طنز؛ اشتباهات خیلی لُپی

گاهی یک مساله را به اشکال مختلفی می‌توان بیان کرد. مثلا معلمی داشتیم که روزی سه وعده به صورت قورت دادنی، جویدنی و زیرزبانی، تفاوت «بفرما و بنشین و بتمرگ» را برای‌مان توضیح می‌داد و می‌گفت: «ببینید چقدر نحوه بیان فرق می‌کند».

محمدامین فرشادمهر در ضمیمه طنز روزنامه قانون نوشت:

گاهی یک مساله را به اشکال مختلفی می‌توان بیان کرد. مثلا معلمی داشتیم که روزی سه وعده به صورت قورت دادنی، جویدنی و زیرزبانی، تفاوت «بفرما و بنشین و بتمرگ» را برای‌مان توضیح می‌داد و می‌گفت: «ببینید چقدر نحوه بیان فرق می‌کند». هربار هم که بلند می‌شدیم و می‌گفتیم «آقا معلم اجازه؟»، می‌گفت «نخیر، بتمرگ سرِ جات گوساله!». یعنی بزرگوار سعی داشت به‌صورت عملی هم، تفاوت‌شان را برای‌مان جابیندازد. البته مواردی هم هست که برخلاف شکل نامناسب کلمات، مضمون‌شان چیز بدی نیست. نمونه‌اش زیرنویس صحبت‌های رییس‌جمهور در تلویزیون،که گاهی چنان با صحبت‌های دکتر روحانی مغایرت دارد که فکر می‌کنیم متصدی آن، زیرنویس یک فیلم جنایی‌را اشتباهی از اینترنت دانلود و استفاده کرده است. مثلا چند روز پیش، ر‌ییس‌جمهور در تلویزیون گفت: «من به قوه قضاییه دعوت شده بودم»، همان لحظه اینچنین زیرنویس شد «من به قوه قضاییه احضار شده بودم!». یعنی جلوی چشم خود رییس‌جمهور و زمانی که در حال صحبت‌است، آن پایینِ تصویر، چیز دیگری از ایشان نقل قول شد.

دیگر جوری شده بود که دکتر روحانی چندبار از بالای عینک زل زد به دوربین و به پایین صفحه تلویزیونِ بینندگان اشاره کرد که یعنی من کِی چنین چیزی گفتم؟! که خب البته این مساله آن‌قدرها هم بزرگ نیست و مضمون هر دو کلمه «دعوت» و «احضار» یکی است. اصلا احضار شدن بهتر هم هست چون نشان از اوج رغبت صاحب مجلس به حضور ما دارد. یعنی اگر داخل کارت عروسی بنویسند «شما احضار شدید که در محفل نقل و نبات ریزان ما سهیم باشید»، خیلی رمانتیک‌تر هم هست. اصلا کاش امکانش بود برای احضار به مراسم عروسی، با حکم جلب و دستبند سراغ‌مان می‌آمدند تا هزینه ایاب و ذهاب هم از گردن‌مان ساقط شود. در تالار هم به‌جای پایکوبی، همدیگر را شدیدا محکوم کرده و موز به سمت یکدیگر می‌انداختیم!

همه این‌ها به‌کنار، برخی اوقات دیگر بحث یکی، دو کلمه و اشتباهات اینچنین نیست؛ جوری تحریف و تغییر می‌دهند که آدم انگشت به‌دهان می‌ماند. نمونه‌اش همین قرارداد توتال که برخی خبرگزاری‌ها به شکلی آن‌را معرفی کردند که در اولین قدم دستم را روی پهلوهایم گذاشتم تا مطمئن شوم مبادا کلیه‌های‌مان را هم در خواب در آورده و به این خارجی‌ها داده باشند! یعنی علاوه بر صنعت زیرنویس، در صنعت دوبله، آن‌هم به شکل اوشینی آن، مرزهای پیشرفت را پشت سر گذاشته‌ایم!