پاتریک مودیانو، برنده نوبل ادبیات ۲۰۱۴

برترین ها - محمودرضا حائری: امسال یک نویسنده ی فرانسوی برنده نوبل ادبیات شد. پاتریک مودیانو چهارده امین نویسنده ی فرانسوی است که برنده ی این جایزه می شود. آکادمی نوبل مودیانو را «پروست زمانه» توصیف کرده است.

او پیش از این جوایز ادبی بسیاری، از جمله جایزه رمان آکادمی فرانسز و جایزه گنکور، دو جایزه مهم ادبی کشور خود را برنده شده است.

مودیانو از نویسندگان پرکار به شمار می‌رود و برخی از کارهای او به فیلم نیز برگشته است. در سالهای اخیر رمان‌های "میدان اتوال"، "در کافه جوانی گمشده" و "افق" از این نویسنده منتشر شده است.

انتخاب مودیانو به عنوان برنده نوبل ادبی امسال تا حدی خارج از انتظار بود و البته این بار اول نبود که آکادمی سوئد منتقدان و کارشناسان ادبی را غافلگیر می‌کند. آکادمی سوئد ۱۸ عضو دارد و نام برندگان را تا آخرین لحظه مخفی نگه می‌دارد.

امسال بیشتر رسانه‌ها و محافل ادبی از شانس بالای هاروکی موراکامی، نویسنده ژاپنی و نگوگی واتیونگو نویسنده کنیایی نام برده بودند. برخی نیز سوتلانا الکسیویچ، نویسنده ی اهل روسیه سفید، را به خاطر روشن‌بینی و دلیری سیاسی او نامزدی مناسب می‌دانستند.


مودیانو کیست؟

پاتریک مودیانو، در سال ۱۹۴۵ در بولونی بیلان کور فرانسه به دنیا آمد. پدرش ایتالیایی و مادرش بلژیکی و بازیگر تئاتر بود. بنا به گفته ی مودیانو، پدر و مادرش انسان هایی ماجراجو و اسرارآمیز بودند. پاتریک مودیانو دوران کودکی اش را دور از خانواده و همراه برادرش در مدرسه ی شبانه روزی سپری کرد. او دوران دبیرستان را در مدرسه شبانه روزی هانری چهارم در پاریس گذراند که این دوران تأثیر مهمی در زندگی نویسنده گذاشت. در سال ۱۹۵۷ برادر مودیانو در ده سالگی بر اثر سرطان درگذشت. با مرگ رودی ضربه ی روحی شدیدی به مودیانو وارد و این مرگ کلید آثارش شد.

جستجو در گذشته ای محو و دوران کودکی از هم گسیخته ذهن او را به خود مشغول کرد.

مودیانو در سال ۱۹۶۵ در دانشکده ادبیات دانشگاه سوربن ثبت نام کرده، اما تحصیلاتش را نیمه کاره رها کرد و به نویسندگی روی آورد.


مودیانو در اغلب آثارش زندگی روزمره ی افراد عادی به تصویر می کشد و با نگاهی تازه به واقعیات زندگی، آثاری بدیع می آفریند. آنچه موجب متمایز شدن داستان های او می شود. لذت همراهی خواننده با قهرمان داستان است که گاه بی هیچ هدف مشخصی صفحات زندگی را ورق می زند.

نثر شیوا، ایجاز جمله ها و نام بردن از مکان های حقیقی از ویژگی های نویسندگی مودیانو است. او خواننده را به دنیایی آشنا و پر از تردید و سؤال می برد و یادآوری می کند. برای بسیاری از سؤال های زندگی، نمی توان به پاسخی آشکار دست یافت و گاه جستجوی جواب لذت زندگی را ذره ذره در کام تلخ می کند. شاید برخی از داستان های مودیانو در پرده ای از ابهام به پایان برسند، اما آنچه مهم است احساسی است که در پایان در خواننده به وجود می آید: احساسی خوشایند همراه با اندوه (تلخیص از مقدمه ی سیرکی که می گذرد)

گزیده آثار مودیانو به فارسی

بیراه

ترجمه ی آرش نقیبیان

نشر آرش

چاپ دوم ۹۳


راوی داستان بیراه مرد جوانی است که تصمیم می گیرد پس از سال ها به جستجوی پدر خود بپردازد این جستجو او را به سال های بسیار دور و گذشته می برد. که مقارن با جنگ جهانی دوم و سال های پس از آن است. سال هایی که جوان جستجوگر داستان بیراه را در فضایی وهم آلود، گذشته و آینده را در هم می آمیزد. جستجوی پدر راوی را به روستای «سن-ئه - مرن»، در نزدیکی پاریس می کشاند و او در این مکان با افراد مشکوک و مجهول الهویه ای آشنا می شود که برای گذراندن تعطیلات و روزهای آخر هفته به ویلاهای خود در این روستا می آیند.

