شبکه افق، شبکه بچه حزب اللهی هاست؟!

هفته نامه تماشاگران امروز - محبوبه شعاعی: ابراهیم حاتمی کیا، صدیق شریف، حجت الاسلام قرائتی، علیرضا فزوده و یکی دو نفر دیگر روبروی دوربین نشستند و درباره شبکه تازه حرف زدند. انتهایش، همه شان نوید دادند که «جمعه، پنج عصر فراموش نشه!»

این تیزر یک هفته ای روی آنتن رفت تا اعلامی باشد برای افتتاح رسمی شبکه افق؛ شبکه ای که در هیاهوی فشار مالی و تعطیلی و ادغام شبکه های رادویی و تلویزیونی، تازه راه افتاده و پس از یک سال فعالیت آزمایشی، به مجموعه شبکه های دیجیتال سراسری اضافه شده.

همین تناقض (تعطیلی و ادغام شبکه ها و افتتاح دیگری) و شایعه هایی که درباره منابع مالی این شبکه تازه تاسیس به گوش می رسید کنجکاومان کرد تا با «حامد شکیبانیا» گپ بزنیم؛ آدم خوشفکری که کارگردان مستند «جنگ به شیوه آمریکایی»، کارگردان مستند جنجالی «ملاقات پشت دیوار اشرف»، تهیه کننده برنامه تلویزیونی پربیننده «این شب ها»، تهیه کننده مجله تصویری «حماسه» و ... است و البته مدت هاست که بیشتر وقتش را در شبکه افق می گذراند.


چه کسانی پشت این شبکه هستند؟

- از سال های قبل که در حال همکاری با این شبکه بودم، متوجه شدم این شبکه را گروهی به راه انداخته اند که نگران وضعیت فرهنگی جامعه اند و نبود تطابق سمت و سوی کشور با آرمان های سال ۵۷ برایشان اهمیت دارد. این افراد راه حل را در راه اندازی تلویزیونی دیدند که مشکلات بروکراسی و لَختی سازمان را نداشته باشند تا بتوانند در آن تصمیمات به روزتری بگیرند.

واکنش شان به اتفاقات جامعه سریع تر باشد و برنامه هایی را تهیه کنند که از دو منظر متفاوت باشند؛ یکی اینکه پاسخ به نیاز واقعی جامعه باشد و آنچه که مخاطب نیاز واقعی خودش می داند و دیگری آنچه که کارشناسان و اصحاب فرهنگ احساس می کنند نیاز واقعی مخاطب است. شبکه ای که محصول مشترک سازمان صدا و سیما و جریان های فرهنگی انقلابی است که از بیرون از سازمان منابع مالی را تامین می کنند و با همدیگر به توافق کاری رسیده اند.

نقش سازمان صدا و سیما در این بین چیست؟

- صدا و سیما زیرساخت های تلویزیونی را در اختیار این گروه قرار می دهد که خود اینها هزینه های زیادی دارد. شبکه افق هم با اتکا به سازمان رسانه ای اوج کارش را شروع کرد.

گفتید چندین سال است در حال همکاری با این گروه هستید، یعنی مدت ها به فکر تاسیس آن بوده اند؟

- ایده اصلی شبکه مربوط به چهار پنج سال قبل است. فکر می کنم کار فکری شبکه هم یکی دو سال به طول انجامیده. در کشورمان همیشه نهادهایی وجود داشته اند که در آرزوی داشتن شبکه به سر می برده اند. حوزه هنری دوست داشته چنین شبکه ای داشته باشد و حتی برنامه ریزی هایی هم کرد ولی به جایی نرسید. وزارت ارشاد و نهاد کتابخانه های عمومی کشور هم تلاش هایی کردند ولی هیچ کدام کاری از پیش نبردند ولی موسسه اوج توانست با تلویزیون به توافق برسد و شبکه ای راه اندازی کند.

