«اتا شاه‌تخته» از دریچه تلسکوپ پرتو ایکس چاندرا

خبرگزاری ایسنا: "اتا شاه‌تخته" یا "اتا کارینا" (به انگلیسی: Eta Carinae) یک "سامانه ستاره‌ای دوتایی" (double star system) در صورت فلکی "شاه‌تخته" (carina) است که ۷۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد.

اتا شاه‌تخته یا اتا کارینا یک سامانه ستاره‌ای دوتایی باشکوه است. یک سیستم ستاره‌ای تعداد کمی از ستارگانی است که با نیروی گرانشی به یکدیگر وابسته بوده و بر گرد یک‌دیگر می‌چرخند.

تصویر جذاب فوق توسط "رصدخانه پرتو ایکس چاندرا " یا "تلسکوپ پرتو ایکس چاندرا " (Chandra X-ray Observatory) ناسا ثبت شده است.

جرم اتا شاه‌تخته بالای ۱۲۰ جرم خورشیدی تخمین زده شده‌است. این سامانه حداقل از دو ستاره تشکیل شده‌است. یکی از دو ستاره شناخته‌شده این سامانه، یک متغیر آبی درخشان "ال‌بی‌وی" است که در مراحل اولیه زندگی خود جرمی در حدود ۱۵۰ جرم خورشیدی داشته‌است ولی امروزه حداقل ۳۰ جرم خورشیدی از جرم آن کاسته شده‌است. ستاره دیگر این سامانه یک ستاره "ولف-رایه" (ستاره پرجرم با جرم بالای ۲۰ جرم خورشیدی) است که جرمی تقریباً ۳۰ برابر جرم خورشید دارد و به دور همدم بزرگترش در گردش است.

انفجار "اتا کارینا" در دهه ۱۸۴۰ میلادی سبب پدیدار شدن سحابی موجدار" Homunculus " شده است. اتا شاه‌تخته در حال حاضر یکی از پرجرم‌ترین سامانه‌های ستاره‌ای قابل مطالعهٔ گسترده است. تا همین اواخر، اتا شاهتخته پرجرم‌ترین ستارهٔ منفرد کهکشان راه شیری دانسته می‌شد؛ اما در سال ۲۰۰۵ آشکار شد که اتا شاه‌تخته در واقع یک سامانهٔ دوتایی است. پرجرم‌ترین ستاره در سامانهٔ ستاره‌ای دوتایی اتا شاه‌تخته به احتمال زیاد بیش از ۱۰۰ برابر خورشید جرم دارد. سایر ستارگان پرجرم شناخته‌شده درخشان‌تر و پرجرم‌تر از این هستند.

محققان ناسا به تازگی دریافتند که سامانه ستاره‌ای دوتایی "اتا شاه‌تخته" یا "اتا کارینا"( Eta Carinae) در حال شتاب دادن به ذرات در فضا و تبدیل آن‌ها به ذراتی پر انرژی است.

"ناسا" در مطالعه جدید خود با استفاده از اطلاعات تلسکوپ " NuSTAR" دریافت که سامانه ستاره‌ای "اتا شاه‌تخته" یا "اتا کارینا" در حال شتاب‌دادن به ذرات در فضا و تبدیل آن‌ها به ذراتی با انرژی بالا است به طوریکه ممکن است برخی از این ذرات به عنوان پرتوهای کیهانی به زمین برسند.