مروری بر ۳۴ سال سینمای دفاع مقدس

وب سایت هنر آنلاین: سینمای دفاع مقدس همچنان دغدغه تعدادی از کارگردان‌های سینماست، هرچند مشکل تامین هزینه‌های تولید چنین آثاری همچنین مسائل دیگر باعث شده این روزها کمتر شاهد فیلم‌هایی از این دست باشیم.

این روزها کمتر شاهد فیلم‌هایی با مضمون جنگ هستیم، چرا که فیلم جنگی ساختن نیاز به هزینه‌های بالایی دارد که بارها و بارها کارگردان‌های سینمای جنگ از آن گفته‌اند.

از طرفی یا عده‌ای از دوستان هنرمند و کارگردان از کنارمان رفته‌اند، همانند مرحوم رسول ملاقلی‌پور که تا بود راوی روزهای جهاد و ایثار و دفاع بود و اگر بود به نظر می‌رسید تنها پرچمدار این سینما باشد یا شادروان سیف‌الله داد خالق "کانی مانگا" که یکی از بهترین فیلم‌های دفاع مقدس است و زنده‌یاد ساموئل خاچیکیان سازنده "عقاب‌ها" پرمخاطب‌ترین فیلم سه دهه سینمای دفاع مقدس را به یادگار گذاشتند که متأسفانه دیگر در قید حیات نیستند.

با این حال سینمای جنگ و دفاع مقدس هیچ‌وقت قدیمی نمی‌شود و با هر دوره از جشنواره باز هم شاهد حضور فیلم‌های جنگی هر چند محدود اما تأثیرگذار هستیم.

حالا هم که در دوره‌ای به سر می‌بریم که فیلم‌های جنگی‌مان معطوف به مضمون خود جنگ نیستند و علاوه بر روزهای جنگ، حواشی هشت سال دفاع مقدس پررنگ‌تر از قبل در سینمای ایران به چشم می‌خورد.

فیلم‌هایی که عده‌ای بعضی مضمون‌های سینمای دفاع مقدس را ضد جنگ و عده‌ای دیگر باورهای سینمای جنگ را واقعیت می‌دانند که هنوز در سینما آن طور که باید و شاید به آن پرداخته نشده است.

در این گزارش نگاهی گذرا به ۳۵ سال سینمای دفاع مقدس و فیلم‌هایی که ساخته شده کرده‌ایم که در زیر می‌خوانید.

دهه ۶۰؛ سال‌های پر از اتفاق

دهه ۶۰ سینمای ایران دهه‌ای پر از اتفاقاتی بود که سینما با آن شکل می‌گرفت. دهه‌ای که بیشترین فیلم‌های جنگی در آن دوره با کمترین امکانات ساخته می‌شد و به پرده سینماها می‌آمد.

اکثر فیلم‌های جنگی یا توسط کارگردان‌هایی ساخته می‌شد که خود سابقه جبهه و جنگ داشتند و مدیوم سینمای جنگ را می‌شناختند و یا مستندهای جنگی را به فیلم‌های خود راه می‌دادند.

فیلم‌ها با همان مضمون همیشگی جنگ ایران و عراق شکل می‌گرفت با خط داستان‌های متفاوت. "مرز" (۱۳۶۰) نخستین فیلم ایرانی درباره جنگ ایران و عراق بود. "مرز" توسط جمشید حیدری بر اساس فیلمنامه‌ای از سیروس الوند ساخته شد و نقش قهرمان به انزوا رفته را هم سعید راد بازی كرد.

ساخته شدن "مرز" آغاز راه بود و سبب شد به فاصله كمی پنج فیلم در سال ۶۱ جلوی دوربین بروند تا اكران ۶۲ صاحب پنج فیلم در باب سینمای جنگ شکل تازه‌ای داشته باشد.