این شبکه برای خود سازمان صدا و سیماست و رییسش هم توسط سازمان تعیین شده است و شبکه هم متناسب با قواعد سازمان شکل می گیرد. خود موسسه اما مسئولیت تولید محتوا و تجهیزات سخت افزاری و نیروی انسانی را به عهده دارد. حرف هایی که ما می خواهیم بزنیم دور از فضای سازمان نیست، فقط می خواهیم با سرعت بیشتر و با بروکراسی کمتر و با ساختاری چابکتر این کار را انجام دهیم.


یعنی صداوسیما در برنامه سازی دخالتی ندارد؟

- صدا و سیما مثلا در شبکه یک چه دخالتی دارد؟ برای آن شبکه هم فقط یک رییس تعیین کرده. رییس شبکه هم یک ساختار نیروی انسانی می چیند و آنها برنامه ها را می سازند. الان هم یک رییس برای شبکه افق از طرف سازمان انتخاب شده که قبلا هم جزو یکی از مدیران شبکه چهار بوده، یعنی فردی تلویزیونی که اتفاقا سازمان رسانه ای اوج و تلویزیون در موردش توافق داشتند. آدم دو سازمان محسوب می شده و الان از این نظر هر چه که افق می سازد با ساختارهای سازمان در شبکه های یک و دو و سه مطابق است. اینجا همه همین کار را انجام می دهند. رییس شبه، منابع مالی را از بیرون می گیرد و برنامه را می سازد.

قراردادی که با سازمان بسته شده در واقع اجاره دادن آنتن به موسسه اوج است؟

- نه، من چنین چیزی نشنیده ام اما رییس شبکه را تلویزیون تعیین کرده و با توافقی همدلانه جلو می روند. صدا و سیما هم هر زمان بخواهد می تواند شبکه را قطع کند؛ کما اینکه خیلی هم برای راه نیفتادن شبکه مقاومت شد. اصلا اجازه دادنی در کار نیست و مطمئنم هیچ پولی از موسسه به سازمان داده نمی شود و آنها فقط پول تولید برنامه و دوربین و استودیو و چیزهای دیگر را می دهند.

خودتان می گویید تامین بودجه از طرف اوج است، آیا این به معنای فرمالیته بودن رییس شبکه نیست؟

- آقای رمضان نژاد که الان رییس شبکه هستند، قراردادها را امضا می کنند و دستورات را می دهند. او با توافق تلویزیون و سازمان اوج انتخاب شده و اینجور نیست که تلویزیون رییس شبکه انتخاب کند ولی سازمان اوج چون پول دستش است، خودش دخالت کند. سازمان اوج هم به آقای رمضان نژاد اعتماد می کند و بودجه را به او می دهد تا برنامه ها را تهیه کند.


یعنی اگر کس دیگری غیر از آقای رمضان نژاد بود، مورد پذیرش اوج قرار نمی گرفت؟

- اصلا قبلش کسی دیگر بود؛ قبلا آقای والی نژاد از طرف سازمان اوج معرفی شد که اتفاقا مدیر گروه حماسه و دفاع شبکه یک هم بود ولی به دلایلی مدیران وقت سازمان این گزینه را قبول نکردند. حتی سازمان اوج مقاومت هم کرد ولی مورد قبول سازمان نبود تا اینکه به توافق دیگری رسیدند و آقای رمضان نژاد انتخاب شدند. این هم صرفا به این خاطر است که طبق قانون، آنتن تلویزیون تنها در انحصار سازمان صدا و سیماست.

الان بسیاری از شبکه ها برنامه های مشارکتی دارند. این شبکه هم مثل این می ماند که یکی از شبکه های فعلی تلویزیون از صبح تا شب برنامه های مشارکتی پخش کند. پولش برای جای دیگر است و می خواهد برنامه هایی با محتوایی که مد نظرش است، ساخته شود ولی شبکه برای تلویزیون است و تصمیم گیری ها هم با قواعد تلویزیون انجام می شود.

