نادر فلاح، «خماری» و ایفای نقش دو برادر دوقلو

هفته نامه جهان سینما - احمد محمد اسماعیلی: بدون شک نادر فلاح یکی از نقش پذیرترین بازیگران سینما و تئاتر ایران است که انواع و اقسام نقش ها را در فیلم های متفاوت تجربه و بدنه را در سینمای ایران بازی کرده است. فلاح در فیلم «چند متر مکعب عشق» نقش یک مرد مقتدر و میانسال افغانی را بازی می کند که نگاه سنگین و غم باری دارد. آدم درونگرایی که شرایط زندگی بر گرده اش فشار وارد کرده است.

امسال هم بازی درخشانی از یک دستفروش خاکستری در فیلم «سد معبر» در روبروی حامد بهداد ارائه کرد. این بازیگر ارزشمند کرمانی فعالیت های نمایشی اش را از سال ۱۳۶۸ با بازی در نمایش های «شاه بازی، خیال بازی»، «پرده راز»، «همای و همایون»، «آخرین برومند» به کارگردانی مهدی ثانی در کرمان آغاز کرد. او علاوه بر بازیگری در تئاتر، سینما و تلویزیون، سابقه کارگردانی تئاتر را نیز دارد.

نادر فلاح در زمینه کارگردانی تئاتر، نمایش هایی چون: «دو به دل» (برگزیده جشنواره تئاتر استان کرمان و جشنواره منطقه زاهدان)، «افق در آوای پرندگان زرد» (بخش مسابقه جشنواره بین المللی تئاتر فجر سال ۱۳۹۰) و در زمینه بازیگری تئاتر، نمایش هایی چون «ایست زندگی»، «اژدهاک»، «سیاها»، «ویتسک، پادشاه زمین»، «الوتریا»، «گاهی بخند دراکولا»، «ضحاک»، «لعبت بازی در تیم ترنج پته کرمان»، «ایران استرالیا»، «پذیرایی» و ... را در کارنامه کاریش دارد.

فلاح از سال ۱۳۸۶ عضو انجمن بازیگران خانه تئاتر کشور شده است. او همچنین رئیس انجمن نمایش استان کرمان از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ بوده است. فلاح بازی در فیلم های سینمایی «چند کیلو خرما برای مراسم تدفین»، «بی پولی»، «سوت پایان»، «پذیرایی ساده»، «جیب بر خیابان جنوبی»، «چند متر مکعب عشق»، «طعم شیرین خیال» و ... را در کارنامه هنری اش دارد.

از کارهای تلویزیونی او می توان به «عروس» (پویان طایفه)، «سایه و آفتاب» (محمدرضا آهنج)، «بوی خوش زندگی» (علی شاه حاتمی)، «ششمین نفر» (بهمن گودرزی)، «سرزمین کهن» (کمال تبریزی) اشاره کرد. فلاح چندی پیش برای بازی در فیلم کوتاه «آدم ها دورند» (اشکان احمدی) برنده جایزه اول بازیگری از جشنواره فیلم کوتاه سلیمانیه عراق شده است. با فلاح درباره بازی های متفاوتش و ویژگی های ایفای دو نقش دو برادر دوقلو در فیلم خماری گفتگویی انجام داده ایم.

معمولا جزو بازیگرانی هستید که تلاش می کنید هر بار در نقش های متفاوتی بازی کنید و برخی از بازیگران دیگر فقط در قالب نقش های ثابت و یکسان بازی می کنند. این ویژگی ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

- ببینید شیوه و نوع بازی را فیلمنامه و ریتم موجود در آن مشخص می کند. به هر حال اغلب فیلم های رئالیستی بازی یکسانی نیاز دارند. تفاوت در جایی بروز و ظهور پیدا می کند که با یک فیلم فرمیک و تجربه گرا روبرو باشیم. بازیگرانی هستند که نوع حرف زدن، میمک چهره و واکنش های شان را در فیلم های مختلف تکرار می کنند.

