چرا کیفیت لیگ برتر رو به افول است؟
لیگ برتر فوتبال ایران در حالی این روزها ادامه دارد که بحث درباره کیفیت برگزاری و تیم‌های شرکت‌کننده و عملکرد آنها هر هفته داغ‌تر می‌شود.
فرهیختگان: لیگ برتر فوتبال ایران در حالی این روزها ادامه دارد که بحث درباره کیفیت برگزاری و تیم‌های شرکت‌کننده و عملکرد آنها هر هفته داغ‌تر می‌شود. وقتی بعد از پنج هفته صدرنشین فقط ۸ امتیاز دارد، وقتی در یک هفته کامل فقط ۶ گل به ثمر رسیده و یکی از کم‌گل‌ترین هفته‌های تاریخ لیگ برتر رقم می‌خورد و وقتی اعتراض‌ها به داوری و مشکلات زمین مسابقه بیشتر از تعداد موقعیت‌های گلزنی است، طبیعی است که کارشناسان و هواداران به این نتیجه برسند که لیگ ایران از نظر کیفی فاصله زیادی با استانداردهای جهانی و حتی منطقه‌ای دارد. در ادامه، مهم‌ترین ضعف‌های لیگ برتر ایران را در چند بخش بررسی می‌کنیم.
۱- فنی و کیفی
این بخش به کیفیت بازی‌ها، سطح بازیکنان و شکل رقابت‌ها خلاصه می‌شود. لیگ ایران سال‌هاست با افت فنی مواجه است و آمار و ارقام هم این موضوع را تأیید می‌کند. یکی از مهم‌ترین نشانه‌ها، میانگین پایین گل زده و موقعیت‌های کمی است که در هر بازی ایجاد می‌شود. به طور مثال در هفته پنجم این فصل فقط ۶ گل در کل مسابقات ثبت شد. چنین آماری نشان می‌دهد که بازی‌ها جذابیت لازم را ندارند و تیم‌ها بیشتر به فکر گل نخوردن هستند تا حمله و خلق موقعیت.
از سوی دیگر، فوتبال ایران مدت‌هاست در پرورش مهاجم گلزن، مدافع و دروازه‌بان در سطح بالا ناکام بوده است. اگر به تیم ملی هم نگاه کنیم، می‌بینیم تعداد بازیکنان کلیدی در پست‌های حساس کاهش یافته و جایگزین مناسبی برای نسل قبلی ساخته نشده است. این ضعف در لیگ باشگاهی ریشه دارد؛ جایی که کمتر بازیکنی فرصت و اعتماد کافی برای تبدیل‌شدن به ستاره پیدا می‌کند.
افت کیفیت تاکتیکی تیم‌ها هم قابل انکار نیست. وقتی بعد از پنج هفته صدرنشین فقط ۸ امتیاز دارد، یعنی رقابت‌ها بیشتر از اینکه نشان‌دهنده قدرت تیم‌ها باشد، به ضعف جمعی آنها برمی‌گردد. این در حالی است که زور مدعیان به قدری کم شده که هیچ تیمی نتوانسته فاصله محسوسی با بقیه ایجاد کند و رقابت‌ها بیشتر شبیه یک مسابقه فرسایشی می‌ماند تا برگزاری لیگ در بالاترین سطح فوتبال ایران.
یکی دیگر از مشکلات، وابستگی بیش از حد به بازیکنان خارجی یا بازیکنان پا به سن گذاشته است. به جای اینکه باشگاه‌ها به فکر ستاره‌سازی و معرفی جوانان باشند، بیشتر دنبال خریدهایی هستند که در کوتاه‌مدت نتیجه بدهند. همین موضوع باعث شده که فوتبال ایران سال‌هاست به جز معدود شماری آن چنان چهره جدیدی در سطح اول بین‌المللی معرفی نکرده است.
۲- مدیریتی و ساختاری
کیفیت پایین لیگ برتر فقط به مسائل فنی محدود نمی‌شود. مدیریت ضعیف و ساختار ناکارآمد هم سهم بزرگی در این شرایط دارد. بی‌ثباتی مدیریتی در باشگاه‌ها به یکی از مشکلات مزمن فوتبال ایران تبدیل شده است. تغییرات مداوم در مدیرعامل و سرمربی باعث می‌شود هیچ برنامه بلندمدتی شکل نگیرد. نتیجه این وضعیت خریدهای پرخرج اما ناکارآمد است؛ تیم‌های مدعی هزینه‌های زیادی می‌کنند اما در نهایت نتیجه نمی‌گیرند.
باشگاه‌ها بیشتر به فکر نتیجه فوری هستند و کمتر سراغ برنامه‌های بلندمدت می‌روند. همین مسئله باعث شده نه بازیکن‌سازی به شکل درست انجام شود و نه سرمایه‌گذاری اصولی روی آینده صورت بگیرد. در کنار این مسائل، بدهی‌های انباشته باشگاه‌ها و شکایت‌های بین‌المللی هم نشان می‌دهد که ساختار مدیریت در فوتبال ایران بیمار است.
