غذاهای محبوب دنیا که در حال انقراض‌اند!

ایمنا: تصور بلژیک بدون شکلات‌های نفیس یا یک باگت فرانسوی بدون خردل دیژون، سرو غذا‌های ترکی و عربی بدون حمص، اسموربرود اسکاندیناویایی بدون گراولاکس (سالمون دودی) یا غذا‌های هلندی بدون پنیر گودا برای بسیاری از مردم جهان آسان نیست، اما غذا‌های ویژه بعضی از کشور‌های جهان در آستانه انقراض ناشی از تغییرات آب‌وهوا هستند. 

تغییرات آب‌وهوایی و تأثیرات ناشی از آن در حال منقرض کردن بسیاری از غذاهای محبوب جهانی از جمله شکلات و سیب‌زمینی سرخ‌کرده بلژیکی، پنیر گودای هلندی، صدف یونانی، قارچ ترافل سفید ایتالیایی، خردل دیژون فرانسوی، حُمُص ترکی، روغن زیتون اسپانیایی و گراولاکس نروژی شده است. 

شرایط شدید ناشی از تغییرات آب‌وهوایی ایجادشده توسط انسان، سیستم تأمین غذای جهانی را با خطر مواجه می‌کند. خشکسالی، امواج گرمایی، آتش‌سوزی‌ها و سیل‌ها روی محصولات اصلی همچون گندم و برنج، همچنین غذاهای دریایی، قهوه و شکلات تأثیر می‌گذارد و در کنار تأثیرات آشکار بر زنجیره غذایی جهانی، قحطی، کمبود مواد غذایی و افزایش شدید قیمت‌ها، جهان ممکن است به زودی شاهد پایان فرهنگ سنتی غذاشناسی کشورهای خود باشد. 

تصور بلژیک بدون شکلات‌های نفیس یا یک باگت فرانسوی بدون خردل دیژون، سرو غذاهای ترکی و عربی بدون حمص، اسموربرود اسکاندیناویایی بدون گراولاکس (سالمون دودی) یا غذاهای هلندی بدون پنیر گودا برای بسیاری از مردم جهان آسان نیست، اما غذاهای ویژه بعضی از کشورهای جهان در آستانه انقراض ناشی از تغییرات آب‌وهوا هستند. 

خداحافظی بلژیک با شکلات

شکلات بلژیکی امروزه گران‌تر از هر زمان به فروش می‌رسد، چراکه قیمت دانه‌های کاکائو به‌عنوان ماده ضروری برای تولید آن، در حال حاضر با کاهش تولید، رکوردهای بی‌سابقه‌ای را در بازار کالاها به ثبت می‌رساند. در تابستان ۲۰۲۲ قیمت این دانه‌ها کمتر از ۲۰۰۰ دلار برای هر تن بود، اما در اوایل سال گذشته و در طول فصل کریسمس به بیش از ۱۲ هزار دلار رسید و از آن زمان تاکنون در حدود ۱۰ هزار دلار بوده است. 

کاهش تولید این دانه‌ها ارتباط مستقیمی با تغییرات آب‌وهوایی دارد که با تغییر در الگوهای باران سالانه و خشکسالی در غرب آفریقا، موجب تضعیف درختان حساس در مناطق کلیدی تولید کاکائو شده است. اختلاف دما بین شب و روز نیز در نوار کوچک زمین اطراف استوا افزایش پیدا کرده که محل اصلی رشد این درختان است و با ایجاد بیماری در گیاهان، برداشت بسیاری از این محصولات را با شکست روبه‌رو کرده است. این امر شرایط را برای کارخانه‌های تولید شکلات با چالش مواجه کرده است. 

خداحافظی هلند با گودا

به‌تازگی گزارشی از نابودی احتمالی پنیر معروف هلندی، گودا، منتشر شده است که طبق آن کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند این پنیر طی ۱۰۰ سال آینده به‌طور کلی نابود شود. صنعت پنیر هلند دارای ارزش صادرات سالانه ۱.۷ میلیارد دلار است، اما شهر گودا، خاودا، که به دلیل سطح پایین دریا همیشه در معرض غرق شدن بوده است، به‌طور فزاینده‌ای در معرض خطر سیل ناشی از تغییرات آب‌وهوایی قرار دارد و اگر زیر آب رود و گاوهای آن نابود شوند، پنیر باید از شرق هلند بیاید و دیگر گودایی وجود نخواهد داشت.

