جایگزین گوگل در ایران دقیقا چقدر خطرناک است؟

برترین‌ها: موتور جست‌وجوی روسی Yandex، به‌گواه آمار StatCounter، هم‌اکنون در رقابتی نزدیک با گوگل، محبوب‌ترین موتور جست‌وجوی روسیه به‌شمار می‌آید. این اولین بار نیست که از یاندکس و استفاده‌ی این موتور جست‌وجو در ایران خبری می‌رسد. وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات سال گذشته اعلام کرده بود که آبان سال ۱۳۹۴ وزرای ارتباطات دو کشور برای ایجاد دفتر موتور جست‌وجوی یاندکس در ایران و گسترش فعالیت تجاری ایران با یاندکس گفتگو کرده‌ بودند تا بدین طریق از شرکت‌های آمریکایی رفع انحصار کنند؛ اما در آن زمان و یک روز پس از انتشار خبر، درحالی‌که هنوز وزیر روسیه در ایران بود، شرکت یاندکس خبر افتتاح دفتر در ایران را تکذیب کرد.

یاندکس هشتمین موتور جست‌وجوی جهان است و با وجود اینکه سرویس جستجوی گوگل در این کشور فیلتر نیست، مردم روسیه بیشتر تمایل دارند از یاندکس استفاده کنند. این موتور جستجو در حالی در ایران رفع فیلتر شده که از مدتی پیش کاربران ایرانی با محدودیت در موتور جست‌وجوی گوگل، فعال‌سازی اجباری SafeSearch در اینترنت موبایل مواجه شده‌اند.

تلاش ناکام در دولت یازدهم

در حالی شاهد رفع فیلتر از یاندکس هستیم که در زمان وزارت محمود واعظی در وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات، زمزمه‌های افتتاح دفتر رسمی یاندکس در تهران به گوش می‌رسید.حتی واعظی با وزیر ارتباطات روسیه ملاقات کرد و وزیر ارتباطات روسیه برای ارائه پیشرفته‌ترین سیستم‌های طراحی شده برای موتورهای جست‌وجو در ایران اعلام آمادگی کرد.  با این حال، اگرچه یاندکس در همان روزها اعلام کرد که برنامه‌ای برای افتتاح چنین دفتری در تهران ندارد، اما به‌نظر می‌رسد، با رفع فیلتر این موتور جست‌وجو در ایران، می‌توان به افتتاح دفتر رسمی آن هم امیدوار بود. ویژگی‌های یاندکس به تازگی هم کانال تلگرامی یکی از خبرگزاری‌ها از تفاوت نتایج جست‌وجوی کلمه iran در یاندکس و گوگل از طریق انتشار برخی تصاویر خبر داده بود که البته با واکنش وزیر سابق ارتباطات و بعضی از کاربران روبه‌رو شد.

خبرگزاری فارس به‌تازگی در پست تلگرامی اخیرش، تفاوت نتایج را برای واژه Iran در دو «مرورگر» روسی و آمریکایی مقایسه کرد. پس از این پست، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات نکاتی در مورد این موضوع نوشت. او به رفع فیلتر شدن این موتور جست‌وجو اشاره کرد و در ادامه گفت:

آنچه تفاوت نتایج دو «مرورگر» نامیده شده، در واقع تفاوت نتایج دو موتور جست‌وجو است. آنچه به‌عنوان تفاوت ذکر شده، الزاماً ارتباطی با روسی یا آمریکایی بودن موتور جست‌وجو ندارد، اگر یاندکس نیز به‌طور گسترده مورد استفاده علاقه‌مندان به «Iran» قرار گیرد، احتمالاً نتایج مشابهی خواهد داشت.

چه چیزی در انتظارمان است؟

اگرچه گمانه‌زنی‌های متفاوتی در این مورد از سوی کاربران و متخصصان حوزه اینترنت و فناوری اطلاعات عنوان می‌شود، اما شاید مهم‌ترین نکته، فعال بودن یک گزینه در یاندکس است. گوگل گزینه‌ای به نام safe search دارد که پیش از این فعال بود و اخیرا وزیر ارتباطات اعلام کرد که به درخواست خانواده‌ها فعال شده است.

با فعال شدن این گزینه و نبود امکان بازگشت به حالت خاموش آن، دسترسی به محتوای نامناسب محدود شده است. همین گزینه در یاندکس با نام family search مشاهده می‌شود که تجربه کاربران حاکی از آن است که این گزینه به‌طور پیش فرض پس از رفع فیلتر برای کاربران ایرانی از سوی موتور جست‌وجوی روسی فعال شده است. روی اپراتورهای تلفن همراه، امکان خاموش کردن این گزینه در یاندکس وجود ندارد. وزیر ارتباطات هم به تازگی از همکاری ایران و روسیه در راستای جایگزینی غرب در حوزه فناوری اطلاعات خبر داده است. به‌گفته زارع‌پور، این ۲ کشور در زمینه فعالیت پلتفرم‌های بومی، راه‌اندازی دیتابیس‌های بومی، تجهیزات مخابراتی و... همکاری‌هایی خواهند داشت.

