درمان سیاتیک با ۱۲ روش‌ کارآمد و موثر

مشکل سیاتیک، یک بیماری دردناک است که ناحیه کمر، باسن و پاها را شامل می‌شود. درد سیاتیک در این ناحیه زندگی فرد را به طور آزاردهنده‌ای تحت تاثیر قرار می‌دهد. هر چند این بیماری مزمن و دردناک است اما روش‌های درمان عصب سیاتیک  کارآمد و موثر بوده و در این مطلب شرح داده شده‌ است.

سیاتیک چیست؟

سیاتیک نام یکی از اعصاب حیاتی بدن است که کمر، باسن و پاها را شامل می‌شود. سیاتیک طولانی ترین رگ عصبی بدن است که به شاخه‌های متعددی تقسیم می شود. مشکلاتی از قبیل تنگی کانال نخاع، فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر، تخریب دیسک های بین مهره ای، تومورهای نخاعی، سوانحی مانند تصادف از جمله عواملی هستند که موجب فشار وارد شدن به رگ سیاتیک می‌شوند. این فشار باعث بروز درد در نواحی تحت پوشش عصب سیاتیک می‌شود که غالباً با سوزش، گزگز و درد هنگام نشستن و برخاستن می‌گردد. این بیماری در صورت شدت ممکن است به عدم توانایی در کنترل ادرار منجر شود.  در این موارد برای درمان عصب سیاتیک اقدام می‌شود.

 

عصب سیاتیک در چه شرایطی آسیب می بیند؟

همانطور که پیش‌تر ذکر شد، عصب سیاتیک تحت تاثیر عوامل مختلفی دچار آسیب می‌شود. برخی از این عوامل عبارت از موارد زیر هستند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم:

• تنگی کانال نخاعی

منظور از تنگی کانال نخاعی باریک شدن فضای بین ستون فقرات است که در این فرایند نخاع  و ریشه های عصبی که در مهره های ستون فقرات قرار دارند فشرده می‌شوند. در واقع هنگامی که بر اثر تنگی کانال نخاع به رگ سیاتیک فشار وارد شود، درد سیاتیک آغاز شده و درمان عصب سیاتیک  شامل از بین بردن این عامل است.

• اسپوندیلولیستیز (Spondylolisthesis)

مهره‌رانش یا اسپوندیلولیستیز به  رانده شدن یک مهره به طرف جلو بر روی مهره زیرین گفته می‌شود. لغزش مهره باعث باریک شدن کانال نخاعی یا سوراخ‌های بین مهره‌ای شده و عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می‌دهد. فشار مداوم بر عصب سیاتیک باعث التهاب و تحریک آن و منجر به درد، بی‌حسی، گزگز و ضعف عضلانی می‌شود.

• بیرون زدن دیسک کمر

بیرون زدگی دیسک کمر بر روی دردناک شدن سیاتیک تاثیرگذار است. هنگامی که دیسک بین مهره‌ای دچار بیرون‌زدگی می‌شود، بخش داخلی آن  از طریق پارگی در لایه بیرونی ، بیرون می‌زند. این بیرون‌زدگی به عصب سیاتیک فشار وارد کرده و  منجر به درد، التهاب و سایر علائم سیاتیک می‌شود.

• سندرم (Piriformis)

در این عارضه با سفت شدن یا اسپاسم عضله پیریفورمیس، عصب سیاتیک آزرده شده و این عامل باعث ایجاد درد در عصب سیاتیک می‌شود. سندرم پیریفورمیس، وضعیتی است که در آن عضله پیریفورمیس، واقع در عمق باسن، دچار اسپاسم یا گرفتگی می‌شود.

• افزایش وزن

افزایش وزن می‌تواند خطر ابتلا به درد سیاتیک را افزایش دهد یا درد موجود را تشدید کند.  با بالا رفتن وزن فشار وارد شده به ستون فقرات و عصب‌ سیاتیک بیشتر می‌شود. اضافه وزن و این فشار بالا ممکن است منجر به فتق دیسک و فشار بر عصب سیاتیک شود.

• بالا رفتن سن

با بالا رفتن سن حساسیت عصب‌ها بالاتر رفته و امکان ایجاد درد سیاتیک بیشتر می‌شود.  با افزایش سن، دیسک‌های بین مهره‌ای که نقش ضربه‌گیر را در ستون فقرات ایفا می‌کنند، آب خود را از دست می‌دهند و نازک‌تر می‌شوند. این امر می‌تواند منجر به پارگی یا فتق دیسک شود که در نتیجه باعث درد سیاتیک می‌شود.

