طلب چه تدبير براي توجه به نسل آتي اصلاح‌طلب اتخاذ مي‌كنند و آن اصلاح‌پذيري مورد اشاره آقاي خاتمي در حيطه افراد انجام مي‌شود يا ساختار. نكته قابل تامل اما اين است كه جوانان اصلاح‌طلب با اين نگراني كه در صورت سخت‌تر شدن شرايط ديگر «تكرار» كردن‌هاي خاتمي هم دل مردم را گرم نكرده و آنها را پاي صندوق راي نياورد، در نامه خود آورده بودند كه « اگر نهاد عالي جديد مبتني بر معيار‌هاي پيش‌گفته سامان نيابد، تصميمات و سياست‌هاي اتخاذ شده از سوي چنين شورايي يا قابل همراهي نخواهد بود يا به سختي قابليت دفاع خواهد داشت كه طبعا اصلاحات را از اقبال وسيع پيشين محروم خواهد كرد.»
توجه به اين بند از نامه منتقدان جوان شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان روشن مي‌كند كه چالش ريزش براي جريان اصلاحات بسيار جدي است. بايد اين هشدار را جدي گرفت كه سرمايه اجتماعي و بدنه راي اصلاح‌طلبان با مشاهده ركود درون جرياني از موثر بودن اين گفتمان نااميد شده و ريزش خواهد كرد. اينكه طيف نااميد از اصلاح‌طلبي به كدام سو رفته و چه خط و مشي سياسي را دنبال مي‌كنند اما بحث مفصل ديگري است كه بايد به صورت جداگانه مورد توجه قرار گيرد.
نظر کاربران
اصلا من نوعی میگم که نه اصولگراباشه نه اصلاح باشه نه نمیدونم بقیهراخودتان میدانید فقط یک ادم معمولی چی میشه ها اصلا کار به این ندارم که چه کسیهستش فقط میگم اد م معمولی این اصول واصلاحها ادم بد میکنه من دیگه حرفی ندارم کی این وازهاباز شد