در ادامه فیلم‌هایی مثل "برزخی‌ها"، "جانبازان"، "عبور از میدان مین"، "پایگاه جهنمی"، "عقاب‌ها"، "گذرگاه" و... ساخته شدند و البته در فتح گیشه‌ها هم موفق بودند. "دیار عاشقان" را باید نقطه شروع فیلم‌های موفق سینمای جنگ دانست.

شخصیت اصلی این فیلم یك جوان شهری بی‌تفاوت است كه پس از فراخوان سربازهای منقضی خدمت سال ۱۳۵۶، مجبور است كه به جبهه برود.

در سال ۶۲ كه فیلم‌هایی "مثل كیلومتر پنج"،"بازداشتگاه"، "پل آزادی‌" و "رهایی" به مثابه نمونه‌هایی از سینمای جنگ ساخته شدند.

جنگ و موضوع‌های مرتبط با آن تازه از سال‌های ۶۴ و ۶۵ در فیلم‌های سینمای ایران مطرح شد. در سال ۶۳ فیلم‌هایی مثل "پیشتازان فتح"، "ما ایستاده‌ایم"، "‌یاد"،" پرچم‌دار"، "پایگاه جهنمی"، "عقود"، و... ساخته شدند.

این‌ها فیلم‌هایی بودند كه بیشتر روی خود جنگ متمركز بودند و گذشته از آن، از جذابیت‌های گیشه‌ای برای جلب مخاطب كمتر استفاده می‌كردند.

"عقاب‌ها"، نوشته محمدرضا یوسفی و ساخته ساموئل خاچیكیان، شاید نقطه آغازی برای فیلم‌هایی بود که با ساختار خوب روانه پرده سینما شد. خاچیكیان در "عقاب‌ها" با تركیب حوادث هیجان‌انگیز و صحنه‌های پرتحرك با صحنه‌های آرام و رقیق خانوادگی اولین فیلم از این نوع را ارائه داد كه در زمان خود بسیار هم موفق بود.

یك سال بعد از ساخته شدن "عقاب‌ها" در سال ۶۵، فیلم‌هایی مثل "پلاك"، "جدال در تاسوكی"، "حماسه دره شیلر"، "اتاق یك"، "هویت"، "حریم مهرورزی" و "پرواز در شب" با این خصلت‌ها و ویژگی‌ای‌ها ساخته شدند. به دلیل توجه صرف به جنبه‌های اكشن و حادثه‌پرداز، فیلم‌های این دوره نیز موفق نبودند و شاید فقط بتوان "پرواز در شب" را به دلیل پرداختن به وجوهی دیگر و همچنین ساختار قابل قبولش از بقیه جدا كرد.

"هویت" نیز به‌عنوان اولین ساخته ابراهیم حاتمی كیا به تأثیر جنگ بر زندگی افراد نگاه می‌كند و آغازگر مسیر فیلم‌سازی حاتمی‌كیاست.

اما" پرواز در شب" كه رسول ملاقلی‌پور آن را بعد از "بلمی به سوی ساحل" ساخته بود، بهترین فیلم‌ جنگی آن سال و همین‌طور یكی از بهترین فیلم‌های جنگی سینمای ایران شد. یك سال بعد از این فیلم‌ها بود كه مسعود كیمیایی نیز، در اولین فیلم بعد از انقلاب خود، "تیغ و ابریشم"، حاشیه‌های جنگ و تأثیر آن بر جامعه را محور فیلم خود قرار داد.

سال ۶۶ نیز تقریباً مشابه سال ۶۵ سپری شد؛ "پرستار شب"، "خانه در انتظار"، "كانی‌ مانگا"، "هراس"،" مقاومت" و... فیلم‌های جنگی سال ۱۳۶۶ بودند كه در هیچ‌یك از آن‌ها نوآوری چشم‌گیری دیده نمی‌شد.

سال ۱۳۶۷ را می‌توان سال آغاز فیلم‌های جدّی و متفاوت در حوزه سینمای جنگ دانست. "باشو غریبه كوچك"، "دیده‌بان" و "عروسی خوبان" از جمله فیلم‌های تأثیرگذاری بودند كه در آن سال‌ ساخته شدند. "عروسی خوبان" یكی دیگر از فیلم‌های متفاوت سینمای جنگ بود.

