حضور نوازندگان زن روی صحنه ممنوع

مجله زندگی ایده آل: بانوان در ۱۳ استان نمي‌توانند روي «صحنه» بروند؛ این خبری بود که همین چند روز پیش تیتر خیلی از خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های کشور شد. خبری شوک‌آور برای اهالی موسیقی و به‌خصوص بانوان نوازنده و همخوان. طبق یک قانون نانوشته آنها حق رفتن روی سن را ندارند و فقط باید تماشاگر کنسرت باشند. البته این خبر خمی به ابروی گروه‌ها و خواننده‌های پاپ نیاورد. آنها از خیلی وقت پیش با این موضوع سر و کار داشتند و به‌خاطر حساسیتی که در شهرهای مختلف روی کنسرت‌های‌شان هست خیلی وقت است به این نتیجه رسیدند که از نوازندگان زن در کنسرت‌های شهرستان‌شان استفاده نکنند.

اما شنیدن این خبر برای خیلی از گروه‌ها و موزیسین‌های سنتی و ارکسترها حکایت از دردسرهای تازه داشت؛ گروه‌هایی که شاید حتی در اکثر مواقع بار اصلی اجراهای‌شان بر دوش بانوان نوازنده بود. البته این ماجرا، ماجرای تازه‌ای نیست و تاکنون هم اکثر نوازندگان زن با این مشکلات دست و پنجه نرم می‌کردند، اما انگار این بار این داستان شکل جدی‌تری به خود گرفته و هیچ‌وقت هم تا به‌امروز و با این ابعاد، رسانه‌ای نشده بوده. ما هم در گزارش پیش‌رو سعی کردیم علاوه بر پرداختن به حواشی این خبر، گفت‌وگویی با نیوشا بریمانی (بانوی نوازنده کمانچه) داشته باشیم تا از دید یک نوازنده زن، در جریان مصائب و مشکلات این قوانین نانوشته قرار بگیریم.

صحبت‌های مدير دفتر موسيقي وزارت ارشاد

پيروز ارجمند، در نخستين نشست مطبوعاتي خود به پيگيري اين موضوع اشاره كرده و گفته بود اقداماتي در حال انجام است. او در مورد تازه‌ترين پيگيري‌هايي كه تاكنون انجام شده، اعلام کرد: «وقتي بانوان با حجاب و رعايت موازين شرعي و عرفي در يك فضاي سالم كه مردان هم در همان فضا فعاليت مي‌كنند، حضور دارند، ممانعتي براي حضور آنها روي سن وجود ندارد. ما محدوديت شرعي در اين زمينه نداريم و براساس كدام قانون شرعي زناني كه تمام شئونات اسلامي را رعايت مي‌كنند، براي نوازندگي و اجراي موسيقي مشكل دارند؟


اينها زنان، مادران و دختران سرزمين‌مان هستند، اين نوع تفكيك جنسيتي و مستثنا ‌كردن زنان، با سياست‌هاي وزارت ارشاد منافات دارد و اگر در شهرستان‌ها زنان براي حضور روي سن مشكل دارند، مربوط به ديدگاه وزارت ارشاد نيست بلكه در ارتباط با نهادهاي ديگر است. به همين دليل ما به‌دنبال شنيدن سخنان آنها هستيم و مي‌خواهيم بدانيم براساس كدام مستندات جلوی شركت زنان در گروه‌هاي موسيقي گرفته مي‌شود. اگر جلوی حضور زنان نوازنده را بگيريم، بخشي از عنصر خلاقه بانوان را ناديده گرفته‌ايم.

شك نداريم اقوام ايراني در مورد مباحث مذهبي و ديني حساس هستند اما همين اقوام در فعاليت‌هاي آييني خود حضور زنان و مردان را در كنار هم دارند. اين آيين‌ها از ساليان دراز در فرهنگ ما ريشه دارند و حالا مي‌توانند در شهرها هم با رعايت ضوابط و عرف جامعه اجرا شوند. ما نيز در مورد محتوا و شكل اجرايي اين فعاليت‌ها نظارت كافي داريم.»ارجمند در ادامه صحبت‌هایش با ذکر اینکه اصفهان یکی از شهرهایی است که از پیشگامان امر ممنوعیت حضور زنان روی صحنه موسیقی بوده، قول پیگیری این موضوع را در سفرش به این شهر داده و گفته که حتما با مسئولان فرهنگي و هنرمندان اصفهان دیدار می‌کند تا درخصوص این ماجرا صحبت کند.

اگر آریانی‌ها هنوز بودند

به‌تازگی برخي از تهيه‌كنندگان موسيقي و موسيقي‌دانان گفتند كه «چندوقتي است بر‌اساس يك ‌قانون نانوشته حضور زنان نوازنده در اجراي زنده موسيقي در بعضي شهرها ازقبيل اصفهان، تبريز، اروميه، زنجان، گرگان، تمامي شهرهاي استان خراسان، برخي از شهرهاي خوزستان و... ممنوع است و گروه‌هاي موسيقي اجازه استفاده از هيچ نوازنده زن يا همخوان زني را در گروه ندارند» شاید اگر همین چند وقت پیش گروه آریان به دلایل درون‌گروهی به انحلال نرسیده بود حالا با شنیدن این خبر وارد یک چالش جدی می‌شد. گروهی که سه زن در آن نقش پررنگی داشتند و حالا مجبور بودند یا اجراهای شهرستان‌شان را کنسل کنند، یا از خانم‌های گروه در کنسرت‌ها استفاده نکنند یا راضی شوند تا به همین دلیل گروه‌شان را منحل کنند!