• تومورها

تومورهای ایجاد شده در نواحی کمر می‌توانند به عصب‌ سیاتیک آسیب برسانند. تومورهایی که در نزدیکی عصب سیاتیک رشد می‌کنند، مستقیماً به آن فشار وارد می‌کنند و باعث التهاب، تحریک و درد در طول مسیر عصب می‌شود.  همچنین تومورها باعث التهاب و تحریک بافت‌های اطراف عصب سیاتیک می‌شوند.

• سبک زندگی و مشاغل خاص

سبک زندگی خطر ابتلا به درد سیاتیک را افزایش می‌دهد. بسیاری از مشاغل امروزی با نشستن‌های طولانی مدت همراه هستند که می‌توانند باعث ایجاد آسیب جدی به عصب‌های سیاتیک شوند. افرادی که ساعات طولانی را پشت میز یا در حال رانندگی می‌گذرانند، فشار زیادی به ستون فقرات و عصب سیاتیک وارد می‌کنند.

درمان سیاتیک به چه روشهایی انجام می شود؟

درمان عصب سیاتیک با روش‌های مختلفی همراه است. از جراحی سیاتیک گرفته تا دارو درمانی و ماساژ و غیره. در ادامه با برخی از روش‌های درمان عصب سیاتیک آشنا می‌شوید:

1.استراحت

معمولا بعد از مراجعه به پزشک، اولین روش درمان پیشنهادی برای درمان عصب سیاتیک استراحت است. البته باید بدانید منظور از استراح بی تحرکی کامل نیست. منظور از استراحت حد استانداردی از فعالیت است که علاوه بر عدم فشار به بدن، شما را بی تحرک کند.

2.استفاده از کمپرس یخ

یکی از درمان‌های اولیه و کاهش‌دهنده درد در درمان عصب سیاتیک استفاده از کمپرس یخ است. این کار باعث کاهش تورم و تنش در ناحیه مورد نظر می‌شود. توجه داشته باشید که باید کیسه یخ را به مدت ۱۰ الی ۲۰ دقیقه در روی کمر قرار دهید تا نتیجه مورد نظر حاصل شود. پیشنهاد می دهیم حتما این کار را تا ۴ بار در روز انجام دهید. بهتر است در کنار کیسه های کمپرس سرد از کمپرس گرم استفاده نمایید تا از این طریق رگ های خونی منقبض شده و درد شما تسکین پیدا کند.

 3.استفاده از کمپرس گرم

استفاده از کمپرس گرم یکی از روش های درمان عصب سیاتیک محسوب می شود که برای تسکین درد سیاتیک از آن استفاده می کند. کمپرس گرم به عنوان یک روش خانگی به شل شدن عضلات کمک می کند و با ترشح اندورفین باعث بهبودو به ارتقای سلامتی کمک می کند.

 4.تغییر حالت بدن

یکی دیگر از روش‌های خانگی درمان عصب سیاتیک تغییر حالت بدن است. در این روش باید خود را از وضعیت یکنواخت خارج کنید و نباید به مدت طولانی در یک حالت یکسان بمانید به همین منظور نیاز است که هر 20 دقیقه یکبار حالت خود را تغییر دهید​.

5.انجام حرکات ورزشی

استفاده از برنامه ورزشی می‌تواند یک روش بسیار مفید برای از درمان عصب سیاتیک باشد. البته باید بدانید ورزش‌ها و حرکات کششی  انجام شده برای از بین بردن درد سیاتیک باید بر اساس میزان توانایی بدن طراحی شود و در صورت سنگین بودن برنامه ورزشی امکان آسیب به عضلات بالا می‌رود. این حرکات ورزشی که حتی می توانند شما را از انجام جراحی سیاتیک بی‌نیاز کنند، عبارتند از:

 کشش زانو تا سینه

1.به پشت دراز بکشید و زانو ها را خم کنید و پا ها را به طور مستقیم از هم باز کنید سپس بالاتنه را آرام نگه داریدو چانه را آرام بر روی قفسه سینه قرار دهید.

2.یک زانو را به سینه خود خم کنید و با دو دست خود بگیرید و با نفس های عمیق ۲۰ تا ۳۰ ثانیه در ایحابت بمانید. و برای زانوی مقابل نیز اینکار را تکرار کنید.