البته برای تماشاگر دیدن چهره و بازی بازیگر مورد توجه اش با قالب ثابت ممکن است جذاب باشد. بازیگر خوب اینقدر مسلط و درست باید نقشش را بازی کند که شما خود واقعی اش را فراموش می کنید. بازیگری که از تمام ابزارهای بازیگری متنوع و به جا استفاده می کند.

در این دو ساله هم شما با انتخاب های متنوعی که انجام داده اید مثل همین نقش دو برادر مواد فروش فیلم خماری، همچنان بر عقیده تان استوار بودید؟

- یکم بازیگر باید بتواند شرایط شخصیتی نقشش را طبق فیلمنامه ایفا کند. گاهی مواقع شرایط چند نقش شبیه به هم است. به طور مثال من نقش یک نظامی افغانی را در چند متر مکعب عشق بازی کردم و ممکن است من نقش یک نظامی دیگری را بازی کنم که نقطه اشتراک شان فقط نظامی گری آن دو نفر است وگرنه خصوصیات متفاوتی از هم دارند. البته در کلیت معتقدم اگر بازیگر بتواند نقش متفاوت و دور از هم را از هر جهت بازی کند، اتفاقات بهتری برایش رخ می دهد.

با کارگردان های بزرگ و با تجربه ای مثل کمال تبریزی همکاری داشته اید. کار کردن با کارگردان های جوان مثل داریوش غذبانی و محسن قرایی چه ویژگی هایی دارد؟

- در کلیت فرقی نمی کند و من بازیگرم و مجری تفکرات کارگردان و خودم را در اختیارش قرار می دهم. باید در نظر داشته باشیم من به عنوان بازیگر قبول می کنم در فیلم فلان کارگردان بازی کنم. طبیعی است که پذیرفته ام با او همکاری و تعامل داشته باشم و اگر این کار را انجام ندهم غیر حرفه ای عمل کرده ام. اگر کارگردان درست و منطقی خواسته هایش را مطرح کند، بازیگر وظیفه دارد کارش را انجام بدهد.

در مواردی بازیگر هم در مورد نقشش پیشنهاداتی ارائه می کند و کارگردان هم از بهترین هایش استفاده می کند. در مواردی که با پیشنهاد یک کارگردان فیلم اولی مواجه می شوم، در وهله اول فیلمنامه برای من ملاک اصلی است و این که نقشی که من قرار است بازی کنم در موقعیت کلی فیلمنامه چه تاثیری دارد.

از داریوش غذبانی چه شناختی داشتید؟

- شناختی نداشتم. فیلم خماری در دفتر منیژه حکمت تولید می شد و این یک شناخت کلی از حرفه ای بودن فضای تولید به من می داد. تیم بازیگری هم درست و خوب بسته شده بود.

ایفای نقش دو برادر دوقلو هم برای بازیگر دارای جذابیت های زیادی است؟

- بله و تا به حال چنین نقشی را بازی نکرده بودم و خیلی جذاب بود. دو برادری که به لحاظ خصلت و رفتار بسیار هم متفاوت هستند.

در «طبقه حساس» کمال تبریزی هم نقش یک معتاد را بازی کرده بودید؟

- بله، اما مواد فروش نبود و شخصیتش خیلی از این دو برادر دور بود. نکته مهم شخصیتی این دو برادر پایبند بودن شان به یکسری از اصول اخلاقی بود که برایم جذابیت داشت. آنها یکسری دیالوگ با مادر شخصیت معتاد (پوریا) برقرار می کنند و نشان می دهند که چقدر آدم های پایبند به اصل خاص خودش هستند و البته در نسخه به نمایش در آمده این صحنه ها کمتر شده است.

آیا ارادتی که به مادر پوریا ابراز می کنند واقعی است؟

- بله، اینها مادر پوریا را مثل مادر خودشان می دانند و به او ابراز ارادت می کنند و اعتقاد دارند پدر و مادر بالای سر جا دارند و باید برایشان احترام قائل بود و یک جورهایی خصلت مادر پویا را مثل مادر خوشان می دانند.