در این فیلم، شخصیت اصلی با نوستالژی دوران جنگ و حسرت به پایان رسیدن آن روزها روبروست. "عروسی خوبان" همچنین از اولین نمونه‌های سینمای جنگ بود كه با فیلم‌برداری ستودنی علی‌رضا زرین‌دست و با آن فضاهای سورئال و مالیخولیایی و به لحاظ فرم و ساختار، از دیگر فیلم‌های جنگی آن دوران متمایز بود.

در این سال فیلم‌های دیگری هم مثل "افق"، "دیده‌بان"، "عبور"، "ستاره و الماس"، "انسان و اسلحه" و... ساخته شدند.

سال ۱۳۶۸ اولین سال پس از جنگ بود، اما هنوز باز هم فیلم‌هایی ساخته می‌شد كه در ادامه همان قهرمان‌پروری‌ها و سیاه‌وسفید دیدن‌ها بودند. "الماس بنفش"، "مهاجر"، "آخرین پرواز"، آخرین مهلت"، "تا مرز دیدار"، "تولد"، "در جست‌وجوی قهرمان"، "غفلت"، "باغ سید" و... فیلم‌های این سال سینمای جنگ بودند.

شاید تنها فیلم شاخص جنگی در بین محصولات تولیدشده در این سال "مهاجر"، به نویسندگی و كارگردانی ابراهیم حاتمی‌كیا باشد.

اما از سال ۱۳۶۹ فیلم‌سازها كم‌كم از فضای جبهه و جنگ عقب‌نشینی كردند و رو به‌‌سوی تصویر شرایط حاكم بر جامعه پس از جنگ و روابط و فضاهای متأثر از جنگ آوردند. "تویی كه نمی‌شناختمت"، "در كوچه‌های عشق"، "چشم ‌شیشه‌ای"، "عروس حلبچه"،" در مسلخ عشق" از جمله فیلم‌های ساخته‌شده در این سال‌اند.

سعید امیرسلیمانی در چون "ابر در بهاران" به موشك‌باران تهران و ویرانی‌های روحی و جسمی آن پرداخت و در همین سال فیلم‌هایی هم ساخته شدند كه اگرچه به مفهوم واقعی كلمه فیلم جنگی نبودند، اما گهگاه اشاره‌هایی به جنگ داشتند كه" روزهای بلند انتظار"، "شب‌های زاینده‌رود" و "عشق و مرگ" از آن جمله‌اند.

"گروهبان"، ساخته مسعود كیمیایی، نیز به زندگی پس از جنگ یك گروهبان و رابطه او با خانواده‌ا‌ش می‌پردازد.

با حال و هوای فیلم‌های جنگی دهه ۶۰ که کارگردان‌ها بیشتر روی آن متمرکز بودند، دهه ۷۰ و تب دیگری از فیلم‌ها از راه رسید. دهه‌ای که حضور فیلم‌های جنگی نسبتاً کم‌رنگ اما باز هم تأثیرگذار بود.


دهه 70؛ بیشترین سیمرغ‌ها برای فیلم‌های جنگی

دهه هفتاد یکی از پرکارترین دهه‌های سینمای جنگ و دفاع مقدس نام گرفت. فیلم‌ها اغلب بر اساس موضوع جنگ ساخته می‌شد و ماراتن فیلم‌های جنگی به راه افتاد.

به نظر می‌رسید جشنواره فیلم فجر در دهه 70 بیشترین سیمرغ‌های خود را به فیلم‌های جنگی واگذار کرد و فیلم‌های جنگی هم از خط داستان‌های ساده درآمده و با مضمون‌ها و ساختارهای متفاوت ساخته می‌شدند.