3.این ورزش را ۳ بار تکرار کنید.

کشش آزاد کردن عصب سیاتیک

۱-  به پشت دراز بکشید. یک بالشتک یا کتاب کوچک و صاف زیر سر خود قرار دهید.  زانوها را خم کنید و پاها را مستقیم و به اندازه باسن از هم باز کنید. بالاتنه را آرام نگه دارید و چانه را به آرامی در آن فرو کنید.

۲-  یک زانو را به  سمت سینه خود خم کنید. پشت ساق پای خود را با دو دست بگیرید و سپس زانو را به آرامی صاف کنید. ۲۰ تا ۳۰ ثانیه دراین حالت بمانید و نفس های عمیق بکشید. زانو را خم کرده و به حالت اولیه برگردید.

۳- سپس همین کار را با زانوی طرف مقابل انجام دهید.

۴- این ورزش را سه بار تکرار کنید.  

 خم شدن به پشت  

۱- به روی شکم دراز بکشید و در حالی که آرنج ها به پهلو خم شده اند ، روی بازوها قرار بگیرید.  به سمت زمین نگاه کنید و گردن خود را صاف نگه دارید.

۲-  گردن خود را صاف نگه دارید ،تنه خود را به عقب بکشید و به پشت خود قوس دهید. نفس بکشید و 5 تا 10 ثانیه نگه دارید.به موقعیت شروع بازگردید.

۳- این کار را  ۸ تا ۱۰ بار تکرار کنید.

 6.مصرف دارو

استفاده از دارو یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین روش‌های درمان عصب سیاتیک  است. البته باید بدانید استفاده از داروهای مربوط به اعصاب و عضلات دارای حساسیت بالایی هستند. برای مثال: قرص گاباپنتین  برای جلوگیری و کنترل تشنج مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان عصب‌ سیاتیک عبارت از موارد زیر هستند:

داروهای شل کننده عضلات

گرفتگی عضلات معمولا باعث ایجاد فشار به عصب‌ها می‌شوند. داروهای شل کننده‌ عضلات که آنها را از گرفتگی خارج کرده و فشار ایجاد شده در عصب‌ها را از بین می‌برند، در درمان عصب سیاتیک کاربرد دارند. متوکاربامول  یک داروی پرمصرف از دسته داروهای شل کننده  عضلانی است که برای تسکین  درد های عضلانی حاد و استخوانی (در یک دوره ی کوتاه) استفاده می‌شود. مصرف دارو می‌تواند از انجام جراحی سیاتیک جلوگیری کند.

داروهای غیر استروئیدی (NSAID)

داروهای غیر استروئیدی یا ضد التهاب یکی از کاربردی‌ترین داروهای پزشکی در درمان عصب سیاتیک به شمار می‌روند. این داروها دارای سه خاصیت مهم از جمله مسکن ضد التهاب، ضددرد و تب‌بُر هستند که برای از بین بردن درد سیاتیک مفید اند. ایبوپروفن از جمله داروهای غیر استروئیدی  است که برای درمان درد، تب و  التهاب، حتی پس از جراحی سیاتیک استفاده می شود.

پمادهای موضعی

یکی دیگر از داروهای کاربردی برای درمان عصب سیاتیک پمادهای موضعی هستند. البته باید بدانید این پمادها درمانی موقت به شمار می‌روند. و تنها برای کاهش درد سیاتیک موثر اند. شاید پمادها نتوانند از انجام جراحی سیاتیک پیگیری کنند اما در بهبود دردهای ناشی از آن تاثیر گذارند.

تزریق استروئید اپیدورال

یکی از بهترین راه های درمان سیاتیک کمر  که امروزه پزشکان نیز آن را بسیار توصیه می ‌کنند تزریق ستون فقرات است. داروی کورتیکواستروئید به عنوان یکی از داروهای ضد التهابی در نظر گرفته شده که آن را به قسمت تحتانی کمر تزریق خواهند کرد و می تواند نقش بسیار مهم و کاربردی جهت کاهش پیدا کردن درد و تورم در اطراف ریشه های عصبی به دنبال داشته باشد. معمولاً هنگامی که این تزریق در بازه های زمانی مختلف یعنی حداقل به مدت سه ماه انجام شود، می تواند بهبودی فرد را به دنبال داشته باشد و او را برای مدت بیشتری از جراحی سیاتیک بی‌نیاز کند. لازم به ذکر است بیان کنیم که از این تزریق به عنوان یک درمان سرپایی نام می برند و احتیاجی نیست در بیمارستان بستری شوید. هنگام مراجعه پس از تزریق و چند ساعت تحت نظر قرار گرفتن می توانید به منزل باز گردید.

