این روزها اگر تعمیرکار لوازم خانگی باشید زندگی را برده‌اید!

روزنامه هم‌میهن: بازار لوازم‌خانگی در ماه‌‌های اخیر آرام و بی‌رمق شده و دیگر خبری از صف‌های طولانی خرید یا معامله‌های پرحجم نیست؛ در بهترین حالت، هرچند ماه یکبار خانواده‌ها از سر ناچاری و اجبار برای تهیه اقلام جهیزیه پا به بازار می‌گذارند. البته آن هم نه برای خرید آزادانه و انتخاب بهترین جنس، بلکه برای خرید ارزان‌ترین مدل‌ها که توان مالی‌شان اجازه می‌دهد. این روزها تورم بازار لوازم‌خانگی از جیب مردم فراتر رفته و دیگر کسی توان خرید وسیله اضافی و تزئینی ندارد.

ماه‌هاست که رکود بر بازار لوازم‌خانگی حاکم شده و شرایطی سخت برای فروشندگان این بازار ایجاد کرده است. در اصل شرایط این روزهای بازار لوازم خانگی باعث شده که روزگار فروشندگان به سختی بچرخد و در مقابل تعمیرکاران جای آنها را در خط اول تماس مشتریان بگیرند. امروزه بسیاری از مردم به جای خرید وسیله جدید، ترجیح می‌دهند وسایل قدیمی خود را تعمیر کنند تا چندسالی برای آنها عمر کند تا در نهایت هزینه‌ای چندبرابری برای خرید یک جنس پرداخت نکنند. 

کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که احتمالاً با توجه به روند رو به بالای قیمت دلار همچنان شاهد صعود تورم در بخش لوازم خانگی باشیم. به گفته کارشناسان یکی از دلایل صعود تورم این گروه، رشد بی‌محابای قیمت دلار و افزایش محدودیت‌ها است.  

تقابل قیمت بازار با آمارهای رسمی

یک فروشنده لوازم خانگی لوکس و خارجی در شمال تهران به «هم‌میهن» گفت: «برخی از لوازم برندهای اسمگ و نینجا از ابتدای سال تا به امروز تا حدود ۱۵۰ درصد گران شده‌اند. این کالاها مشتریان خاص خود را دارند و با قیمت دلار، قیمت‌گذاری می‌شوند و بسیار گران هستند.رنگ‌ها و مدل‌های خاص این برندها چه در ایران و چه درخارج قیمت بالاتری دارد و مشتریان خود را دارد. برخی از  این رنگ‌ها و مدل‌ها به ما سفارش داده می‌‌شود که سود بسیار خوبی برای ما دارد.»

البته این نمونه تنها برای کالاهای لوکس بود که شاید فروش خاصی نداشته باشد اما شامل گروه خاصی می‌شود. بخش عمده‌ای از جامعه که خریدار برخی کالاها هستند، این روزها اعلام می‌کنند که در هر بار مراجعه به فروشگاه با افزایش قیمت مواجه شده‌اند. یکی از خریداران جهیزیه به «هم‌میهن» گفت: «از زمستان سال گذشته درحال خرید جهیزیه برای دخترم هستم. تمامی کالاها را ایرانی انتخاب کرده‌ایم تا شاید ارزان باشد، اما مشکل اینجاست که وسایل برقی هر روز گران می‌‌شود؛ از پارسال تا به امروز قیمت یخچال، لباسشویی، ماشین ظرفشویی، اتو و... دو برابر شده. آنقدر گران شده‌اند که دخترم تصمیم گرفت وسایل غیرضروری مانند ماشین ظرفشویی را نخرد. چرا باید یک وسیله در کمتر از یک سال دو برابر شود؟»

«بهار» که از خانواده مستقل شده و تنها زندگی می‌کند، می‌گوید: «به‌خاطر دانشگاه و کار امسال به تهران کوچ کردم. اوایل خوابگاه زندگی می‌کردم اما زندگی جمعی سخت است؛ بنابراین تصمیم گرفتم خانه اجاره کنم. با وام و پس‌انداز به دنبال خرید وسیله‌های ابتدایی زندگی رفتم اما با 250 میلیون تومان تنها توانستم یخچال، گاز، بخاری و چند تیکه وسایل ضروری تهیه کنم.