خدا را شکر فعلا اجرا در تهران بدون مشکل است

این قوانین در همه شهرها یکسان نیست. در بعضی از شهرها به راحتی می‌توانید روی صحنه بروید و در بعضی از شهرها به هیچ عنوان اجازه نمی‌دهند یک نوازنده خانم روی سن برود. مثلا خود من در کرمان اجرا داشتم و همه چیز به خوبی پیش رفت اما در اصفهان یا مشهد چنین چیزی به هیچ عنوان امکان‌پذیر نیست. هیچ‌وقت هم صدای‌مان به جایی نرسیده و اعتراض‌های‌مان بی‌فایده بوده است. البته خدا را شکر می‌کنم که فعلا در تهران می‌توانیم اجرا داشته باشیم و هنوز مشکلی از این جهت برای‌مان پیش نیامده.

البته در تهران هم همه چیز به خوبی پیش‌ نمی‌رود. یادم می‌آید حدود یک ماه پیش در فرهنگسرای نیاوران اجرا داشتیم و تا روز قبل از اجرا به ما گفتند اجازه کنسرت ندارید و مجوز صادر نشده، اما یکدفعه ساعت هشت شب به ما گفتند مجوز صادر شده و ما می‌توانیم فردا کنسرت داشته باشیم. این برای یک نوازنده خیلی اتفاق بدی است. نوازنده‌ای که تا روز قبل از کنسرت هنوز نمی‌داند آیا فردا اجرا دارد یا نه چطور می‌تواند ظرف یک روز خودش را آماده کند تا اجرای بی‌استرسی داشته باشد؟

نیوشا بریمانی ( نوازنده )

داستان همیشگی

چیز جدیدی نیست. این موضوع همیشه بوده و همه نوازندگان خانم تاکنون بارها با این اتفاقات دست و پنجه نرم کرده‌اند. شاید برای خوانندگان یا گروه‌های پاپ این اتفاق خیلی حائز اهمیت نباشد چون اکثرا نوازنده‌های خانم ندارند، اما برای گروه‌های سنتی این یک مسئله جدی محسوب می‌شود. به‌خصوص برای کسی مثل من که آلبومی را تولید کردم که در آن کمانچه می‌نوازم و نوعی ساز اصلی قطعات آلبوم هم به حساب می‌آید. یعنی اگر بخواهم آلبومی را که خودم تولید کردم و خودم هم نوازنده آن هستم، روی صحنه ببرم و اجرا داشته باشم عملا نمی‌توانم این کار را انجام دهم. اما خب چه می‌شود کرد. دیگر عادت کردیم به این برخوردها و این قوانین. به صورت دوره‌ای هر قانونی که دوست دارند می‌گذارند و‌ به آن عمل هم می‌کنند.

در شهرستان‌ها ارشاد تصمیم‌گیرنده نیست!

دیگر کار به جایی رسیده که من و خیلی از نوازندگان زن دیگر به هیچ عنوان اجرا در بعضی شهرستان‌ها را قبول نمی‌کنیم و این خیلی بد است. هر لحظه امکان دارد بریزند روی صحنه و ... شبیه همان اتفاقاتی که چند ماه پیش در اجرای آقای وحید تاج در یزد افتاد. خود من آخرین اجرایی که در شهرستان داشتم، پارسال در جشنواره حماسی یزد بود که خیلی خوب برگزار شد و مشکلی هم پیش نیامد، اتفاقا به عنوان نوازنده برتر هم انتخاب شدم. اما از آن به بعد یک سری مشکلات ایجاد شد و من دیگر اجرای شهرستان نداشتم.

حتی یادم می‌آید چند وقت بعد از آن اجرا دنبال این بودیم که با یک گروه از نوازندگان خانم در ساری اجرا بگذاریم ولی هرچه تلاش کردیم مجوزی به ما داده نشد. جالب اینجاست که وزارت ارشاد در خیلی از شهرستان‌ها نقش تاثیرگذاری ندارد و ارگان‌های دیگر تصمیم‌گیرنده هستند. یعنی ممکن است شما مجوز برگزاری اجرا از ارشاد بگیرید اما ارگان دیگری مانع کنسرت‌تان شود.

در تدارک یک اجرا

در حال حاضر در تدارک یک اجرا هستم با تعدادی از نوازندگان خارجی که قرار است به ایران بیایند. خیلی دوست دارم در شیراز با آنها اجرا داشته باشم چون خود این نوازندگان هم قبلا از شیراز بازدید کرده‌اند و این شهر را خیلی دوست دارند. تنها جایی که فکر می‌کنم امکان برگزاری اجرا داشته باشیم شیراز است، چون همیشه کنسرت‌های شیرازمان بدون مشکل برگزار شده. امیدوارم با اتفاقاتی که پیش آمده بتوانیم باز هم در شهرستان‌ها برنامه داشته باشیم چون به نظرم همین اجراها باعث پیشرفت موسیقی ما می‌شود و باید از گروه‌ها و به‌خصوص نوازندگان زن ایرانی حمایت شود.