 

 7.درمان سیاتیک با فیزیوتراپی

یکی دیگر از روش‌های کاربردی برای درمان عصب سیاتیک فیزیوتراپی است. استفاده از فیزیوتراپی می‌تواند عضللات شما را از گرفتگی خارج کرده و با الگویی صحیح بدن شما را به فعالیت وا دارد. این فعالیت می‌تواند در از بین بردن درد سیاتیک مناسب باشد و انجام جراحی سیاتیک را به تعویق اندازد. در این روش برای کاهش دردهای سیاتیک با متدهای مختلف فیزیوتراپی از جمله جریانات تنس و الکترومغناطیس با فرکانس های مختلف استفاده می کنند که فیزیوتراپیست با در نظرگرفتن فرکانس امواج  که ممکن است از 4 تا 6 هفته طول بکشد.

 8.درمان عصب سیاتیک با جراحی

برای درمان عصب سیاتیک پا چه باید کرد؟ باید بدانید جراحی سیاتیک برای درمان این مشکل به منظور برداشتن فشار از روی ریشه‌های عصب سیاتیک در کمر انجام می شود. در این روش عامل ایجاد درد در سیاتیک که ممکن است   پارگی یا فتق دیسک کمر، تنگی کانال نخاعی و یا سرخوردگی مهره های کمری باشد، از بین برده می شود. انواع جراحی‌ سیاتیک عبارت است از:

جراحی دیسککتومی

عمل جراحی سیاتیک با نام دیسککتومی یک جراحی کم تهاجم برای ستون فقرات است. معمولا از این جراحی برای برداشتن دیسک کمر استفاده می‌شود. با برداشتن دیسک کمر می‌توان از درد عصب‌های سیاتیک نیز جلوگیری کرد.

جراحی لامینکتومی

این جراحی سیاتیک یک جراحی کاربردی برای کاهش فشار به عصب‌های کمر است. در این نوع جراحی سیاتیک استخوان مهره که لامینا نام دارد و بر روی عصب قرار دارد به صورت کامل و یا بخشی از آن برداشته می شود تا از فشار اضافی جلوگیری شود.

 9.استفاده از طب سوزنی

یکی دیگر از درمان‌های رایج و قدیمی که برای  درمان عصب سیاتیک  استفاده می‌شود، طب سوزنی است. در این روش درمان با استفاده از سوزن عصب‌های مشخصی را فعال کرده و از درد عضلات و عصب‌ها جلوگیری می‌کنند.

 10.اوزون درمانی

اوزون درمانی یا اوزون تراپی یکی دیگر از  درمان‌های کاربردی برای درمان عصب سیاتیک است. در این روش با استفاده از  گاز اوزون  و مواد تقویتی برای بازسازی بافت ها، بافت‌های فرسوده عصب و عضلات را بازسازی می‌کنند و با استفاده از آن درد سیاتیک را از بین می‌برند.

 11.استفاده از لیزر

امروزه استفاده از لیزر درمانی برای بسیاری از عارضه‌ها کاربرد دارد. درمان عصب سیاتیک نیز از جمله این عارضه‌هاست. در این روش با استفاده از درجات مشخص پرتوهای لیزری عصب‌های سیاتیک را تقویت می‌کنند و باعث کم کردن درد می شود. لیزر می‌تواند انجام جراحی سیاتیک را به تعویق اندازد.

 12.استفاده از ماساژ درمانی

امروزه برای درمان عصب سیاتیک از روش‌های ماساژ درمانی نیز استفاده می‌شود. البته این روش درمانی یک روش درمانی سنتی  و با دارو درمانی متفاوت است که دارای قدمت زیادی است. با این حال به دلیل غیر شیمیایی بودن این درمان می‌توان آن را روش مناسبی برای از بین بردن سیاتیک دانست.