"آبادانی‌ها" یا "جنگ نفتکش ها" و "بر بال فرشتگان" و نیز فیلم موفق "از کرخه تا راین" از جمله فیلم‌های متفاوت در این دهه به شمار می‌رفتند.

البته تعداد فیلم‌هایی که در دهه ۷۰ ساخته شده‌اند به قدری زیاد است که اغلب فیلم‌های جنگی در تاریخ سینما، در این دوره و بر اساس تکنیک‌ها، سرمایه‌های کلان و ایده‌های جذاب به روی پرده سینماها رفتند.

برخی فیلم‌هایی که در دهه ۷۰ ساخته شده‌اند عبارت‌اند از:"باز باران"، "بازی بزرگان"، "بر بال فرشتگان"، "پایان كودكی"، "پرواز از اردوگاه"، "جنگ نفت‌كش‌ها"، "چون ابر در بهاران"، "حماسة مجنون"، "زیر سایة كنار"،" ‌سایه‌های هجوم"، "شكوه بازگشت"، "سجادة آتش"، "صلیب‌ طلایی"، "كودكانی از آب و گل" و "مسافر غریب" که این فیلم‌ها همگی محصول سال‌های ۷۱ و ۷۲ بودند.

در میان این فیلم‌ها نیز فیلم "فرار از اردوگاه" هم دیده می‌شد، اما فیلم "بر بال فرشتگان" جواد شمقدری "حماسه مجنون" نیز سعی در نگاه درست‌تر و منطقی‌تر به جنگ داشت.

فیلم "بازی بزرگان" به خاطر نگاه متفاوت کارگردان به سینمای جنگ و سینمای کودک نوجوان نیز در آن دوره قابل اهمیت بود. "آبادانی‌ها"، "آتش در خرمن"، ‌"آخرین شناسایی" و "از كرخه تا راین" از دیگر فیلم‌های ساخته‌شده در سال‌های ۷۳ و ۷۴ هستند.

"آبادانی‌ها" نیز از جمله آثاری است كه در یك تحلیل كلی از جمله فیلم‌های ضد جنگ محسوب می‌شود و "از كرخه تا راین" كه به عقیدة بسیاری یکی از بهترین ساخته‌های حاتمی‌كیاست، جز فیلم‌های مهم این دو سال در سینمای جنگ را رقم زدند.

حاتمی کیا در حالی متفاوت‌ترین فیلم‌های جنگی را ساخت که در آن مضامین مختلفی از عشق را به نمایش می‌گذاشت.

در همین دوران و بعد از ساخت "از کرخه تا راین" فیلم "برج مینو" به کارگردانی حاتمی‌کیا را می‌توان مرز میان جنگ و عشق نامید. "روبان قرمز"، یكی از پیچیده‌ترین شخصیت‌های زن را ارائه داد و از سوی دیگر، جنگ را بهانه‌ای برای روایت آن گذاشت.

"آژانس شیشه‌ای" شاید به‌عنوان بهترین فیلم حاتمی‌كیا، نقطه عطفی در زمینه سینمای جنگ و همچنین آیینه تمام‌نمایی از شرایط روز جامعه شد.

روایت یك ملودرام احساساتی در "بوی پیراهن یوسف" از جمله دیگر آثار فیلم‌های حاتمی کیا در حوزه دفاع مقدس بود که در ادامه آن نیز می‌توان به فیلم "خاکستر سبز" هم اشاره کرد. پس دهه ۷۰ بیش از هر دهه ای برای سینمای حاتمی کیا مهم‌ترین دهه در سینمای جنگ شد.

"خسوف"، "پناهنده"،"نجات‌یافتگان"، "سفر به چزابه"، "نسل سوخته" و "هیوا" فیلم‌های جنگی در سینمای زنده یاد رسول ملاقلی پور بودند.

جمال شورجه نیز با فیلم‌های "عملیات کرکوک"، "عبور از خط سرخ"، "حماسه مجنون"، "لبه تیغ"، "باشگاه سری" و "خلبان" از دهه هفتاد سینمای ایران گذشت.


