غذا خوردن در محل کار؛ پرسش ها و چالش ها
معمولا بزرگسالان دو سوم از ساعات بيداري خود را در محل كارشان صرف مي‌كنند. به همين دليل توجه به ارتقاي سلامت در محل کار در بسياري از كشورهاي جهان با اهميت تلقي مي‌شود. از نظر اقتصادي با توجه به بررسي‌هاي انجام‌شده مشخص‌شده كه ارتقاي سلامت كاركنان در محيط‌هاي كار موجب صرف‌جويي مالي مي‌شود.
ارتقاي سلامت با افزايش بهره‌وري به دليل كاهش بيماري، كاهش غيبت از كار، افزايش روحيه كاري، ارائه تصويري خوب از سازمان براي مخاطبان از يكسو و كاهش هزينه‌ها به دليل کاهش سوانح و بار ناشي از آن، کاهش هزينه بيمه‌هاي بهداشتي در نتيجه تقاضاي پايين مراقبت بيمار، کاهش هزينه‌هاي درمان، ناتواني و مرگ، کاهش جايگزيني کارمند و هزينه‌هاي آموزش در نتيجه کمتر شدن جابه‌جايي کارمندان از سوي ديگر موجب اين صرف‌جويي مالي مي‌شود.
ارتقاي سلامت در محل كار، مي‌تواند شامل کليه اقداماتي كه هدف آن توانمندسازي افراد براي داشتن احساس مثبت، حفظ و حراست از سلامت جسمي و معنوي، ارتقاي انگيزه براي ارائه کار صحيح و مفيد و توليد بيشتر است؛ باشد متاسفانه موضوع تغذيه و غذاي سالم در محيط كار، هيچ متولي خاصي در كشور ندارد. همين امر سبب‌شده تا سلامت و ايمني غذايي که درون يا بيرون سازمان‌ها و شركت‌ها توليد و عرضه مي‌شود با وجود اهميت کيفيت آن براي حفظ و ارتقاي سلامت کارکنان، اغلب درست و مطابق با موازين سلامت و در نهايت استانداردهاي از پيش تدوين‌شده نباشد. علاوه بر اين برگزاري مناقصه تهيه غذاي كاركنان بخش‌هاي دولتي و خصوصي يک هشدار جدي است. برنده مناقصه تهيه غذاي نهاد‌هاي دولتي و خصوصي شرکتي است که پايين‌ترين قيمت را ارائه مي‌دهد. در چنين شرايطي، کارکنان از غذايي سالم و با کيفيت مناسب بهره نمي‌برند و در معرض خطر انواع بيماري‌ها نيز قرار مي‌گيرند.
نگاه توليد‌کنندگان غذا در محيط‌هاي جمعي اغلب بر اساس سليقه افرادي که در آن محيط غذا صرف مي‌کنند، معطوف است و اغلب طعم و ميزان غذا و نوع مواد اوليه بر اساس استانداردهاي مشخصي نيست.
شايد سليقه سرآشپز در يک محيط کار موجب شود، کارکنان بعد از چند ماه همگي به افزايش کلسترول يا چاقي مبتلا شوند. متاسفانه زمينه‌هاي فرهنگي خصوصا در محيط‌هاي کارگري توجه به ميزان و حجم غذا دارد و چون اغلب روز‌ها برنج يکي از انواع غذاهايي است که سرو مي‌شود و افراد غذاي چرب را هم بيشتر مي‌پسندند، ممکن است بعضي از افراد مستعد در اين زياده‌خواري‌ها مبتلا به بيماري‌هايي شوند که موجب شود هزينه سنگيني براي کنترل بيماري بپردازند. حتي ممکن است اين غفلت از کارافتادگي و زود مرگي را به دنبال داشته باشد.
توجه دادن متوليان سلامت به تغذيه مناسب در محيط کار از اهميت زيادي بر خوردار است. محيطي که اقتصاد کشور را مي‌چرخاند و هرگونه بي‌توجهي مي‌تواند کارکنان و کارگران ماهر را از چرخه فعاليت سازنده دوركرده و از کارافتادگي و معلوليت كاركنان را به دنبال داشته باشد.
كارشناسان سلامت محيط و کارشناسان تغذيه در مکان‌هاي عمومي، مسوولان خانه‌هاي بهداشت کارگري در کارخانه‌ها و مديران خريد مواد غذايي و حتي مسوولان مالي کارخانه‌ها و ادارات که معمولا مسوول انعقاد قرار داد با توليد‌کنندگان غذا براي اين محيط‌ها هستند و همچنين کارشناسان نظارت بر اماکن توليد غذا، کارشناسان بهداشت محيط و حتي نمايندگان کارکنان و کارگران، بايد موضوع تغذيه سالم در محيط کار را جدي بگيرند.