من فکر می‌کنم بتوانم حداقل مایکروفر و قهوه‌ساز و چند وسیله دیگر نیز تهیه کنم ولی اینقدر هزینه‌ها بالا بود که ترجیح دادم فقط وسیله‌های ضروری را بخرم. البته هر مغازه‌ای برای خرید می‌رفتم، فروشنده می‌گفت این هفته مشتری نداشته و به همین دلیل تخفیف خوبی می‌داد.»

یکی از فروشندگان لوازم خانگی در خیابان جمهوری می‌گوید: «سال گذشته همین موقع یک جاروبرقی با برند معتبر و خیلی خوب را 10 میلیون تومان می‌فروختیم اما همین الان این برند نزدیک به 25 میلیون تومان شده و مشخص نیست دو هفته دیگر مجبور باشیم آن را به چه قیمتی بفروشیم. فقط برندهای خارجی گران نشده، بلکه برندهای ایرانی که از قطعات خارجی استفاده می‌کنند نیز با افزایش قیمت مواجه شده‌اند. در گذشته من سه کارگر داشتم اما آنقدر فروش من کاهش یافته که مجبور شدم عذر دو نفر از آنها را بخواهم و اکنون تنها یک کارگر دارم که حقوق آن هم به سختی در می‌آید.»

فروشندگان در رکود

«بهمن»، یکی از فروشندگان لوازم خانگی در بازار تهران به «هم‌میهن» می‌گوید: «هر سال فروش ما نصف می‌شود؛ شاید باید بگویم هر ماه بدتر می‌شود. سال گذشته هر ماه از مغازه سود سه‌رقمی داشتیم اما از پاییز پارسال که لوازم خانگی گران شد، مشتری‌ها یکی‌یکی رفتند. حالا از خرداد به بعد تقریباً هیچ خرید جدی‌ای نداریم. ۹۰ درصد مشتری‌های فعلی من برای جهیزیه می‌آیند و اغلب دنبال ارزان‌ترین کالای ممکن‌ هستند.

یک جاروبرقی ساده از ۱۵ میلیون تومان شروع می‌شود. اگر کسی بخواهد برند بهتر بخرد باید تا ۳۰ میلیون تومان هزینه کند. در چنین وضعی مشتری فقط کمترین قیمت را انتخاب می‌کند و ما هم مجبوریم تخفیف بدهیم تا جنس از مغازه بیرون برود؛ در نتیجه سودمان هم آب رفته است.»

مشاهدات میدانی هم‌میهن طی هفته‌های اخیر نشان می‌دهد بسیاری از فروشگاه‌ها همین شرایط را تجربه می‌کنند، ویترین‌ها پر هستند اما خبری از مشتری نیست و فروشندگان از بیکاری با گوشی خود سرگرم هستند؛ به زبان ساده‌تر بازار جان ندارد. 

تعمیر جای خرید را گرفت

همانطور که گفته شد این روزها تعمیر کالا جای خود را به خرید کالا داده است. در اصل کاهش مداوم قدرت خرید خانوارها باعث شده الگوی مصرف لوازم خانگی دگرگون شود و مردم ترجیح دهند به جای هزینه‌های میلیونی برای خرید کالای جدید، کالای قدیمی خود را تعمیر کنند تا دوباره از آن استفاده کنند.

همین چهار- پنج سال گذشته بود که مردم به بهانه هر خرابی کوچکی وسیله‌های خانه خود را تعویض می‌کردند. مردم به دنبال بهانه بودند که لوازم خانگی جدید خریداری کنند و وسیله‌های قدیمی خود را دور بیاندازند، حتی در بسیاری از موارد مردم بدون خرابی تنها به واسطه مُد یک وسیله جدید خریداری می‌کردند. مریم، که طی سال‌های گذشته وسیله‌های خانه را چندین بار تغییر داده بود در همین خصوص به «هم‌میهن» گفت: «تا سه سال پیش، هر پنج سال یکبار تمامی وسایل برقی و حتی چوبی خانه را تعویض می‌کردیم، چون قیمتی نداشت.

