این بازیگران خوب سینما

بانی فیلم - مجتبی احمدی: کماکان بازیگری جزو مشاغل پر طرفدار و وسوسه کننده در میان حرفه‌های مختلف است و بدون شک این هنر همگان را در لحظاتی از عمر درگیر خودش کرده است.

بازیگری قاعدتاً هنری است همراه با تکنیک و حس توامان، اگر چه خیلی از بازیگران با بهره‌گیری از یکی از این فاکتورها به مقصود خود می‌رسند.

به هر حال ویترین هر اثر نمایشی یعنی بازیگری در اقبال و انعکاس خوب آن اثر در میان مخاطبان نمایش موثر است و نمی‌توان جایگاه مهم این حرفه را در عرصه نمایش چه در سینما چه در تلویزیون و چه در تئاتر نادیده گرفت.

نکته خاصی که این شغل را نسبت به دیگر حرفه‌های دنیا متفاوت می‌کند، مستقیماً بر می‌گردد به اندازه توانایی، استعداد، خلاقیت و دانسته‌های بازیگر، البته که در هر حرفه‌ای ما خوب و بد و بهترین و عالی‌ترین داریم و این مسئله که ما خواننده حرفه‌ای، نوازنده قوی‌تر، نقاش زبردست‌تر، فیلمساز و نویسنده غنی‌تر در توانایی هم داریم، اما بازیگری شغلی است دردسترس عموم جامعه و مخاطب عام با آن ارتباط مستقیم‌تری دارد.

در واقع در میان هنرمندان شاید بازیگران بیش از هر حرفه هنری دیگر مورد نقد و بررسی افراد جامعه قرار می‌گیرند و بازیگر خوب یا بد با سرعت بیشتری نسبت به حرفه‌های دیگر مثل آهنگساز، نقاش و... در میان عموم تعریف می‌شود و اصولاً بازیگر خوب به سرعت می‌تواند صاحب جایگاه باشد.

بسیاری از کارشناسان در جای جای دنیا این حرفه هنری کاملاً تخصصی را غریزی می‌دانند و معتقدند تکنیک اگر چه بخش عمده‌ای از این حرفه را در اجرا به خود اختصاص می‌دهد، از سوی دیگر حس و خلاقیت‌های خدادادی بازیگری هم در این باره بسیار حیاتی است.

در میان بازیگران مختلف ما با آدم‌های متفاوت روبرو هستیم؛ در واقع برخی بازیگران در تعریف عام، حضوری گرم و دوست داشتنی دارند، اما برخی به رغم سابقه و توانایی حضوری سرد و بی روح را از خود مقابل دوربین به تصویر می‌کشند.

اینکه برخی از بازیگران همیشه و در همه حال خوب هستند و گرم و دوست داشتنی، بر می‌گردد به فاکتورهایی که در ادامه آنرا با پرداختی به بازی بازیگرانی چون علی نصیریان (بزرگ آقای سریال «شهرزاد»)، مرجانه گلچین (ملیحه نداف سریال «نفس گرم» و حسن پورشیرازی (با دو سریال متفاوت «کیمیا» و «آسمان من») بررسی خواهیم کرد.

قالی کرمان

علی نصیریان را پس از سالها بازیگری در سینما، تئاتر و تلویزیون امروز در نقشی متفاوت در سریال «شهرزاد» حسن فتحی می‌بینیم. «آقای هالو» این بار خالق شخصیتی ماندگار و در حدود پدرخوانده است و نمی‌توان از کنار این اتفاق ویژه در کارنامه بازیگر «کفش‌های میرزا نوروز» به سادگی عبور کرد.

بازیگر «شیر سنگی» باید از مهربانی‌هایش و وجوه مختلف مثبت در چهره‌اش برای ایفای شخصیت دیوان سالار فاصله بگیرد و این نیازمند آرشیوی غنی در بازیگری است. نصیریان با توجه به سابقه و توانایی‌هایش به سرعت به شخصیت محکم و خاص بزرگ آقا نزدیک می‌شود، دیده شدن نقش کار راحتی نیست.

او این بار در نقش اصلی در کنارش دو- سه استار سینمایی را می‌بیند و نقش به قدری قوی و کامل نگارش شده است که بازیگر نمی‌تواند از کنار لحظه به لحظه بازی آن به راحتی بگذرد. نصیریان فضای قصه و نقش را خوب می‌شناسد.

او اصولاً اهل کپی برداری و ایفای نقش بر اساس ما به ازای بیرونی نیست و به همین دلیل است که اصولاً کمتر خودش را تکرار می‌کند یا مدل بازی‌اش را در جامعه کمتر دیده‌ایم.

نصیریان تبحر کامل بر حس و تکنیک دارد و خوب می‌داند چگونه می‌توان از استایل در ایستادن و زاویه گردن برای نمایش اقتدار و قدرت و قوت کاراکتر سود برد.

شخصیت بزرگ آقا دارای دو ریتم درونی و بیرونی است و این در اجرا کار سختی است.