دهه 80؛ حاشیه‌های فیلم‌های دفاع مقدس

اگرچه در دو دهه قبل شاهد فیلم‌های مختلفی در عرصه دفاع مقدس بوده‌ایم، اما دهه ۸۰ یکی از کم رونق‌ترین دهه‌ها در ساخت فیلم‌های جنگی بود و آثار سینمای جنگ در دهه ۸۰ نتوانست همانند دوره‌های پیشین مورد توجه قرار بگیرد.

فیلم‌های "عقاب‌ها" و "کانی‌مانگا" در دهه ۶۰، "آژانس شیشه‌ای" و "لیلی با من است" در دهه ۷۰ و سه‌گانه‌ "اخراجی‌ها" در دهه‌ ۸۰ پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای دفاع مقدس در سینما بوده‌اند. در دهه ۸۰ فیلم‌های جنگی افت قابل توجهی کردند.

فیلم"اخراجی‌ها" که نخستین قسمت آن در سال ۸۶ ساخته و پخش شد به فروش معادل ۴ میلیارد تومان رسید، اتفاقی که باعث شد سازندگان قسمت دوم و سوم این فیلم را نیز بسازند و در سال‌های بعد اکران کنند.

"اخراجی‌ها ۲" در فروردین ۸۸ به نمایش درآمد و به رقم فروش ۶ میلیارد تومان رسید. سه فیلم "اخراجی‌ها" در دهه‌ ۸۰ پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای دفاع مقدس در کشور بوده‌اند. فیلم با شخصیت‌های متفاوتی از جامعه تماشاگر راروبرو می‌کند که برای رفتن به جبهه پیش قدم می‌شوند."اخراجی‌های ۳" همچون قبلی‌ها به بالا‌ترین فروش سال دست یافت.

"سفر سرخ" فیلمی بود که به کارگردانی حمیدفرخ‌نژاد ساخته شد. فیلمی که برای اکران شدن با مشکلات فراوانی روبرو شد. فیلم در سال ۱۳۸۰ با مضمون جنگ و دفاع مقدس ساخته و هرگز اکران نشد.

"قارچ سمی" سیزدهمین فیلم بلند رسول ملاقلی‌پور بود. تهیه‌کنندگی و نویسندگی این فیلم را خود ملاقلی‌پور برعهده داشت. سال ۱۳۸۱ چند فیلم با مضمون جنگ ساخته شد. یکی از آن‌ها "اشک سرما" به کارگردانی حمید عزیزنژاد بود.

عزیزنژاد یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌های سینمای جنگ را ساخت و فیلم او مورد توجه منتقدین قرار گرفت. این فیلم در سال ۱۳۸۲ ساخته شد و داستان آن در کردستان ایران در زمان جنگ ایران و عراق اتفاق افتاد.

"دوئل" به کارگردانی احمدرضا درویش دیگر فیلم‌های جنگی دهه ۸۰ بود؛ فیلمی که در دوران ساخت خود سرو صدای فراوانی کرد و یکی از پرخرج‌ترین فیلم‌های سینمایی در ژانر دفاع مقدس بوده است.

این فیلم با بازی خوب پژمان بازغی و حضور دوباره سعید راد بعد از چند سال غیبت، بیشتر از آنکه فیلم خوبی در عرصه سینمای دفاع مقدس باشد، فیلمی پرحاشیه‌ بود.

"مزرعه پدری" فیلم دیگری از رسول ملاقلی‌پور بود. این فیلم هم بیشتر بر شخصیت‌های داستان تاکید دارد و محوریت آن بر یک رابطه عاطفی و عاشقانه میان یک زوج است.

"روایت سه‌گانه" یا "افسانه شهر جنگی" فیلم "گیلانه" به کارگردانی رخشان بنی‌اعتماد را رقم زد. فیلمی که زندگی یک خانواده معمولی را نشان می‌داد.