با قیمت یک یخچال این روزها، آن زمان تمامی تغییرات خانه انجام می‌شد اما الان با 100 میلیون تومان هم نمی‌توانی یک یخچال خوب بخری. چندسالی می‌‌شود ما وسایل خانه را عوض نمی‌کنیم. چند هفته قبل لباسشویی خانه‌مان به مشکل خورد؛ با دیدن قیمت‌ها ترحیج دادیم که آن را تعمیر کنیم که تعمیر آن شد 5 میلیون تومان؛ درصورتی که برای خرید همان لباسشویی حدود 70 میلیون تومان باید هزینه می‌کردیم.»

در گذشته نه‌چندان دور خرابی‌های کوچک اصلی‌ترین بهانه برای تغییرات وسایل خانه بود و الان «تعمیر» به گزینه اصلی تبدیل شده است. یکی از تعمیرکاران گفت: «سال‌های پیش تعداد تعمیرات ما بسیار کم بود اما اکنون تعمیرات ما چند برابر شده؛ به‌طوری که به مردم نوبت می‌دهم که هر یک چه زمانی برای تعمیر وسیله خود بیایند، چراکه مردم توان خرید لوازم خانه را ندارند و دوست دارند آنها را با قیمت بسیار کم تعمیر کنند.»

تورم کالاهای بادوام‌

به نظر می‌رسد بازار لوازم خانگی در آستانه زمستان 1404 با ترکیبی از تورم بالا و تقاضای پایین روبه‌رو شده باشد. با وجود اینکه بسیاری از فروشگاه‌ها تبلیغات ویژه‌ای برای فروش اقساطی دارند اما همچنان خانواده‌ها تمایلی برای خرید وسایل جدید ندارند و تنها برای خرید جهیزیه به سراغ فروشگاه‌ها می‌روند و لوازم خانه خود را نو نمی‌کنند. نگاهی گذرا به رفتار مشتریان نشان می‌دهد بسیاری از زوج‌های جوان با این قیمت‌ها و کیفیت کالاها ترجیح می‌دهند کالاهای مورد نیاز خود را با حداقل هزینه و بالاترین کیفیت تهیه کنند.

یک زوج جوان که درحال تهیه جهیزیه بود به «هم‌میهن» گفت: «قیمت لوازم خانگی بسیار بالاست و با مجموع وام ازدواج 600 میلیونی که به ما تعلق گرفت نمی‌توانیم کل جهیزیه را خریداری کنیم. حتی اگر تمامی کالاها را ایرانی انتخاب کنیم باز هم برخی از اقلام را نمی‌توانیم بخریم. چرا باید یک یخچال بیش از 70 میلیون تومان باشد و لباسشویی 40 میلیون تومان؛ خُب با این قیمت‌ها ما چگونه بقیه کالاها را تهیه کنیم؟»

درحال حاضر آمار رسمی تنها بخشی از واقعیت را آشکار می‌کند و بخش دیگر را آمارهای غیررسمی؛ یعنی قیمت‌های موجود در بازار این آمار را آشکار می‌سازد. افزایش تورم لوازم خانگی در شهریور و مهر ۱۴۰۴، نه‌فقط شاخصی از گرانی کالاها، بلکه نشانه‌ای از فرسایش توان عرضه و تقاضا در بازار داخلی است. درحال حاضر بازارها به زبان بی‌زبانی فریاد می‌زنند که خریدار نیست، چون توان خرید نیست. اگر شرایط به همین شکل ادامه یابد به مرور شاهد ورشکستگی فروشگاه‌ها و کارخانجات خواهیم بود و این صنعت به مرور از بین خواهد رفت.