بيماري هاي غيرواگير در کارگران بالاتر است
آموزش و فرهنگ‌سازي در ارتقاي سلامت تغذيه‌اي كاركنان از ديگرمحور‌هاي مورد توجه در زمينه غذاي کارمندان است. با توجه به پژوهش‌هاي صورت گرفته از سوي موسسه تغذيه، توسعه و سلامت ايران تغذيه نامناسب و بي‌تحرکي موجب افزايش وزن، چاقي، ديابت، بيماري‌هاي قلبي و افزايش فشارخون در کارکنان شده و در اغلب موارد ميزان بروز و شيوع در جمعيت کارگري بالاتر از ساير گروه‌ها ديده‌شده است. اين موسسه قادر بود با تغيير منوي غذايي و تشويق کارکنان به فعاليت‌هاي بيشتر بدني و آموزش‌هاي مکرر تا حدي اين روند را کاهش دهد ولي در نهايت توليد‌کننده غذا که توسط مسوولان مالي ارگان‌ها و شركت‌ها انتخاب مي‌شدند تمام تلاش‌ها را خنثي مي‌كردند. متاسفانه تعداد زيادي از توليد‌کنندگان و درست‌تر بگوييم شرکت‌هايي که مجوز اين کار را گرفته‌اند، تخصصي در اين رشته ندارند، مجوز اين موسسات بايد توسط وزارت بهداشت تامين شود و قبل از شروع به کار بايد دوره‌هاي آموزشي لازم را بگذرانند.
متاسفانه ما براي يک جعبه دستمال کاغذي استاندارد داريم ولي براي توليد‌کنندگان غذا که با روش‌ها و موقعيت‌هاي گوناگون حتي در دکه‌هاي کوچک، منزل، خيابان و... غذا توليد مي‌كنند و به فروش مي‌رسانند نه استانداردي داريم نه طبقه‌بندي از نظر کار کيفي و نه متاسفانه نظارت مطلوب. بر همين اساس علت عمده شيوع بيماري‌هاي غيرواگير نيز بي‌توجهي به موارد فوق است.
افزايش آمار بيماري ها در نتيجه تغذيه نامناسب
اشتغال افراد خانواده بيرون از منزل و خصوصا اجبار به کار و کسب درآمد براي تامين هزينه‌هاي روبه تزايد زندگي موجب مي‌شود که خانواده‌ها و خصوصا زوج‌هاي جوان گاهي در 2 يا 3 شيفت کار‌کنند و همين امر آنها را از تهيه و صرف غذا در خانه محروم مي‌کند.
تقريبا تمام کساني که بيرون از منزل به کار اشتغال دارند حداقل يک وعده از غذاي خود را در محل کار خود، اغذيه‌فروشي‌ها، فست‌‌فود‌ها يا رستوران‌هاي کارخانه‌ها و کلا بيرون از منزل صرف مي‌کنند.
ويژگي اغلب غذاهايي که خارج از خانه طبخ مي‌شود اين است که به مقدار زياد و براي تعداد زيادي تهيه مي‌شود و بنابراين اگر رعايت نکات بهداشتي و سلامت در تهيه مواد اوليه، پاک‌كردن، شست‌وشو، فرآوري و پخت غذا صورت نگيرد به عده زيادي که به عنوان مشتري مصرف‌کننده اين غذا هستند آسيب وارد مي‌شود. اين آسيب‌ها با توجه به نوع مشکل که در جريان توليد غذا صورت مي‌گيرد متفاوت است و ممکن است از بروز يک اسهال ساده تا مسموميت‌هاي شديد غذايي يا ابتلا به انگل‌ها و ساير بيماري‌هاي ناشي از غذاي آلوده باشد يا به دليل مصرف نوع مواد اوليه و شرايط پخت نادرست زمينه مساعدي براي ابتلا به بيماري‌هاي غيرواگير را فراهم کند.
وقتي غذايي در حجم زياد سرخ مي‌شود مراقبت از حرارت و لزوم تعويض روغن از مسائل مهمي است که ممکن است مورد غفلت قرار گيرد. علاوه بر اين، نوع روغن مصرفي نيز بسيار مهم است.