خداحافظی یونان با صدف

صدف ممکن است از منوی غذایی یونان خارج شود. پرورش‌دهندگان صدف این کشور از کاهش ۹۰ درصدی صید صدف از منطقه اصلی تولید این غذای دریایی، واقع در خلیج ترمائیک به‌دنبال موج‌های گرمایی خبر دادند که در جولای، دمای دریاها را برای روزها به بالای ۳۰ درجه سانتی‌گراد رساند و صدف‌ها را از بین برد. این کشور پیش از این نیز در سال ۲۰۲۱ شاهد نابودی گسترده صدف‌ها بود، اما دانشمندان پیش‌بینی کرده بودند این امر تا سال ۲۰۳۱ تکرار نخواهد شد. 

بعضی از پرورش‌دهندگان از نابودی صد درصدی محصول سال آینده خود خبر دادند، بنابراین در سال ۲۰۲۵ برداشت صدفی وجود نخواهد داشت و این غذا بیشتر با پنیر فتا اصلی یونانی درست می‌شود، از منوی رستوران‌ها حذف و طبق ادعای بعضی از محققان تا سال ۲۰۵۰ به کلی از بین خواهد رفت. 

خداحافظی ایتالیا با ترافل سفید

ترافل سفید ایتالیا که توسط یونسکو در سال ۲۰۲۱ به‌عنوان میراث ناملموس بشر طبقه‌بندی شد نیز در معرض تهدید تغییرات آب‌وهوایی قرار دارد. زیستگاه طبیعی این قارچ به دلیل گرم شدن کره زمین، خشکسالی، جنگل‌زدایی و تغییرات ناگهانی دما ضعیف شده است. ترافل‌های سفید سرما و رطوبت را ترجیح می‌دهند، اما در ابتدای نوامبر سال گذشته دمای هوا به ۲۰ درجه سانتی‌گراد رسید که برای آن‌ها به‌شدت گرم است. 

فصل برداشت ترافل سفید به‌طور سنتی از اکتبر تا پایان ژانویه است، اما تغییر الگوهای آب‌وهوایی این زمان را کوتاه‌تر می‌کند. این قارچ‌ها همچنین از خشکسالی و باران فراوان آسیب می‌بینند. ترافل سفید برخلاف ترافل سیاه قابل کشت نیست و اگر درختی نباشد، رشد نمی‌کند، بنابراین جنگل‌زدایی نیز برای آن‌ها یک خطر بزرگ است. 

خداحافظی با سیب‌زمینی سرخ‌شده فلاندری

بازار اروپا که بالاترین میزان سرانه (حدود ۹۰ کیلوگرم در سال) مصرف سیب‌زمینی جهان را دارد، سال گذشته از صدها هزار تن سیب‌زمینی محروم ماند. کارشناسان هشدار می‌دهند که تا سال ۲۰۵۰، تولید جهانی سیب‌زمینی ممکن است ۹ درصد کاهش پیدا کند و بلژیک که به دلیل اختراع فریت (سیب‌زمینی سرخ‌کرده) به سبک برش داده‌شده معروف است که به‌طور سنتی در مخروط‌های کاغذی با سس مایونز سرو می‌شود، به‌طور ویژه تحت‌تأثیر تغییرات آب‌وهوایی و پیامدهای آن بر محصولات سیب‌زمینی قرار گرفته است. 

بارش شدید باران مزارع سیب‌زمینی این کشور را در سال جاری سیلابی کرده و برداشت این محصول را به تعویق انداخته است. بلژیک تنها موفق به برداشت ۵۰ درصد از محصولات خود نسبت به زمان معمول شده است. 