اسم اوج باعث نمی شود در این بین نظارت از بین برود؟

- نه، اصلا اینطور نیست. مثلا شبکه یک که برای خودس ازمان است و حسابی به آن اعتماد دارند اما سازمان نظارت باید کار خودش را انجام دهد و به همه شبکه های تلویزیونی نظارت کند. این اصلا به معنای بی اعتمادی نیست، این یعنی چون سیستم بزرگ است، ممکن است یکسری چیزهای ریز از زیر دست مسئولان در برود. فکر می کنم طبق قوانین تلویزیون همان جریان نظارتی بر افق هم نظارت خواهند داشت، حتی برای مدیران بخش های مختلف هم حتما حراست سازمان باید استعلام کند که احیانا مدیران سابقه امنیتی نداشته باشند.

از آنجایی که اوج وابسته به سپاه است و در واقع تمام هزینه های شبکه از طرف سپاه تامین می شود، قطعا مدیرانش از طرف خود سپاه انتخاب می شوند و در بعضی موارد حتی فرد خودش سپاهی هم هست. یعنی سازمان می تواند مدیران معرفی شده را رد صلاحیت هم بکند؟!

- در افق هیچ کس سپاهی نیست و هیچ کس هم کارمند سپاه نیست. از مدیر شبکه تا مدیر گروه ها همه شان رسانه ای هستند. آقایان اشناب، والی نژاد (مدیر گروه فیلم و سریال افق) و رمضان نژاد مدیران گروه های تلویزیونی بوده اند. آقای غفوری هم مدیر موسسه رسانه ای میثاق بوده که با بسیج کار می کردند و فیلم تولید می کردند.


جامعه هدف این شبکه چه کسانی در نظر گرفته شده اند که در بین مخاطبان شبکه های دیگر نبوده اند؟

- گروهی دل نگران آرمان های انقلاب هستند که تعدادشان کم نیست و در مناسبت های انقلابی هم حضور دارند که مردم همیشه در صحنه نام می گیرند. مخاطب اصلی شبکه افق به نظرم همین ها هستند. البته شاید مدیران شبکه دلشان بخواهد همه مردم مخاطب شان باشند اما به هر حال در قدم اول اینها مخاطب اصلی هستند.

در تیزرها حاتمی کیا، قزوه و امثالهم حضور دارند. در واقع با دیدن این افراد قرار است ما طیف مخاطبان این شبکه را بشناسیم؟

- اگر اینطور به ماجرا نگاه کنیم واقع بینانه تر است. شاید مدیران شبکه افق با من موافق نباشند ولی به نظر من اشکالی ندارد! تا ما برای مخاطب خاص برنامه نگذاریم به مخاطب عام نمی رسیدم. تصور من این است که شبکه خاص بچه حزب اللهی ها راه می افتد.

وقتی شبکه جدیدی راه می افتد آدم انتظار دارد شبکه ای با ایده ای جدید و برنامه های جدید باشد. خب وقتی می شود یک برنامه مشارکتی ساخت که همه محتوایش را خود سازمان مشارکت کننده تهیه می کند، چه نیازی به راه اندازی شبکه ای خصوصی با این همه هزینه است؟ ضمنا خیلی ها وقتی متوجه شوند که این شبکه برای یکسری مخاطب خاص است، اصلا دل شان نمی خواهد پای آن بنشینند.

- بله همینطور است اما از کوزه همان برون تراود که در اوست. وقتی چند آدم با نگاه مشخص و خط مشی مشابه دور هم جمع می شوند خروجی شان مشخص است. مخاطبی هم که همسو با آن خروجی است آن برنامه را تماشا می کند. به نظرم این اتفاق در وهله اول اتفاق درست و طبیعی است. البته اگر خودمان را گول نزنیم که همه باید برنامه های ما را ببینند اما این خیلی مهم است که این حرف ها بازتولید شوند و با توجه به شکل و ریخت جامعه امروز و نیازهای امروز به نسل بعد منتقل شوند.