اعتیاد به خرید، بیماری پول برانداز!

هفت صبح: معتادین به خرید تا آنجا که پول همراه داشته باشند خرید مي‌کنند بدون آنکه به استفاده از لوازمي‌ که مي‌خرند فکر کنند. آنها حتی ممکن است از بسیاری از لوازمي‌ که دارند خبر نداشته باشند. یکی از خصوصیات بارز این افراد این است که هیچ تمایلی به چانه زدن ندارند و حتی گاهی به قیمت اجناسی که انتخاب مي‌کنند توجهی ندارند.

اگر هر ماه به این نتیجه مي‌رسید که دخل و خرج‌تان با هم نمي‌خواند و با کسری بودجه زیادی روبه‌رو هستید، احتمالا شما هم به بیماری اعتیاد به خرید» مبتلا شده‌اید

گاهی افراد اشتیاق به خرید را با اعتیاد به خرید اشتباه مي‌گیرد. اکثر این دسته از افراد هم نمي‌دانند مبتلا به اختلالی هستند که معمولا از آن خبر ندارند یا حداکثر خودشان و افرادی که با آنها زندگی مي‌کنند از این موضوع با خبرند. اگر کمد لباس‌های‌تان پر است از لباس‌هایی که حتی یک‌بار هم آنها را نپوشیده‌اید، اگر با نگاه کردن به ویترین مغازه بدون اینکه کنترلی برخودتان داشته باشید وارد مغازه مي‌شوید‌ و مهمتر از همه اگر آخر هر ماه به این نتیجه مي‌رسید که دخل و خرج‌تان با هم نمي‌خواند چون مبلغ بسیار زیادی را برای خرید لوازم بی‌مصرف خرج کرده‌اید، شما مبتلا به اختلالی هستید که در زبان عامیانه به آن اعتیاد به خرید گفته مي‌شود.

از آنجا که بزرگ‌ترین لطمه که اعتیاد به خرید به شما مي‌زند صدمه مالی است بهتر است با این اختلال آشنا شوید و اگر مبتلا به آن بودید به دنبال راه‌حلی برایش بگردید. با خواندن مطالب زیر متوجه مي‌شوید این اختلال چه خصوصیاتی دارد و چطور مي‌توانید آن را در خودتان شناسایی کنید. مهمتر اینکه با از بین بردن آن چه لطفی به جیب‌تان مي‌کنید.

معنی اعتیاد به خرید

بسیاری از ما ممکن است چشم‌مان لباس یا وسیله‌ای را بگیرد و حتی اگر به آن نیازی نداشته باشیم بابت خریدن آن پول خرج کنیم. خرید در ایام خاص، ابتدای فصول، خرید برای خوش لباس بودن و خریدن لوازم مورد نیاز حتی اگر گاهی بیشتر از معمول باشد کاملا نرمال است‌ اما معمولا کسانی که اعتیاد به خرید دارند سراغ خریدن کفش، لوازم لوکس، لوازم الکترونیکی و مهم‌تر از همه لباس مي‌روند. کمد‌های این افراد پر شده از لوازم مشابه که حتی از آنها استفاده هم نشده است.

معتادین به خرید تا آنجا که پول همراه داشته باشند خرید مي‌کنند بدون آنکه به استفاده از لوازمي‌ که مي‌خرند فکر کنند. آنها حتی ممکن است از بسیاری از لوازمي‌ که دارند خبر نداشته باشند. یکی از خصوصیات بارز این افراد این است که هیچ تمایلی به چانه زدن ندارند و حتی گاهی به قیمت اجناسی که انتخاب مي‌کنند توجهی ندارند. دسته دیگر افراد که تعدادشان نسبت به گروه اول بسیار کمتر است، کسانی هستند که لوازم مورد نیازشان را خریداری مي‌کنند اما میزان خریدشان چند برابر نیاز و استفاده آنها است. معتادان به خرید بعد از هر بار خرید کردن دچار احساس گناه و استرس مي‌شوند و برای پایین آوردن این استرس دوباره سراغ خرید مي‌روند.


از نظر روانشناسان

در اصطلاحات روانپزشکی اختلالی با عنوان اعتیاد به خرید وجود ندارد اما از آنجا که این اختلال منجر به خریدهای افراطی مي‌شود مي‌توان آن را در دسته اختلال‌های اضطرابی و ‌کنترل تکانه‌ قرار داد. بسیاری از روانشناسان معتقدند اعتیاد به خرید مانند اعتیاد به مواد مخدر است و هیجان و شعف قبل از خرید و نشاط هنگام خرید درست مانند مصرف مواد مخدر است. تعداد دفعات و مبالغ هزینه شده در هر خرید باید بیشتر شود تا احساس نشاط در فرد پایدار بماند.