در اين‌گونه غذاخوري‌ها، معمولا سالادها و سبزي‌ها جايگاهي ندارند و در صورت استفاده از آنها نيز مشکلاتي وجود دارد. با توجه به گذار اپيدميولوژيک بيماري‌ها و گسترش رو به تزايد بيماري‌هاي غيرواگير که به سرعت کشورهاي در حال توسعه مانند کشور ما را نيز درگير کرده جوانب تغذيه‌اي غذاها و خصوصا غذاهاي بيرون از منزل به دلايل زير بايد مورد توجه مسوولان بهداشتي کشور و همچنين مديران کارخانجات و واحد‌هاي اقتصادي، ادارات در بخش دولتي و خصوصي قرار گيرد. لازم به ذکر است که اين بيماري‌ها اغلب از نظر اقتصادي ضرر‌هاي هنگفتي به چرخه اقتصادي کشور از طريق ناتواني نيروي کار، غيبت از کار، از کارافتادگي علاوه بر هزينه‌هاي درماني که به کارفرمايان يا کارکنان تحميل مي‌کند وارد مي‌سازد.
روندرو به گسترش چاقي و عوارض ناشي از آن، افزايش کلسترول خون به عنوان مهم‌ترين عامل خطر بيماري‌هاي قلبي، افزايش شيوع بيماري ديابت، افزايش شيوع بيماري‌هاي قلبي‌عروقي، افزايش معلوليت‌ها به دليل سکته‌هاي مغزي و قلبي، احتمال افزايش فشارخون در جمعيت به دليل غذاهاي شور، افزايش شيوع بيماري‌هاي اسکلتي استخوان- زانودرد، کمردرد و پوکي استخوان، افزايش ابتلا به انواع سرطان‌ها، کاهش سن ابتلا به اين بيماري‌ها در جمعيت، افزايش موارد مرگ ومير ناشي از اين بيماري‌ها در جمعيت.
به اين توصيه ها توجه کنيد :
در زير چند توصيه براي داشتن يک رژيم غذايي سالم در محيط کار بيان مي‌شود:
• به طور كلي از مواد اوليه غذايي با كيفيتي بهتر و رعايت استانداردهاي موجود استفاده شود.
• کليه مواد غذايي صنعتي شماره پروانه وزارت بهداشت را داشته باشند و از خريد مواد مجهول جدا خود داري شود.
• در مراكزي كه نانشان را خودشان پخت مي‌كنند شرايط پخت، استفاده از مخمر و حذف کامل جوش شيرين مد نظر باشد و روش نگهداري نان پس از پخت بهبود يابد.
• از انواع گوشت قرمزكم چرب يا گوشت سفيد يعني ماهي يا مرغ بيشتر استفاده شود.
• روغن مايع يا مايع سرخ كردني از انواع مرغوب كه داراي بو يا طعم نامطبوع نيستند انتخاب شوند و در محيط تاريك و سرد نگهداري شوند. همچنين باقيمانده روغن پس از طبخ دور ريخته شود.
• مصرف لبنيات بيشتر شود و از لبنيات كم چرب استفاده شود.
• در ميان‌وعده‌ها حتي‌الامکان به جاي بيسکويت از ميوه استفاده شود.
ارتقاي سلامت در محل كار، مي‌تواند شامل کليه اقداماتي كه هدف آن توانمندسازي افراد براي داشتن احساس مثبت، حفظ و حراست از سلامت جسمي و معنوي، ارتقاي انگيزه براي ارائه کار صحيح و مفيد و توليد بيشتر است؛ باشد متاسفانه موضوع تغذيه و غذاي سالم در محيط كار، هيچ متولي خاصي در كشور ندارد. همين امر سبب‌شده تا سلامت و ايمني غذايي که درون يا بيرون سازمان‌ها و شركت‌ها توليد و عرضه مي‌شود با وجود اهميت کيفيت آن براي حفظ و ارتقاي سلامت کارکنان، اغلب درست و مطابق با موازين سلامت و در نهايت استانداردهاي از پيش تدوين‌شده نباشد. علاوه بر اين برگزاري مناقصه تهيه غذاي كاركنان بخش‌هاي دولتي و خصوصي يک هشدار جدي است. برنده مناقصه تهيه غذاي نهاد‌هاي دولتي و خصوصي شرکتي است که پايين‌ترين قيمت را ارائه مي‌دهد. در چنين شرايطي، کارکنان از غذايي سالم و با کيفيت مناسب بهره نمي‌برند و در معرض خطر انواع بيماري‌ها نيز قرار مي‌گيرند.
نگاه توليد‌کنندگان غذا در محيط‌هاي جمعي اغلب بر اساس سليقه افرادي که در آن محيط غذا صرف مي‌کنند، معطوف است و اغلب طعم و ميزان غذا و نوع مواد اوليه بر اساس استانداردهاي مشخصي نيست.