بهترین روش برای درمان سیاتیک کدام است؟

انتخاب بهترین روش برای درمان عصب سیاتیک تحت تاثیر عوامل مختلفی است و  برای انتخاب بهترین روش باید به مواردی مانند شرایط بیمار، هزینه درمان، در دسترس بودن روش درمان، علت زمینه‌ای، شدت درد و ترجیحات فردی  توجه داشت. با این حال، ترکیبی از روش‌های درمانی اغلب برای تسکین درد و بهبود عملکرد توصیه می‌شود.  در مواردی هم جراحی سیاتیک ممکن است لازم باشد.

 آیا سیاتیک قابل پیشگیری است؟

در بخش قبل درباره روش‌های درمان عصب سیاتیک مانند جراحی سیاتیک و کاهش درد آن به طور مفصل توضیح داده شد. اما در کنار این روش‌ها برخی از اقدمات زیر هم می‌توانند به پیشگیری، درمان و بهبود درد سیاتیک کمک کنند. این روش‌ها عبارتند از:

• ورزش منظم و اصولی
• ​حفظ وزن نرمال و کاهش وزن در صورت چاقی
• خودداری از بلند کردن ناگهانی اجسام سنگین
• حفظ حالت بدنی مناسب در هنگام نشستن و خوابیدن و جابجایی وسایل
• عدم مصرف دخانیات

سؤالات متداول

از آنجایی که درد سیاتیک نوعی شایع در بین افراد مختلف است ممکن است سوالاتی در ذهن داشته باشید که با کاربران بسیاری مشترک باشد. از این رو در ادامه به چند سوال پرتکرار پاسخ داده شده است:

چه مدت زمانی برای درمان سیاتیک لازم است؟

پیش از هر چیزی باید بیان کنیم که سیاتیک کمر می‌تواند شامل دو نوع حاد یا مزمن باشد. معمولاً درد سیاتیک حاد بین یک تا دو هفته طول می کشد و پس از گذشت چندین هفته متوالی نیز برطرف خواهد شد، اما در برخی مواقع این امکان وجود دارد که بعد از فروکش کردن درد تا یک مدت کوتاهی احساس بی حسی در قسمت پاها داشته باشید. این امکان نیز وجود دارد که در طول سال حداقل چندین بار دچار عود سیاتیک شوید.

برای درمان سیاتیک چگونه باید دراز بکشیم یا بخوابیم؟

چنانچه شما هم به این مشکل گرفتار هستید پیشنهاد می دهیم که به پشت یا حالت جنینی دراز بکشید و بخوابید که بهترین حالت برای بیماران سیاتیک می باشد. با توجه به این مورد که درد ناشی از عصب سیاتیک تحریک شده می باشد لازم است طرز خوابیدن شما به گونه ای باشد که به هیچ عنوان فشار داخل کانال نخاعی نرسد یا به کمترین مقدار باشد. خوابیدن به پهلوها یا جمع کردن زانوها در داخل بدن که در اصطلاح عمومی و پزشکی به آن حالت جنینی گفته می شود می تواند بهترین راه و حالت برای خوابیدن آن دسته از افرادی که به سیاتیک مبتلا هستند باشد.

عدم درمان به‌موقع سیاتیک، چه مشکلاتی را به همراه دارد؟

یکی از نکاتی که در درمان عصب سیاتیک باید به آن توجه داشته باشید،  درمان به‌ موقع سیاتیک و یا حتی جراحی سیاتیک در صورت لزوم است. در صورت  عدم درمان به‌ موقع سیاتیک مشکلات زیادی می‌تواند برای شما ایجاد شود. برخی از این مشکلات عبارت از موارد زیر هستند:

• آسیب عصبی
• بی حسی 
• سوزن سوزن شدن
• ضعف در زانو
• فلجی عضلات

 آیا سیاتیک با طب سنتی، قابل درمان است؟

یکی از بهترین روش های درمان عصب سیاتیک استفاده از طب سوزنی است.طب سوزنی با ایجاد اثرات ضدالتهابی همچنین ضد درد و ضد اسپاسم بودن آن، افزایش خونرسانی و تحریک عصب به کاهش درد سیاتیک کمک می‌کند. طب سوزنی حتما باید توسط متخصص انجام شود.

سخن پایانی

سبک زندگی سالم، ورزش درست و اصولی، تغذیه مناسب، داشتن حالات بدنی استاندارد در هنگام نشستن و خوابیدن و کار کردن، می‌توانند در پیشگیری از ابتلا به درد سیاتیک موثر باشند.