یک روانشناس خرید معتادان به خرید را اینطور تعریف مي‌کند که زمانی که معتادان به خرید به فروشگاهی مي‌رسند، افکار به زور و بر خلاف میل وارد ذهن آنها مي‌شوند. با اینکه این افراد بر پوچ بودن این افکار واقف هستند اما هیچ کنترلی بر آنها ندارند و در نتیجه نمي‌توانند در مقابل ورود به فروشگاه و بدتر از در مقابل خریدن لوازم بی‌مصرف مقاومت کنند. دکتر غلامرضا محمودی روانشناس و عضو هیات علمي ‌دانشگاه آزاد اعتیاد به خرید را در دسته اختلال‌های بی‌قراری و اضطراب مي‌داند که مي‌توان با پایین آوردن سطح اضطراب آن را به طور کامل از بین برد.

برای معتادان به خرید مد و تبلیغات چند برابر افراد عادی تاثیر‌گذار است و تمایل به خرید را در آنها چندین برابر مي‌کند. دکتر رضا رستمي‌، روانپزشک و دانشیار دانشگاه تهران افراد مبتلا به خرید‌های افراطی را اینطور تعریف مي‌کنند که این افراد خرید کردن را برای برطرف کردن نیازهای روزمره انجام نمي‌دهند بلکه خرید کردن را تنها راه ممکن برای مقابله با اضطراب و درگیری‌های ذهنی، افکار منفی، خشم و بی‌حوصلگی مي‌دانند‌ اما متاسفانه خرید کردن نیز نمي‌تواند راه رهایی این افراد از افکار و احساسات منفی‌شان باشد زیرا مدتی پس از خرید کردن متوجه مي‌شوند کالای خریداری شده کاربرد چندانی برای آنها ندارد. در نتیجه دوباره غرق در احساس گناه، سرخوردگی و افسردگی مي‌شوند و برای به دست آوردن روحیه خوب باز هم به خرید مي‌روند و این چرخه معیوب همین طور ادامه دارد تا جایی که افراد معتاد به خرید دیگر قادر به کنترل خریدهای‌شان نخواهند بود. خرید کردن افراطی ممکن است تا جایی پیش برود که حتی منجر به ورشکست شدن فرد یا تحت تاثیر قرار دادن روابط فردی وی شود.


خریدهای نمایشی

بعضی از افراد برای بالا بردن اعتماد به نفس‌شان خرید می‌کنند. اکثر کسانی که به خرید کردن افراطی گرایش دارند اعتماد به نفس پایینی دارند. اکثر این افراد سراغ نمایندگی‌های رسمی و اجناس گران‌قیمت می‌روند و مبالغ بالایی را بابت خریدن این اجناس مخصوصا لباس‌های گران‌قیمت و حتی نا‌متناسب با اندام‌شان می‌کنند. بخش دیگری از افراد برای کاهش اضطراب سراغ خرید می‌روند.

این افراد برایشان فرقی نمی‌کند با چه موقعیت یا بحرانی روبه‌رو شده‌اند. آنها یاد گرفته‌اند به جای پیدا کردن راه حل منطقی، خرید کنند. اضطراب این افراد کاملا بعد از خرید برطرف می‌شود اما سرخوردگی و اضطراب با فاصله زمانی بسیار کوتاهی دوباره سراغ‌شان می‌آید. کسانی که همیشه کیسه‌های پر‌خریدی به همراه دارند نشانه دقیقی برای تشخیص اعتیاد به خرید به شما می‌دهند. حتی بعضی افراد برای جلب توجه دیگران خرید می‌کنند و کم کم این نیاز آنها را به خرید‌های افراطی و بدون کنترل می‌کشاند.


تاثیرات خرید افراطی

اولین و مهم‌ترین مسئله‌ای که برای این افراد ممکن است پیش بیاید صدمه مالی است. از آنجا که این افراد هیچ کنترلی روی خریدشان ندارند بخش عمده‌ای از در‌آمدشان را خرج می‌کنند و ممکن است حتی برای نیاز‌های ضروری‌شان هم پول برایشان باقی نماند. هرچند در اکثر موارد این افراد به صورت نا ‌خود‌آگاه از خرید‌های دیگر چشم‌پوشی می‌کنند. دومین لطمه خرید‌های افراطی صدمه‌های روحی و روانی شدیدی است که وارد می‌کند و در دراز‌مدت خلق و رفتار این افراد را تغییر می‌دهد.