۳- زیرساختی
زیرساخت‌های فوتبال ایران بارها در سال‌های اخیر مورد انتقاد قرار گرفته و همچنان هم یکی از ضعف‌های اصلی لیگ به شمار می‌رود. بسیاری از تیم‌ها زمین تمرین استاندارد ندارند و حتی برای بازی رسمی هم با مشکل مواجهند. همین امسال هم مثل سال گذشته بارها دیدیم که بعضی تیم‌ها مجبور شدند زمین مسابقه خود را تغییر دهند یا بازی‌ها به شهرهای دیگر منتقل شود. در همین تهران که بار میزبانی از 5 تیم را بر دوش می‌کشد فقط دو ورزشگاه آن هم با هزار مصیبت و مشکل وجود داشته و مدت‌هاست آزادی از چرخه خارج شده است.
از سوی دیگر ورزشگاه‌ها هم از نظر کیفیت چمن، نور کافی و امکانات رختکن در وضعیت خوبی نیستند و با استانداردها فاصله زیادی دارند. وقتی یک تیم برای برگزاری یک مسابقه ساده این همه مشکل دارد، طبیعی است که کیفیت بازی هم پایین بیاید.
از سوی دیگر، نبود تجهیزات مدرن مثل VAR یا استفاده ناقص از آن باعث شده اشتباهات داوری بیشتر به چشم بیاید و جنجال‌ها افزایش پیدا کند. درحالی‌که لیگ‌های کشورهای همسایه به‌سرعت خود را با تکنولوژی‌های جدید هماهنگ کرده‌اند، فوتبال ایران همچنان از این قافله عقب مانده است.
۴- داوری و انضباطی
داوری و مسائل انضباطی هم بخش دیگری از مشکلات لیگ برتر ایران است. اعتراض‌های مکرر به داوری و جنجال‌های مرتبط با آن هر هفته مرتباً در سطح وسیعی تکرار می‌شود و تقریباً هیچ مسابقه مهمی بدون جنجال تمام نمی‌شود. اشتباهات داوران هم به دلیل فشار روانی و نبود حمایت کافی بیشتر از قبل به چشم می‌آید.
از نظر انضباطی هم شرایط خوبی وجود ندارد. درگیری‌های درون زمین، اعتراض‌های بی‌پایان بازیکنان و مربیان و اتلاف وقت‌های مداوم باعث می‌شود کیفیت بازی پایین بیاید و تماشاگران هم دلزده شوند. یکی دیگر از مشکلات مهم نبود آموزش و به‌روزرسانی کافی برای داوران است. داوران ایرانی کمتر در سطح بین‌المللی قضاوت می‌کنند و همین باعث شده سطح آنها در مقایسه با داوران کشورهای همسایه پایین‌تر باشد.
۵- جذب مخاطب و رسانه
لیگ برتر ایران روز به روز تماشاگران خود را بیشتر از دست می‌دهد. این امر تا حدودی به وضعیت ورزشگاه‌ها هم مربوط می‌شود هرچند امری فراگیر به شمار نرفته و مربوط به همه تیم‌ها و شهرها نیست. اما کاهش جذابیت رقابت‌ها، کیفیت پایین مسابقات و مشکلات ورزشگاه‌ها باعث شده بسیاری از هواداران ترجیح بدهند بازی‌ها را از خانه دنبال کنند یا حتی اصلا پیگیر لیگ نباشند.
در کنار این موضوع، بازاریابی درست و تبلیغات حرفه‌ای هم در لیگ وجود ندارد. محصول رسانه‌ای لیگ برتر در طی سال‌های اخیر و در مقایسه با رقابت‌های منطقه هرگز نتوانسته به بازار بین‌المللی راه پیدا کند و حتی در داخل کشور هم به شکلی حرفه‌ای عرضه نمی‌شود. در این خصوص قوانین و آیین‌نامه‌های مشخصی وجود ندارد درحالی‌که لیگ‌های منطقه مثل عربستان با استفاده از همین ظرفیت توانسته‌اند درآمد زیادی به دست بیاورند، اما اینجا با انحصاری که سازمان لیگ ایجاد کرده فوتبال ایران از این فرصت محروم مانده است.