خداحافظی فرانسه با خردل دیژون

فرانسه دو سال پیش به دلیل کمبود شدید یکی از معروف‌ترین چاشنی‌هایش، خردل دیژون، تیتر خبرها شد و سوپرمارکت‌های آنکه با کمبود عرضه این سس تند مواجه شده بودند، قیمت‌ها را ۱۰ درصد افزایش دادند و فروش آن را به تنها یک شیشه محدود کردند. 

کمبود خردل در واقع از کانادا منشأ می‌گیرد که حدود ۸۰ درصد خردل جهان را تولید می‌کند. سال‌های تابستانی خشک، ذخایر خردل کانادا را به پایان رسانده است. در سال ۲۰۲۲ نیز محصولات این کشور به دلیل خشکسالی از بین رفت. در فرانسه نیز محصولات خردل خانگی تحت‌تأثیر زمستان‌های به‌شدت مرطوب قرار گرفت. کارشناسان معتقدند این الگوهای آب‌وهوایی همچنان بر محصولات خرد تأثیر می‌گذارد و به‌زودی آن را کمیاب می‌کند. 

خداحافظی ترکیه با حُمُص

ترکیه ممکن است غذای اصلی خود یعنی حمص را از دست بدهد. محققان در باغ‌های گیاه‌شناسی این کشور، خشکسالی را بزرگ‌ترین چالش آب‌وهوایی برای نخود می‌دانند و تخمین زده‌اند که محصولات جهانی نخود به دلیل تغییرات آب‌وهوایی ۵۰ درصد از دست خواهند داد. 

نخود در ترکیه به‌شدت پرطرفدار و بخشی از غذاهای سنتی و اصلی است، اما به‌دلیل شرایط آب‌وهوایی، محصولات زراعی آن بسیار کمتر از سال‌های گذشته بود. این محصول زراعی که تنوع ژنتیکی خود را بیش از ۱۰ هزار سال پیش از دست داده و به‌عنوان محصولات کشاورزی پرورش داده شده است، مقاومت کمتری در برابر رویدادهای شدید آب‌وهوایی دارد و در برابر سیل و خشکسالی آسیب‌پذیر است. 

خداحافظی اسپانیا با روغن زیتون

اسپانیا پیشرو در تولید روغن زیتون در جهان است، اما تغییرات آب‌وهوایی می‌تواند این وضعیت را تغییر دهد و بر غذاهای معروفی مانند «آلیولی» والنسیا و «گامباس آل آجیلو» اندلسی (میگو در سیر و روغن زیتون) تأثیر بگذارد. 

میانگین دمای بهار طی چند سال گذشته تا چهار درجه سانتی‌گراد از حد معمول فراتر رفته است که این امر در کنار کمبود بارندگی در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ و خشکسالی‌های شدید، منجر به کاهش ۵۰ درصدی تولید روغن زیتون اسپانیا در سال گذشته شده است. مقامات کشاورزی اسپانیا نیز برداشت کمتر از حد معمول را برای سال جاری پیش‌بینی کرده‌اند، بااین‌حال باید دید که سیل ویرانگر اخیر چه تأثیری بر تولید زیتون برای این کشور خواهد داشت. 

خداحافظی نروژ با گراولاکس

غذاهای دریایی در معرض خطر بحران آب‌وهوایی قرار دارند و پرورش‌دهندگان نروژی ماهی سالمون به‌شدت با اثرات این بحران دست‌وپنجه نرم می‌کنند. زمستان‌های سخت، الگوهای آب‌وهوای ال‌نینو و حملات ۲۰ساله عروس‌های دریایی که می‌تواند به تغییر الگوهای رفتاری به دلیل افزایش دمای دریا نسبت داده شود، مرگ‌ومیر ماهی‌ها را در سواحل نروژ به رکورد بالایی رسانده است. 

این امر گراولاکس (ماهی سالمون مزه‌دارشده) را به خطر می‌اندازد. دمای بی‌سابقه و آب‌های گرم‌تر نیز خطر شپش‌های دریایی را افزایش می‌دهد، در حالی که واکسن‌های ضد این شپش‌ها بر ماهی‌ها فشار وارد می‌کند و منجر به تلف شدن آن‌ها می‌شود.