شايد سليقه سرآشپز در يک محيط کار موجب شود، کارکنان بعد از چند ماه همگي به افزايش کلسترول يا چاقي مبتلا شوند. متاسفانه زمينه‌هاي فرهنگي خصوصا در محيط‌هاي کارگري توجه به ميزان و حجم غذا دارد و چون اغلب روز‌ها برنج يکي از انواع غذاهايي است که سرو مي‌شود و افراد غذاي چرب را هم بيشتر مي‌پسندند، ممکن است بعضي از افراد مستعد در اين زياده‌خواري‌ها مبتلا به بيماري‌هايي شوند که موجب شود هزينه سنگيني براي کنترل بيماري بپردازند. حتي ممکن است اين غفلت از کارافتادگي و زود مرگي را به دنبال داشته باشد.
توجه دادن متوليان سلامت به تغذيه مناسب در محيط کار از اهميت زيادي بر خوردار است. محيطي که اقتصاد کشور را مي‌چرخاند و هرگونه بي‌توجهي مي‌تواند کارکنان و کارگران ماهر را از چرخه فعاليت سازنده دوركرده و از کارافتادگي و معلوليت كاركنان را به دنبال داشته باشد.
كارشناسان سلامت محيط و کارشناسان تغذيه در مکان‌هاي عمومي، مسوولان خانه‌هاي بهداشت کارگري در کارخانه‌ها و مديران خريد مواد غذايي و حتي مسوولان مالي کارخانه‌ها و ادارات که معمولا مسوول انعقاد قرار داد با توليد‌کنندگان غذا براي اين محيط‌ها هستند و همچنين کارشناسان نظارت بر اماکن توليد غذا، کارشناسان بهداشت محيط و حتي نمايندگان کارکنان و کارگران، بايد موضوع تغذيه سالم در محيط کار را جدي بگيرند.
بيماري هاي غيرواگير در کارگران بالاتر است
آموزش و فرهنگ‌سازي در ارتقاي سلامت تغذيه‌اي كاركنان از ديگرمحور‌هاي مورد توجه در زمينه غذاي کارمندان است. با توجه به پژوهش‌هاي صورت گرفته از سوي موسسه تغذيه، توسعه و سلامت ايران تغذيه نامناسب و بي‌تحرکي موجب افزايش وزن، چاقي، ديابت، بيماري‌هاي قلبي و افزايش فشارخون در کارکنان شده و در اغلب موارد ميزان بروز و شيوع در جمعيت کارگري بالاتر از ساير گروه‌ها ديده‌شده است. اين موسسه قادر بود با تغيير منوي غذايي و تشويق کارکنان به فعاليت‌هاي بيشتر بدني و آموزش‌هاي مکرر تا حدي اين روند را کاهش دهد ولي در نهايت توليد‌کننده غذا که توسط مسوولان مالي ارگان‌ها و شركت‌ها انتخاب مي‌شدند تمام تلاش‌ها را خنثي مي‌كردند. متاسفانه تعداد زيادي از توليد‌کنندگان و درست‌تر بگوييم شرکت‌هايي که مجوز اين کار را گرفته‌اند، تخصصي در اين رشته ندارند، مجوز اين موسسات بايد توسط وزارت بهداشت تامين شود و قبل از شروع به کار بايد دوره‌هاي آموزشي لازم را بگذرانند.
متاسفانه ما براي يک جعبه دستمال کاغذي استاندارد داريم ولي براي توليد‌کنندگان غذا که با روش‌ها و موقعيت‌هاي گوناگون حتي در دکه‌هاي کوچک، منزل، خيابان و... غذا توليد مي‌كنند و به فروش مي‌رسانند نه استانداردي داريم نه طبقه‌بندي از نظر کار کيفي و نه متاسفانه نظارت مطلوب. بر همين اساس علت عمده شيوع بيماري‌هاي غيرواگير نيز بي‌توجهي به موارد فوق است.
افزايش آمار بيماري ها در نتيجه تغذيه نامناسب
اشتغال افراد خانواده بيرون از منزل و خصوصا اجبار به کار و کسب درآمد براي تامين هزينه‌هاي روبه تزايد زندگي موجب مي‌شود که خانواده‌ها و خصوصا زوج‌هاي جوان گاهي در 2 يا 3 شيفت کار‌کنند و همين امر آنها را از تهيه و صرف غذا در خانه محروم مي‌کند.
تقريبا تمام کساني که بيرون از منزل به کار اشتغال دارند حداقل يک وعده از غذاي خود را در محل کار خود، اغذيه‌فروشي‌ها، فست‌‌فود‌ها يا رستوران‌هاي کارخانه‌ها و کلا بيرون از منزل صرف مي‌کنند.