وجود هیجان قبل از خرید، لذت زمان خرید و سرخوردگی و دلزدگی بعد از خرید در هر بار خرید کردن بیشتر و بیشتر می‌شود. تا آنجا که لذت طبیعی خرید از این افراد دور می‌شود و تقریبا بدون وجود لذت سراغ خرید می‌روند. سومین اتفاقی که برای این افراد می‌افتد این است که فضای بسیار زیادی از خانه و اتاق‌شان با لوازم غیر‌ضروری اشغال شده است که حتی سالی یک بار هم از آنها استفاده نمی‌کنند.


راه‌حل‌های پیشنهادی

اگر تا اینجا تشخیص داده‌اید که یکی از دلایل مشکلات مالی شما اعتیاد به خرید است می‌توانید از راه حل های زیر کمک بگیرید یا به یک متخصص رفتار‌درمانی مراجعه کنید و به طور کامل این اختلال را از خودتان دور کنید. فراموش نکنید با این کار می‌توانید به جای لوازم اضافی و بدون کارکرد، پس‌انداز مناسبی برای خودتان داشته باشید.


حساب خرج‌هایتان را داشته باشید

زمانی که حقوق می‌گیرید بخش خاصی از در‌آمدتان را برای خرید کنار بگذارید. مبلغی که در نظر می‌گیرید را می‌توانید ماه به ماه کاهش دهید. دفترچه‌ای را برای ثبت خرید‌هایتان کنار بگذارید. تمام چیزهایی که می‌خرید را چه ضروری و چه غیر‌ضروری در این دفترچه بنویسید و آخر هر ماه خرید‌های اضافی‌تان را حساب کنید. شاید زمانی که مبالغ کم را پرداخت کنید برایتان چندان عجیب نباشد اما زمانی که مجموع خرج‌های اضافی‌تان را حساب کنید حتما شوک‌زده خواهید شد.
همراه نداشتن پول نقد

همراه داشتن پول نقد برای کسانی که تا آنجا که پول داشته باشند خرید می‌کنند کاملا غیر‌منطقی است. پول نقدی که با خودتان حمل می‌کنید را اندازه بگیرید و هیچ‌وقت بیشتر از نیاز یک روز یا خرید‌های ضروری پول با خودتان حمل نکنید.


کنار گذاشتن کارت‌های اعتباری

تنها حمل نکردن پول نقد کفایت نمی‌کند. خرید با کارت‌های اعتباری چون کاملا مجازی است و راحت‌تر از خرید نقد است میزان تمایل شما به خرید را چندین‌برابر می‌کند. کارت‌های اعتباری‌تان را همراه نبرید و یا حداکثر یک کارت همراه داشته باشید که در صورت نیاز بتوانید مبلغی از حساب برداشت کنید. با خودتان عهد کنید تنها در صورت ضرورت سراغ کارت‌های اعتباری بروید.


به کمد‌هایتان نگاه دیگری بیندازید

سری به کمد‌های لباس و لوازم‌تان بزنید و تمام لوازمی را که در طول یکسال گذشته استفاده نکرده اید، مخصوصا لباس‌هایی که مشابه هم هستند و حتی یکبار هم استفاده نشده اند را جدا کنید. بخشی از لوازم‌تان را دور بریزید و لوازم‌تان را طوری بچینید که کاملا مشخص باشند. زمانی که بدانید در کمدتان چه چیز‌هایی را دارید می‌توانید زمان خرید از خریدن لوازم مشابه آنها چشم‌پوشی کنید.


راه بهتری برای کاهش تنش پیدا کنید

هر کس می‌تواند راه حل منحصر به فردی برای پایین آوردن میزان اضطراب و استرس در خودش پیدا کند. اگر در پیدا کردن این راه حل برای خودتان موفق نبودید می‌توانید از یک روانشناس کمک بگیرید. دکتر محمودی، روانشناس و استاد دانشگاه با اطمینان به اینکه این اختلال قابل درمان است گفت با روش‌های درمانی روانشناختی و رفتار درمانی می‌توان سطح اضطراب را در فرد پایین آورد و با این کار اختلال‌های وابسته به آن مانند اختلال خرید افراطی را از بین برد.