سیرکی که می گذرد

ترجمه نسیم موسوی پاک

نشر چشمه

چاپ اول پاییز ۹۳


در این اثر قهرمان داستان پسر هجده ساله ای است که رویای نویسندگی در سر می پروراند. پدرش او را ترک کرده و با زنی ایتالیایی، که بیست سال از پدر جوان تر است، در کشور دیگری زندگی می کند. مادرش بازیگر تئاتر است و پسرش را ترک کرده... همه ی این خرده داستان ها از زندگی خود نویسنده می آیند و با قهرمان داستان هم ذات پنداری می کنند.

خیابان بوتیک های خاموش

ترجمه ساسان تبسمی

نشر افراز

چاپ دوم ۹۳


«خیابان بوتیک‌های خاموش» مهم‌ترین اثر پاتریک مودیانو و برنده‌ جایزه‌ بزرگ گنکور ۱۹۷۸ است. مردي كه به عنوان دستيار يك كارآگاه كار مي كند در حقيقت مردي است كه سال ها پيش حافظه خود را از دست داده و كارآگاه مدارك قلابي برايش پیدا کرده است؛ او اكنون مي خواهد به دنبال گذشته اش بگردد و متوجه شود كه بوده و چرا سرنوشتش چنين شده است. در این رمان ۴۷ فصلی گاه خواننده با فصل هایی روبرو می‌شود که تنها دربرگیرنده یک خط داستانی است؛ خطی که بازگوکننده یک آدرس در پاریس است. در طول داستان، مردی که به دنبال هویت فراموش شده خود، می‌گردد، با افراد بسیاری ملاقات می‌کند و با به دست آوردن عکس، نام یک فرد، کتاب ... از سوی هر یک از این افراد به بازیابی هویت خویش می‌پردازد. او به تدریج به نام واقعی خود پی می‌برد و کم کم خاطراتی از گذشته در ذهنش زنده می‌شود و...

افق

ترجمه حسین سلیمانی نژاد

نشر چشمه

چاپ اول ۹۱


اين رمان نيز مانند ديگر آثار موديانو، انسان‌هايي دارد كه در فضايي از شتابزدگي دنيايي كه پيرامون آن‌هاست، نوعي جست‌و‌جوگري را از درون خود و شايد گذشته‌اي كه برايشان آشناست، آغاز مي‌كنند كه در موقعيت‌هاي زندگي بيروني و روزمره آنان نيز تاثير گذار است. وقايع اين كتاب اغلب در شهر برلين رخ مي‌دهند.

ديالوگ‌هاي دروني قهرمان در آثار اين نويسنده با زباني ساده روايت مي‌شوند و با تامل در وجوهي از محتواي آن‌ها، تاكيد بر عنصر تفكر همراه با جست‌و‌جوگري نمود مي‌يابد و نويسنده از اين طريق جزييات را با نگاهي متنوع در ذهن شخصيت‌هايش مرور مي‌كند.

در ‌بخشي ازاين رمان مي‌خوانيم: «او مدام در اين باره از خودش سوال‌هايي مي‌كرد و هيچ وقت به جوابي نمي‌رسيد. شايد اين جزييات تا ابد برايش معما باقي مي‌ماندند. براي همين شروع كرد به تهيه يك فهرست و البته يافتن سرنخ‌ها: چيزهايي مثل يك تاريخ، يك جاي خاص، يا اسمي كه طرز نوشتنش ياد نبود...

حدود ساعت هفت شب در خيايان اپرا قدم مي‌زد. آيا وقت مناسبي براي قدم زدن در اين محله‌ي نزديك به گران بلوار و بازار بورس بود؟ حالا چهره‌ي مرووه در نظرش آشكار مي‌شد و جواني با موهاي بور فر خورده و يك جليقه...»