بازیگر فیلم ماندگار «گاو» از جزء جزء داشته‌های یک بازیگر برای اجرای نقش بزرگ آقا سود می‌برد. به نگاه‌های شخصیت در مقابل کاراکترهای مختلف قصه دقت کنید.

او در مقابل هاشم خان (مهدی سلطانی)، در مقابل قباد (شهاب حسینی)، در مقابل شیرین دخترش (پریناز ایزدیار) و البته شهرزاد (با بازی ترانه علیدوستی) و... نصیریان چند نگاه مختلف در جای جای بازی‌اش در این سریال تعریف می‌کند.

ریتم درونی او در حرکات سر و صورت و حتی قدم زدنش محسوس است. بازی او می‌تواند کلاس درسی باشد برای بازیگرانی که می‌خواهند همزمان با لحن و بیان درست به مقوله مهمی مثل حس در سینما پای بگذارند.

علی نصیریان به خوبی چند بُعد یک شخصیت پر طمطراق پیچیده را ورق می‌زند و تماشاگرش را با خود می‌برد.

بازیگر فیلم «جاده‌های سرد» که آقا بزرگ را در قدم اول، پیرمرد خنزر پنزر بوف کور دیده است. اما مسیر قصه او را به خلق شخصیتی دیگر می‌برد. برای خلق یک پدر خوانده ایرانی تمام خصوصیات نقش را می‌شناسد و بلد است.

او می‌داند چهارچوب این کاراکتر چقدر است، نحوه برخورد و واکنش‌هایش با هر شخصیت متفاوت است. تجربه و دنیا دیدگی از چشمانش برق می‌زند. کاراکتر برای سیاس دیده شدن به برق نگاه در ترجمه لحظات مختلف نیاز دارد.

او در مقابل شیرین هم سیاست می‌گذارد، با قباد نوع دیگر و با شهرزاد و هاشم خان و... هم با سبک و سیاقی دیگر.

علی نصیریان را در سریال «میوه ممنوعه» به یاد آورید؛ او به خوبی اندازه تلورانس یک کاراکتر را از جایی که به افتادگی می‌رسد، به خوبی ترسیم کرد. نصیریان در تجربه قبلی‌اش با فتحی تمام زوایای یک عشق زمینی را برای آن سن و سال به مخاطبش دیکته کرد.

به جرات می‌توان گفت علی نصیریان در یک فرمت جدید در سریال «شهرزاد» با حوصله کاملاً با نقش دیوان سالار جزئیات وار برخورد داشته و سایه نقش را بر سر سریال با حضور بازیگران مختلف گسترانده است. نمی‌توان جایگاه حسن فتحی را در هدایت نقش نادیده گرفت، اما نصیریان با سریال «شهرزاد» ثابت کرد ذات بازیگری را می‌شناسد.

او با این پدرخوانده ایرانی ثابت کرد می‌توان از بازیگر پیشکسوت ایرانی هنوز هم توقع تکنیک، حس و اجرای ماندگار داشت. نصیریان بی شک جزو پنج بازیگر اول ایران در سن و سال خودش است و جایگاه بسیار مهمی در سینمای ایران به واسطه سواد بازیگری‌اش دارد.


متفاوت بودن

مرجانه گلچین از آن دست بازیگران خاص سینما و تلویزیون است که تا پیش از سریال «نفس گرم» می‌توان برای او دو دوره مختلف بازیگری را قلمداد کرد. بازیگر نقش‌های جدی دهه شصت به یکباره تغییر جنس و رنگ و لعاب در بازیگری داد و ایفاگر نقش‌های طنز سریال‌های مناسبتی و هر شبی تلویزیون شد.

بازیگر سریال «شاهگوش» داود میرباقری اصولاً شیرینی‌های خاصی در نوع بازی طنز دارد که بر می‌گردد به واکنش‌ها و رفتارهای تیک تاکی‌اش در نوع اجرا، استفاده از میمیک، لحن، دست و...

در اجرای طنز از او بازیگری جذاب در ژانر طنز تلویزیونی ساخته بود که بی گمان در برخی از لحظات ناتوان قصه، سریال را با اکت‌هایش پوشش می‌داد و به عدم افت سریال کمک دو چندان می‌کرد.

گلچین اصولاً در طنز خیلی زود به یک کاریزما رسید تا بتواند از آن در نقش‌های مختلف سود ببرد، اما باید پذیرفت قبول پیشنهاد بازی در نقش ملیحه از سوی او یک ریسک بزرگ در دنیای بازیگری محسوب می‌شود.

پذیرفتن نقشی که حدود هشتاد درجه با تجربه‌های اخیرش فاصله داشت، می‌توانست روی باور مخاطب تاثیر بگذارد و عملاً تمام آنچه را در طول این سالها گلچین رشته، پنبه کند.

ملیحه ابداً در قد و قواره گلچین نوشته نشده بود، چون تعریف متفاوتی نسبت به او و نوع بازی‌اش در این کاراکتر محسوس بود. پذیرفتن این نقش کار خطرناکی بود، چرا که کاراکتر ملیحه نه تنها یک شخصیت مذهبی خاص که حالا موظف به توجیه و تبیین مسائل دینی هم بود.