یاندکس چگونه رفع فیلتر شد؟

موتور جست‌وجوی یاندکس در سال ۱۳۹۴ در ایران فیلتر شد. در آن زمان یکی از دیپلمات‌های روس که به ایران مأمور شده بود، با اظهار تأسف از این موضوع، از فیلتر شدن شبکه اجتماعی محبوب روس‌ها به نام «وی‌کی» خبر داد. در آن زمان، فیلتر شدن یاندکس چندان توجه کاربران ایرانی را جلب نکرد، زیرا گوگل به‌عنوان یک جایگزین فعال بود و کاربران نیازهای خود را از طریق آن برآورده می‌کردند.اکنون به‌نظر می‌رسد که همزمان با سفر وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به روسیه، کاربران شاهد رفع فیلتر از این موتور جست‌وجو هستند. البته می‌توان این اقدام را در چارچوب توافق همکاری ۲۰ساله ایران و روسیه ارزیابی کرد که حوزه فناوری اطلاعات یکی از بخش‌های مهم این توافقنامه محسوب می‌شود.

مقابله با تهدیدها در حوزه تضمین امنیت اطلاعات، کمک به همکاری میان مؤسسات علمی و آموزشی و همچنین بخش‌های خصوصی در حوزه امنیت اطلاعات، شناسایی، هماهنگی و انجام همکاری لازم در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی برای تضمین امنیت ملی و بین‌المللی اطلاعات، تدوین و پیشبرد قواعد حقوق بین‌الملل قابل اعمال به‌منظور تضمین امنیت ملی و بین‌المللی اطلاعات بخشی از حوزه‌های همکاری ایران و روسیه است.

هشدار کاربران نسبت به تبعات رفع فیلتر یاندکس

سروش به کنایه می‌گوید:

واسه سئوی موتور جستجوی یاندکس اول باید کمونیسم ۱ و ۲ رو پاس کنید

عرفان هشدار می‌دهد:

میدونین جایگزین شدن یاندکس بجای گوگل توی ایران یعنی چی؟

یعنی:

• از بین رفتن دانش دیجیتال مارکتینگ توی ایران

• از بین رفتن پول و سرمایه بیزنس‌هایی که روی سئو تمرکز کرده بودن

• به فنا رفتن همه سرویس‌هایی که از api های گوگل استفاده می‌کردن

• چند برابر شدن موج مهاجرت نیروی متخصص

یکی از فعالان حوزه فناوری در توئیتر با انتشار رشته توئیتی، آسیب های صیانت به کسب و کارها را بررسی کرده:

* آیا میتوان یاندکس را "جایگزین" گوگل قرار داد؟

یاندکس دست کم در محتوای فارسی به شدت ضعیف است و اتفاقا یاندکس با سمت و سوی سیاست های روسیه هم راستاست.

بیایید یک نمونه ساده "توپ راگبی اورجینال" را دو پلتفرم جستجو کنیم!

با یک جستجوی ساده می توان فهمید که یاندکس چه آسیبی می تواند به کسب و کارها بزند!

در جستجوی مشابه هر دو با آیپی ایران؛

گوگل: وبسایت را با زبان فارسی، راست به چپ و کاربرپسند، با لینک مستقیم به فروشگاه و کالای مربوطه، نمایش تصویر کالا، نمایس نظرسنجی و کامنت ها، قیمت کالا ...

موجودی کالا در صورت سئو کردن مناسب، نمایش کالاهای مشابه، تبلیغات گوگلی و ...

یاندکس: زبان انگلیسی و عدم سازگاری با متن فارسی، اشتباه در تحلیل محتوای جستجو شده، جستجوی توپ فوتبال جایگزین توپ راگبی، عدم نمایش جزئیات، نمایش تصاویر توپ فوتبال! ارجاع به بلاگ و وبسایت خبری و ...

همین محتوا رو به زبان انگلیسی نیز که سرچ می کنیم، نتایج همچنان غیر مرتبط است و احتمالا هدفمند یک برند خاص رو برای نمایش تارگت می کند و یا به طور ناشیانه ای فریب سئو این برند را خورده است.

نتایج و آسیب های آن نیز به صنعت آی تی کاملا مشخص است.

میلاد می‌نویسد:

این دوستان مارکتری که رفع فیلتر شدن یاندکس رو به شوخی و مسخره گرفتن رو واقعا درک نمی‌کنم. دوست عزیز اگر شروع بستن گوگل باشه کل دیجیتال مارکتینگ نابود میشه نه فقط سئو!!

#گوگل #یاندکس