۶- اقتصادی
اقتصاد فوتبال ایران هم یکی از پایه‌های اصلی مشکلات است. باشگاه‌ها همچنان وابسته به پول دولتی‌اند و خصوصی‌سازی واقعی در عمل اتفاق نیفتاده است. نبود اسپانسرینگ و درآمد پایدار باعث شده درآمد باشگاه‌ها مقطعی و ناپایدار باشد و همیشه با مشکل مالی مواجه شوند. از سوی دیگر در این بین اگرچه دو باشگاه پرطرفدار فوتبال ایران تحت حمایت شرکت‌های خصولتی درآمده‌اند؛ اما عدم توفیق در کسب نتیجه با سوءمدیریت باعث شده تا این امر هم نمایان شود که در فوتبال همه چیز پول نیست و صرفاً پول خوشبختی نمی‌آورد. همچنین قراردادهای مبهم و غیرشفاف با بازیکنان و مربیان باعث شده باشگاه‌ها بارها در پرونده‌های بین‌المللی محکوم شوند و مبالغ سنگینی پرداخت کنند. همچنین بسیاری از باشگاه‌ها حتی در پرداخت به‌موقع حقوق بازیکنان و کادر فنی هم مشکل دارند. این شرایط طبیعی است که روی کیفیت تیم‌ها و مسابقات تأثیر منفی بگذارد.
رحیم‌پور: مربیان برای بقا اتوبوس پارک می‌کنند
سیامک رحیم‌پور، کارشناس فوتبال ایران در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره وضعیت کیفی رقابت‌های لیگ برتر می‌گوید: «وقتی در هفته پنجم فقط شش گل به ثمر می‌رسد و مدعیان هنوز در جدول فاصله ایجاد نکرده و نزدیک به تیم‌های میانه و پایین جدول پیش می‌روند یعنی کیفیت لیگ برتر پایین است. یکی از دلایل اصلی این شرایط، نبود ثبات در ترکیب تیم‌هاست. وقتی در یک فصل تغییرات از پنجاه تا صد درصد در ترکیب اصلی اتفاق می‌افتد، بازیکنان فرصت هماهنگی پیدا نمی‌کنند. از سوی دیگر بهترین راهی که مربیان برای بقا پیدا می‌کنند این است که گل نخورند و به جای فوتبال تهاجمی، چند لایه دفاعی بچینند یا به قولی در محوطه‌ای کوچک چند اتوبوس پارک کنند!»
او افزود: «مشکل دیگر این است که تقریباً همه تیم‌ها شبیه هم هستند و تفاوت خاصی وجود ندارد. این موضوع وقتی در مسابقات آسیایی بروز می‌کند، به ضرر فوتبال ایران تمام می‌شود. همان‌طور که دیدیم استقلال هفت گل از حریف خورد و تیم دیگری سه گل، درحالی‌که بهترین تیم ما هم نمی‌تواند مقابل سطح متوسط آسیا حرفی برای گفتن داشته باشد. بیش از سه دهه است که دستمان به جام آسیایی نرسیده و این ضعف ریشه‌دار است.»
رحیم‌پور با اشاره به تجربه تیم‌های موفق گذشته گفت: «پرسپولیس در زمان برانکو با پنجره بسته و تیمی محدود توانست تا فینال آسیا پیش برود، چون ثبات داشت. یا ذوب‌آهن با بازیکنان متوسط و هماهنگی بالا به‌خاطر همین ثبات به فینال لیگ قهرمانان رسید. امروز اما شرایط فرق کرده و لیگ ایران بهشت ایجنت‌ها و مدیران برنامه‌ها شده است. وقتی مدیر برنامه چندین بازیکن را به یک باشگاه می‌فرستد، عملاً مدیریت تیم در اختیار او قرار می‌گیرد. در دنیا این موضوع محدود شده اما در ایران قانون و نظارتی وجود ندارد.»
رحیم‌پور در جمع‌بندی صحبت‌هایش تأکید کرد: «مشکل اصلی لیگ ایران نبود ثبات است و در کنار آن ضعف شدید مدیریتی که به ساختار برمی‌گردد. مگر می‌شود یک‌شبه زمین‌ها خراب شوند؟ زنگ خطر وضعیت زمین‌ها سال‌ها پیش به صدا درآمد. فیفا و ای‌اف‌سی از ۱۰، ۱۵ و حتی ۳۰ سال قبل از ما خواسته بودند که به استانداردهای مشخص برسیم؛ اما ما فقط با سندسازی و ارائه اطلاعات غلط وقت خریدیم. حالا به جایی رسیده‌ایم که عملاً زمین مناسب نداریم و در بدترین شرایط ممکن قرار گرفته‌ایم. این نتیجه مستقیم ضعف مدیرانی است که طی این سال‌ها در تمام سطوح باشگاه‌ها و فدراسیون فوتبال مسئول بوده‌اند.»
این کارشناس در پایان تأکید کرد: «مشکل اصلی لیگ ایران نبود ثبات، ضعف مدیریت و نادیده گرفتن استانداردهاست. تا زمانی که این مسائل حل نشود، کیفیت لیگ پایین خواهد ماند و فوتبال ایران در سطح بین‌المللی حرفی برای گفتن نخواهد داشت.»
نظر کاربران
فقط نداشتن زمین خوب
مربیان و بازیکنان بی کیفیت فقط به پول فکر می کنند می دانند دوسال فوتبال کنند تا آخر عمر بی نیاز هستند پس به خودشان سختی نمی دهند که چیز تازه ای یاد بگیرند