نقش مادر خانواده را فاطمه معتمدآریا با گریم خاصی ایفا کرد و پسر او که بهرام رادان بود با رفتن به جبهه قطع نخاع شده بود و مادر زندگی او را جمع می‌کرد. این فیلم به لحاظ پرداختن به مضمون با جزئیات ریزی ساخته شده بود که تماشاگر را تا انتهای فیلم از یک موضوع و زندگی دردناک خانواده‌ای را‌‌ رها نمی‌گذاشت.

در سال ۱۳۸۲ چند فیلم در حوزه دفاع مقدس بر روی پرده سینما رفت. در همین سال فیلم "به رنگ ازغوان" به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا ساخته شد.

"پیک‌نیک در میدان جنگ "از دیگر فیلم‌های جنگی بود که سیدرحیم حسینی آن را کارگردانی کرد.

"طبل بزرگ زیر پای چپ "به کارگردانی کاظم معصومی دیگر فیلم جنگی دهه ۸۰ است. این فیلم که سال ۱۳۸۳ ساخته شد، نگاه معمول فیلم‌های ایرانی جنگ ایران و عراق درباره جنگ را به چالش می‌کشد.

"به نام پدر" فیلم دیگر ابراهیم حاتمی‌کیا سال ۱۳۸۴ ساخته شد. این فیلم علاوه بر سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بیشترین تعداد سیمرغ بلورین را گرفت.

"به نام پدر" با بازی خوب گلشیفته فراهانی و پرویز پرستویی همانند فیلم‌های قبلی حاتمی‌کیا در ژانر دفاع مقدس بود، اما به فیلم‌های قبلی این کارگردان در حوزه جنگ نمی‌رسید.

"شب بخیر فرمانده" به کارگردانی انسیه شاه‌حسینی از جمله دیگر فیلم‌های دهه ۸۰ به شمار می‌رود.

سال ۱۳۸۵ فیلم "اتوبوس شب" به کارگردانی کیومرث پوراحمد به صورت سیاه و سفید ساخته شد. اما فیلم تاثیرگذاری که در ژانر دفاع مقدس در این سال ساخته شد فیلم "روز سوم" به کارگردانی محمدحسین لطیفی بود.

زمان این فیلم به دوران جنگ تحمیلی و اتفاقات آن دوره برمی گشت." روز سوم " نیز در جشنواره فیلم فجر جایزه‌های زیادی را کسب کرد.

فیلم‌های "سینه سرخ" به کارگردانی پرویز شیخ طادی، "میم مثل مادر" به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور و فیلم "فرزند خاک" به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر از جمله فیلم‌هایی در حوزه دفاع مقدس هستند که در آن سال‌ها ساخته شدند.

فیلم" سیزده ۵۹ "در سال ۱۳۸۹ به کارگردانی سامان سالور ساخته شد. این فیلم نگاهی به آدم‌هایی است که پس از جنگ نتوانسته‌اند با شرایط امروز جامعه کنار بیایند. نقش اصلی "سیزده ۵۹" را پرویز پرستویی بازی می‌کند.


دهه چهارم حضور فیلمسازان جوان با تجربه سینمای دفاع مقدس

بعد از سه دهه با سینمای دفاع مقدس و مرور فیلم‌هایی که در این عرصه ساخته شد، وارد دهه چهارم می‌شویم که همچنان در آن قرار داریم.

با نگاهی کلی به همین چند سال گذشته، می‌توان متوجه شد که فیلم‌های مهم دفاع مقدس خلاصه می‌شود به چند فیلم که هم به لحاظ ساختار و هم نوع موضوعی که انتخاب شده، متفاوت با فیلم‌های جنگی سال‌های پیش است.

این موضوع در فیلم‌های "ملکه" به کارگردانی محمدعلی باشه‌آهنگر یا فیلم "بوسیدن روی ماه" و نیز فیلم "شیار ۱۴۳" هویدا است. در واقع صحنه‌های جنگی در این فیلم‌ها کمتر می‌بینیم و یا اصلاً نبردی وجود ندارد، اما آنچه هست اتفاقاتی است که از حواشی جنگ به تصویر در آمده است. حالا با نگاهی به فیلم‌های ساخته شده در دهه 90 همراه می‌شویم.