اینکه تماشاگر گلچین را در این هیبت باور کند و لبخند و میمیک‌های طنازانه او را پشت چشمانش نادیده بگیرد هم کار راحتی نبود. گلچین می‌گوید از قبول این نقش در قدم اول می‌ترسیدم، چون واکنش مخاطب را نمی‌دانستم.

اینکه هر بازیگری علاقه‌مند است نقش‌های متفاوت را بازی کند و به نوعی از کلیشه شدن در نقش‌های مختلف فاصله بگیرد، یک بحث است و اینکه مخاطب حالا تو را در شرایط جدید باور کند و بشناسد هم ماجرای خودش را دارد.

ملیحه سریال «نفس گرم» پس از گذشت چند قسمت از سوی مخاطب قابل باور از آب در آمد. او خیلی سریع به تماشاگرش قبولاند ملیحه با تمام نقش‌های کمدی که از من دیدید، متفاوت است، پس او را با این نوع خاص از آهنگ در گفتار و چهره باور کنید.


گلچین برای نمایش ملیحه جدا از بحث فیلمنامه و هدایت کارگردان، باید خودش نیز روی تنهایی‌های نقش فکر می‌کرد و وقت می‌گذاشت. استایل جدید نگاه و حرکت، جدا از بحث لحن، موضوعی بود که حالا گلچین را درگیر خودش کرده بود.

او در حالی از پس این نقش بر آمد که خودش خیلی زود واکنش متفاوت مخاطب را در صورت و جامعه حس کرده بود و می‌دانست ممکن است این نقش و سابقه هنری‌اش دچار خدشه شود، اما اینگونه نشد تا مرجانه گلچین بابت بازی نقش ملیحه نمره قبولی بگیرد.

یکی از نقاط قوت گلچین در این سریال در ارتباط با دیگر کاراکترهاست. او به خوبی تحول ملیحه را با توجه به قصه نشان می‌دهد. درگیری‌های کاراکتر با دنیای خودش یک بازی حسی و درونی می‌طلبد که او از پس کار بر آمده است.


از وقتی مهمان مامان شد

حسن پورشیرازی در کل بازیگر خوبی است. اگر چه او اصولاً رابطه خوبی با مطبوعات ندارد و خیلی اهل گپ و گفت نیست، اما بازیگر توانا، با استعداد و البته خوش دمایی است.

او کمتر بازی ضعیفی ارائه داده و به جرات می‌توان گفت در آثاری که خود مجموعه حرفی برای گفتن نداشته هم پورشیرازی خوب ظاهر شده است. بازیگر فیلم سینمایی «سگ کشی» با فیلم سینمایی «مهمان مامان» رنگ و لعاب متفاوتی را به اوضاع و احوال فعالیتش جلوی دوربین داد.

او آنقدر در نقش پدر خانواده خوب، متفاوت ظاهر شده که در آثار بعدی داریوش مهرجویی (سنتوری و چه خوبه برگشتی) هم حضور پیدا کرد. بازیگر سریال «نرگس» اخیراً حضور متفاوتی را با سریال «کیمیا» و «آسمان من» ارائه داد.

پورشیرازی به واسطه تحصیلاتش در تئاتر و سالها کار روی صحنه، خوب می‌داند چگونه باید در نقش‌های متفاوت قابل باور باشد.

اینکه بتوانی در یک نقش چند لبه (سریال «کیمیا») بازی قابل قبولی داشته باشی، نشان از این دارد که اصولاً هنر بازی را می‌شناسد و جدا از اشراف بر تکنیک و توانایی شکل دادن به نقش در برخورد با دیگر کاراکترها نیز حضوری قابل باور دارد.

پورشیرازی در سریال آهنج هم ایفاگر نقش متفاوتی در کارنامه‌اش از تیم امنیت پرواز بود. او اصولاً نقش را با جنس بازی خودش تعریف می‌کند و تمام تلاش و اراده خود را بر این امر معطوف می‌کند که بدون اغراق و درشت نمایی نقش را به تصویر بکشد.

بازیگر سریال «نرگس» که مجموعه تلویزیونی «خواب لیلا» را هم اخیراً روی آنتن داشت، به واسطه فیزیک چهره، نوع نگاه و لحن خاصش در دو حوزه جدی و طنز، این شانس را دارد که در نقش‌های سیاه، سفید و خاکستری بازی کند.

پورشیرازی جزو معدود بازیگرانی است که در نقش‌های منفی و مثبت دوست داشتنی است و عملاً تماشاگر در مقابل او و نقش‌هایش موضعی ندارد.

پورشیرازی در سریال «کیمیا» و نقش یک نظامی دو جنس بازی مختلف داشت. او به خوبی دو وجه کاراکتر را به تصویر کشید. نوع بازی او در مقابل آزیتا حاجیان و مهراوه شریفی نیا در نقش پدر خانواده دوست داشتنی بود.

نوع خاصی از جدیت یک کاراکتر نظامی در اکت‌ها و برخوردهای او موج می‌زند. بی‌گمان او جزو بازیگرانی است که نمودار موفقی را در طول سالها فعالیتش در عرصه بازیگری سینما و تلویزیون ترسیم کرده است.