ويژگي اغلب غذاهايي که خارج از خانه طبخ مي‌شود اين است که به مقدار زياد و براي تعداد زيادي تهيه مي‌شود و بنابراين اگر رعايت نکات بهداشتي و سلامت در تهيه مواد اوليه، پاک‌كردن، شست‌وشو، فرآوري و پخت غذا صورت نگيرد به عده زيادي که به عنوان مشتري مصرف‌کننده اين غذا هستند آسيب وارد مي‌شود. اين آسيب‌ها با توجه به نوع مشکل که در جريان توليد غذا صورت مي‌گيرد متفاوت است و ممکن است از بروز يک اسهال ساده تا مسموميت‌هاي شديد غذايي يا ابتلا به انگل‌ها و ساير بيماري‌هاي ناشي از غذاي آلوده باشد يا به دليل مصرف نوع مواد اوليه و شرايط پخت نادرست زمينه مساعدي براي ابتلا به بيماري‌هاي غيرواگير را فراهم کند.
وقتي غذايي در حجم زياد سرخ مي‌شود مراقبت از حرارت و لزوم تعويض روغن از مسائل مهمي است که ممکن است مورد غفلت قرار گيرد. علاوه بر اين، نوع روغن مصرفي نيز بسيار مهم است.
در اين‌گونه غذاخوري‌ها، معمولا سالادها و سبزي‌ها جايگاهي ندارند و در صورت استفاده از آنها نيز مشکلاتي وجود دارد. با توجه به گذار اپيدميولوژيک بيماري‌ها و گسترش رو به تزايد بيماري‌هاي غيرواگير که به سرعت کشورهاي در حال توسعه مانند کشور ما را نيز درگير کرده جوانب تغذيه‌اي غذاها و خصوصا غذاهاي بيرون از منزل به دلايل زير بايد مورد توجه مسوولان بهداشتي کشور و همچنين مديران کارخانجات و واحد‌هاي اقتصادي، ادارات در بخش دولتي و خصوصي قرار گيرد. لازم به ذکر است که اين بيماري‌ها اغلب از نظر اقتصادي ضرر‌هاي هنگفتي به چرخه اقتصادي کشور از طريق ناتواني نيروي کار، غيبت از کار، از کارافتادگي علاوه بر هزينه‌هاي درماني که به کارفرمايان يا کارکنان تحميل مي‌کند وارد مي‌سازد.
روندرو به گسترش چاقي و عوارض ناشي از آن، افزايش کلسترول خون به عنوان مهم‌ترين عامل خطر بيماري‌هاي قلبي، افزايش شيوع بيماري ديابت، افزايش شيوع بيماري‌هاي قلبي‌عروقي، افزايش معلوليت‌ها به دليل سکته‌هاي مغزي و قلبي، احتمال افزايش فشارخون در جمعيت به دليل غذاهاي شور، افزايش شيوع بيماري‌هاي اسکلتي استخوان- زانودرد، کمردرد و پوکي استخوان، افزايش ابتلا به انواع سرطان‌ها، کاهش سن ابتلا به اين بيماري‌ها در جمعيت، افزايش موارد مرگ ومير ناشي از اين بيماري‌ها در جمعيت.
به اين توصيه ها توجه کنيد :
در زير چند توصيه براي داشتن يک رژيم غذايي سالم در محيط کار بيان مي‌شود:
• به طور كلي از مواد اوليه غذايي با كيفيتي بهتر و رعايت استانداردهاي موجود استفاده شود.
• کليه مواد غذايي صنعتي شماره پروانه وزارت بهداشت را داشته باشند و از خريد مواد مجهول جدا خود داري شود.
• در مراكزي كه نانشان را خودشان پخت مي‌كنند شرايط پخت، استفاده از مخمر و حذف کامل جوش شيرين مد نظر باشد و روش نگهداري نان پس از پخت بهبود يابد.
• از انواع گوشت قرمزكم چرب يا گوشت سفيد يعني ماهي يا مرغ بيشتر استفاده شود.
• روغن مايع يا مايع سرخ كردني از انواع مرغوب كه داراي بو يا طعم نامطبوع نيستند انتخاب شوند و در محيط تاريك و سرد نگهداري شوند. همچنين باقيمانده روغن پس از طبخ دور ريخته شود.
• مصرف لبنيات بيشتر شود و از لبنيات كم چرب استفاده شود.
• در ميان‌وعده‌ها حتي‌الامکان به جاي بيسکويت از ميوه استفاده شود.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر