۸ مقاله‌ علمی که قبل از دریافت جایزه‌ نوبل رد شدند!

zoomit.ir - حمیده خادم زاده: "رد شدن" را همه‌ی ما در جنبه‌های مختلف زندگی تجربه کرده‌‌ایم. به طوری که می‌توان گفت رد شدن جزیی از واقعیت‌های ثابت زندگی به شمار می‌آید. دانشمندان زیادی هم هستند که از این قاعده مستثنی نبوده و در فعالیت‌های علمی خود با این پدیده مواجه شده‌اند. در این مقاله به معرفی پژوهشگرانی خواهیم پرداخت که مقاله‌های علمی آن‌ها در وهله‌ی نخست حذف شده‌ است اما بعدا توانسته‌اند جایزه‌ی نوبل را تصاحب کنند.

برای یک دانشمند و محقق هیچ چیز بدتر از این نیست که ماه‌ها و سال‌ها وقت و تلاش خود را صرف بررسی یک مطالعه‌ی علمی کند و در مرحله‌ی نهایی مقاله‌اش توسط ژورنال مورد نظر رد شود. به خصوص در مواقعی که نسبت به اهمیت موضوع مورد مطالعه‌ی خود اطمینان خاطر کامل دارد.

با این حال، این ماجرا به وفور اتفاق افتاده است. به طوری که تا کنون مقالات محققان برجسته‌ی زیادی قبل از مرحله‌ی انتشار رده شده‌اند و حتی بعضی از این مقالات رد شده، بعدا موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل شده‌اند.

البته این مسئله نباید منجر به پیدایش چنین ذهنیتی شود که فرآیند بررسی انتشار مقاله یک سیستم معیوب یا شکست خورده است. چرا که فرآیند رد شدن توسط یک تیم "داوری همتا" صورت می‌گیرد که از دقت و سلامت عملکرد برخوردار است.

داوری همتا شامل گروهی از پژوهشگران مستقل است که مقالات ارسال شده به یک ژورنال علمی را بررسی می‌کنند تا از درستی روش‌های کار و صحت نتیجه‌گیری‌های به دست آمده اطمینان حاصل کنند. گاهی اوقات تیم داوری پیشنهاد می‌دهد که اصلاحاتی در مقاله صورت گیرد و در مواقعی هم پیشنهاد می‌دهند تا تلاش بیشتری بر روی پژوهش صورت گرفته انجام شود. ضمن این که گاهی هم تشخیص می‌دهند که محتوای مقاله، تناسبی با ژورنال انتخاب شده ندارد.

معمولا وقتی مقاله‌ای از نظر یک ژورنال رد می‌شود در مرحله‌ی بعد مورد تایید ژورنال بهتری قرار می‌گیرد یا حداقل ژورنال مناسب با موضوع خود را پیدا می‌کند.

از این رو نباید از رد شدن ناامید شد و آن را مهر پایان تحقیقات تلقی کرد. چرا که گاهی اوقات یک شروع جدید در راه است.

۱. مقاله‌ی انریکو فرمی درباره‌ی موضوع نیروی هسته‌ای ضعیف در سال ۱۹۳۳

"نیروی هسته‌ای ضعیف" (weak interaction) یکی از چهار (یا به طور بالقوه پنج) نیروی بنیادین طبیعت است که نخستین بار توسط "انریکو فرمی" در سال ۱۹۳۳ تعریف شد. او مقاله‌ی خود درباره‌ی نیروی هسته‌ای ضعیف را با عنوان "یک بررسی از نظریه‌ی تابش بتا" (An attempt of a theory of beta radiation) در ژورنال آلمانی Zeitschrift für Physik به چاپ رساند.

در ابتدا فرمی چاپ این مقاله را به ژورنال Nature پیشنهاد داده بود که به علت تشخیص وجود اختلافات زیاد با شرایط واقعی رد شد.

این مقاله اساس کارهای بعدی فرمی قرار گرفت که به کسب جایزه‌ی نوبل فیزیک در سال ۱۹۳۸ انجامید. وی در سن ۳۷ سالگی موفق شد که تولید عناصر جدید رادیواکتیو توسط تابش نوترون را اثبا کند و ارتباط آن با واکنش‌های هسته‌ای نوترون‌های با سرعت آهسته به دست آورد.

۲. مقاله‌ی هانس کربس در خصوص چرخه‌ی اسید سیتریک در سال ۱۹۳۷

بله، حتی دانشمندانی که فرآیندهای کشف شده توسط آن‌ها در کتاب‌های درسی آمده است، رد شدن را تجربه کرده‌اند. البته در مورد مقاله‌ی کربس مشکلی وجود نداشت. منتها Nature به دلیل رویارویی با حجم زیادی از مقالاتی که در نوبت بررسی بودند، از مطالعه‌ی آن سر باز زد.

کربس در متن خاطرات خود نوشته است: "این اولین بار بود که در زندگی حرفه‌ای خود پس از انتشار بیش از ۵۰ مقاله، رد شدن را تجربه کردم."