فیلم‌های "شور شیرین"، "ضد گلوله" دو فیلمی بودند که در سال ۱۳۹۰ اکران عمومی شدند. البته باید به این نکته اشاره کرد که فیلم "شور شیرین" به کارگرانی جواد اردکانی در سال ۱۳۸۸ ساخته اما فیلم بنا به دلایلی در سال ۱۳۹۰ در ژانر سینمای دفاع مقدس اکران عمومی شد.

"ضدگلوله" هم در زمان اکران با حواشی روبرو بود. سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه و دیپلم افتخار بهترین فیلم از جشنواره فجر در آن دوره از آن کیانی کاگرردان این فیلم شد.

خیلی‌ها "ضد گلوله " را بی‌شباهت به فیلم "لیلی با من است" کمال تبریزی نمی‌دانند؛ فیلمی که در ژانر کمدی جنگ را به تصویر کشید و مورد توجه مردم در زمان اکران عمومی قرار گرفت.

فیلم سینمایی "۳۳ روز"، در سال ۱۳۸۹ به کارگردانی جمال شورجه ساخته شد، اما سال ۱۳۹۰ روی پرده سینماها رفت.

"بوسیدن روی ماه" در سال ۱۳۹۰ به کارگردانی همایون اسعدیان ساخته شد؛ فیلمی سرشار از احساسات مادرانه‌ای که تا انتها تماشاگر را با خود همراه می‌کند.

فیلم "بزرگمرد کوچک" سال ۱۳۹۰ به کارگردانی صادق دقیقی ساخته شد. داستان فیلم به اوایل جنگ و حمله عراق به خرمشهر بازمی‌گردد. این فیلم سال ۱۳۹۱ به اکران عمومی در آمد.

فیلم "روزهای زندگی" به کارگردانی پرویز شیخ طادی، تقابل میان جنگ و احساس را نشان می‌دهد. این فیلم پس از دریافت بیش از نیمی از سیمرغ‌های جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۰ اکران و در اکران عمومی با فروش نسبتاً خوبی روبرو شد.

"ملکه" از دیگر فیلم‌های جنگی سی‌امین جشنواره فیلم فجر بود. فیلمی که بعضی‌ها آن را یک فیلم ضد جنگ دانستند. اگر چه محمدعلی باشه آهنگر کارگردان این فیلم معتقد است "ملکه" روایت یک فیلم جنگی است که شاید خیلی‌ها آن را تجربه کرده باشند.

سال ۱۳۹۱ "راه نجات" به کارگردانی راما قویدل، "فیلادلفی" به کارگردانی اسماعیل رحیم‌زاده و سید‌مجتبی حسنی‌پور فیلم‌هایی بودند که آنچنان رونقی در گیشه نداشتند و خیلی زود هم از گردونه اکران خارج شدند.

اما فیلم "شیار ۱۴۳" در سال ۱۳۹۲ به کارگردانی و نویسندگی نرگس آبیار ساخته شد و سیمرغ بلورین بهترین فیلم از دیدگاه مردمی در جشنواره سی و دوم فیلم فجر به این فیلم‌ تعلق گرفت.

"شیار ۱۴۳" در کنار فیلم "چ" و "پنجاه قدم آخر" از آثار با مضمون دفاع مقدس در جشنواره فیلم بود و توانست نظر خیلی از منتقدان را به خود جلب کند.

"چ" به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا توانست در جشنواره موفقیت‌های زیادی کسب کند.

با فیلم "چ" ما شاهد بازگشت حاتمی‌کیا به عرصه سینمای دفاع مقدس بودیم. پیش از "چ" فیلم قبلی حاتمی‌کیا با نام "گزارش یک جشن" در بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر در سال ۸۹ فقط توانست در دو بخش نامزد دریافت جایزه شود و از آن زمان تا به حال این فیلم همچنان درجمع فیلم‌های توقیفی قرار دارد.