آیا برای بازی در نقش مواد فروش الگویی خاص از نمونه های مشابه داشتید؟

- نه، کسی و یا نقشی را برای بازی کردن الگوی خودم قرار ندادم و بر اساس الگوهای ذهنی و جنس نقش، معماری این دو شخصیت را طراحی کردم. در بخش هایی از روند داستان فیلمنامه یکی از نقش هایی که بازی کردم رفت به سمت تیپ سازی، در هر صورت امیدوارم این دو نقش را درست بازی کرده باشم.

برای فاصله گذاری میان دو برادر که نقش شان را ایفا می کنید چه تمهیداتی به کار بردید؟

- یک چیزهایی در متن وجود داشت و یک چیزهایی را خودم به کارگردان ارائه کردم. در هر صورت دو برادر خصوصیات متفاوت زیادی هم دارند. یکی شان کم حرف و دیگری پر حرف، یکی در حین حرف زدن و راه رفتن افکت های بیرونی زیادی مثل تکان دادن دست ها دارد و دیگری ایستاتر است. یکی از دو برادر شر و شورتر و دیگری آرام تر است.

آیا از اکران فیلم بعد از دو سال و در گروه هنر و تجربه رضایت دارید؟

- هر بازیگری دوست دارد بازی اش و زحماتی که کشیده در مقیاس وسیع تری دیده شود. در هر صورت با توجه به تعداد زیاد فیلم های متقاضی و ظرفیت محدود اکران باید از این اکران هم راضی بود.

آیا از جایگاهی که امروز در بازیگری دارید راضی هستید؟

- خدا را شکر راضی هستم و هر سال نسبت به سال قبل به خصوص در سینما نقش های بهتری بازی می کنم.

چقدر ظاهر شدن در قالب های آدم های مختلف چالش برانگیز است؟

- به عنوان بازیگر معتقدم موقعی که کاراکترهای مختلف را بازی می کنم، هر کدام شان انسان هایی با جهان خاص خودشان هستند و من باید این جهان را به درستی بازی کنم و در این قضیه کوتاهی و یا بلندی نقش مهم نیست. تعریفم از بازیگری این است که باید نقش را ایفا کنم.

مدتی است در حوزه تدریس بیشتر فعالیت می کنید؟

- در موسسه ماهان به مدیریت امیر دژاکام به آموزش بازیگری دوره بداهه سازی و خلاقیت مشغولم و البته این عنصر خلاقیت در نویسندگی و کارگردانی هم قابل تعریف است و اساسا در تئاتر، بداهه کاری عنصر اثرگذاری است و گروه به یک چیز تثبیت شده می رسند و خودم زمانی که در کلاس های آموزشی حضور داشتم، باید در لحظه برای موقعیت نقشی که بازی می کردم، بدون این که فکر کنم، دیالوگ می نوشتم.

در واقع بداهه سازی، سریع فکر کردن و در لحظه عمل کردن است. به صورت چهار جلسه در ماه این دوره ها برگزار می شود و بیشتر کلاس ها به صورت عملی و در شیوه تمرین مداوم و پیوسته انجام می شود. در هر کلاس ۱۵ هنرجو حضور دارند. موسسه بر اساس پارامترهایی که دارد دست به گزینش هنرجو زده است و این دوره مهارت بهتر هنرجویانش را افزایش می دهد. در میان این هنرجویان جوان های مستعدی وجود دارند.

آیا با توجه به تعداد زیاد هنرجویان آموزشگاه های خصوصی و فارغ التحصیلان دانشگاه های دولتی، بازار کار برای شان وجود دارد؟

- بازار کار با توجه به راه اندازی تعداد زیادی سالن خصوصی در تئاتر همچنان محدود است و نکته مهم دیگر کمبود تماشاگر برای برخی از این سالن های خصوصی است و این یک چالش بزرگی است و نبود مخاطب، تلاش و زحمات بازیگران و گروه شان را عقیم می کند. البته برخی از این نمایش ها کیفیت مطلوبی هم ندارند. الان یکی از ملاک های مهم پر شدن سالن، حضور یک چهره شناخته شده بازیگری است و به نظرم امری طبیعی است.