"معراجی‌ها" دیگر فیلمی بود که سال ۱۳۹۲ به کارگردانی و نویسندگی مسعود ده‌نمکی ساخته شد.

"معراجی‌ها" در سی و دومین جشنواره فیلم فجر حضور داشت ولی به دلیل تعداد سئانس کم نتوانست در بخش نظرسنجی مردمی شرکت کند. زنده‌یاد محمدجواد شریفی‌راد و محسن روزبهانی برای این فیلم نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین جلوه‌های ویژه میدانی شدند.

"میهمان داریم"، "دلتنگی‌های عاشقانه"،"رنج و سرمستی"، "خانه‌ای کنار ابرها" و"عاشق‌ها ایستاده می‌میرند" از جمله فیلم‌هایی بودند که در سال ۱۳۹۲ ساخته شدند و به جشنواره راه یافتند.

اما در سال ۱۳۹۳ فیلم‌های جنگی رو به کاهش بود و تنها ۶ فیلم در این عرصه ساخته شد که همه در سی و سومین جشنواره فیلم فجر هم به نمایش گذاشته شد.

"تا آمدن احمد"، "تگرگ و آفتاب"، "حکایت عاشقی"، "مزار شریف"، "بدون مرز" و " ماهی سیاه کوچولو" سهم سینمای دفاع مقدس در جشنواره سی و سوم فیلم فجر بود.

"تا آمدن احمد" دومین ساخته سینمایی صادق صادق‌دقیقی که فیلم قبلی این کارگردان با عنوان "بزرگ مرد کوچک" در حوزه دفاع مقدس ساخته شده بود‌، درباره یکی از رزمندگان هلال احمر در جبهه خوزستان است که قرار بوده روز عروسی خواهرش به جزیره خارک برگردد.

"تگرگ و آفتاب" هم به کارگردانی رضا کریمی روایت و نگاه تازه‌ای به دفاع مقدس داشت که این فیلم هنوز اکران عمومی نشده است.

"حکایت عاشقی" نیز به کارگردانی احمد رمضان‌زاده با بازی بهرام رادان، شیلان رحمانی و قطب‌الدین صادقی داستان عشق یک خبرنگار ایرانی به یکی از بازماندگان بمباران شیمیایی حلبچه را روایت کرده است.

فیلم "بدون مرز" نیز که در بخش فیلم‌های نگاه نو جشنواره قرار داشت، اثری ضد جنگ محسوب می‌شد. این فیلم به کارگردانی امیرحسین عسگری بود.


همچنین داستان فیلم "ماهی سیاه کوچولو" اولین فیلم بلند سینمایی مجید اسماعیلی و تنها فیلمی که مریلا زارعی پس از "شیار ۱۴۳" در آن به ایفای نقش پرداخت که در دهه ۶۰ اتفاق می‌افتد. مصطفی زمانی و همایون ارشادی از دیگر بازیگران این فیلم هستند.

همچنین ۹ اثر سینمایی نیز هم اکنون در مرحله نگارش فیلمنامه هستند که پس از ارائه نسخه نهایی با تأمین منابع مالی، با مشارکت انجمن سینمای دفاع مقدس تولید خواهند شد.

این آثار عبارت‌اند از: امپراطوری جهنم (پرویز شیخ طادی)، صلیب زرد (داریوش فرهنگ)، پیرمرد خلیج فارس (محسن امیریوسفی)، باران یعنی تو برمی گردی (رسول صدرعاملی)، ۵۷ (دانش اقباشاوی)، سرو زیر آب (محمدعلی باشه آهنگر)، بهشت از جنوب شرقی (احمد کاوری)، مرگ در برلین (حبیب‌الله بهمنی)، ملاقات در وین (محمدرضا عرب).