عنوان مقاله، "نقش اسید سیتریک در سوخت و سازهای متوسط بافت‌های جانوری" (The role of citric acid in intermediate metabolism in animal tissues) بود که در ژورنال هلندی Enzymologia منتشر شد و سال بعد برنده‌ی جایزه نوبل پزشکی به علت کشف چرخه‌ی اسید سیتریک گردید.

۳. مقاله‌ی موری گلمان در خصوص طبقه بندی ذرات بنیادی در سال ۱۹۵۳

"موری گلمان" در مورد ماجرای رد شدن مقاله‌اش می‌گوید:

"عنوان مورد نظر من "اسپین ایزوتوپی و ذرات عجیب" (Isotopic Spin and Curious Particles) بود. اما ژورنال Physical Review استفاده از Curious Particles را قبول نکرد. بنابراین واژه‌ی عجیب (Curious) را به بیگانه (strange) تغییر دادم. آن‌ها اصرار داشتند که به جای واژگان پیشنهادی خودم از عبارت "ذرات جدید ناپایدار" (New Unstable Particles) استفاده کنم که از نظر ویراستاران ژورنال Physical Review ابهت و شکوه خاصی داشتند!"

در حال حاضر باید بگویم که همیشه از ژورنال Physical Review Letters متنفر بوده‌ام و تقریبا ۲۰ سال پیش بود که تصمیم گرفتم که هرگز مقاله‌ای در این ژورنال منتشر نکنم. اما در سال ۱۹۵۳ در شرایطی قرار گرفته بودم که انتخاب چندانی نداشتم.

گاهی اوقات محتوای یک مقاله رد نمی‌شود و ایراد به عنوان آن گرفته می‌شود.

هر چند که عنوان مقاله واقعا موضوع خیلی بااهمیتی نیست. یک شاهد این ادعا، مقاله‌ی گلمان است که توانست در سال ۱۹۶۹ به علت ارایه‌ی راه حلی برای طبقه‌بندی ذرات بنیادی و برهم کنش‌های بین آن‌ها، برنده‌ی جایزه نوبل شود.

۴. اختراع تکنیک رادیوایمونواسی در سال ۱۹۵۵

چند سال پس از این که "روزالین یالو" موفق به دریافت جایزه‌ی نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۷۷ شد، با افتخار مقاله‌ی رد شده‌ی خود را به نمایش گذاشت.

دلیل رد مقاله‌ی یالو این بود که داوران The Journal of Clinical Investigation به این نکته مشکوک بودند که بدن انسان بتواند آنتی‌بادی‌هایی بسازد که به اندازه‌ی کافی کوچک باشند تا بتوانند به انسولین متصل شوند.

یالو ثابت کرد که داوران اشتباه کرده‌اند و اکنون روش رادیوایمونواسی یک تکنیک مرسوم برای تعیین سطوح آنتی‌بادی‌های بدن است. این روش یک آنتی‌ژن را با یک رادیوایزوتوپ برچسب‌گذاری کرده و مسیر آن را در بدن ردیابی می‌کند.

۵. اولین مدل بوزون هیگز در سال ۱۹۶۴

"پیتر هیگز" دومین مقاله‌ی کوتاه با عنوان "مدل هیگز" (the Higgs model) را هم به Physics Letters ارسال کرد اما باز هم مقاله‌ی او رد شد.

این مقاله جزو آن دسته‌ای بود که زمان زیادی برای بررسی صحت و سقمش لازم داشت. مقاله‌ی هیگز که در سال ۱۹۶۶ رد شد، در سال ۲۰۱۳ برنده‌ی جایزه‌ی نوبل گردید. چرا که در این فاصله‌ی زمانی پژوهشگران سازمان تحقیقاتی سرن موفق شدن که با استفاده از انجام آزمایش‌های ATLAS و CMS وجود ذره‌ی بوزون هیگز را تایید کنند.

به این ترتیب مقاله‌ی اصلی هیگز با عنوان "تجزیه‌ی متقارن خود به خودی، بدون بوزون‌های فاقد جرم" (Spontaneous symmetry breakdown without massless bosons) در ژورنال Physical Review منتشر شد.

۶. مقاله‌ای در مورد رزونانس مغناطیسی هسته‌ای (NMR) در سال ۱۹۶۶

"ریچارد ارنست"، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در سال ۱۹۹۱ می‌گوید: اختراع ما با واکنش در خور توجهی مواجه نشد. مقاله‌ای که حاصل دستاوردهای ما بود دو بار توسط Journal of Chemical Physics رد شد و در نهایت در ژورنال Review of Scientific Instruments منتشر شد.

شاید تا به حال چیز زیادی در مورد دستگاه طیف سنجی NMR نشنیده‌اید. در حالی که جزئیات مربوط به ساختار و دینامیک مولکول‌ها توسط این دستگاه شناسایی می‌شود و در دوره‌ی زمانی فعلی به شدت کمک حال شیمیدان‌ها و بیوشیمیست‌ها است.

با این حال اولین مقاله‌ی این موضوع با عنوان "کاربرد طیف سنجی تبدیل فوریه به رزونانس مغناطیسی" (Application of Fourier Transform Spectroscopy to Magnetic Resonance) در زمان خود چندان مورد توجه قرار نگرفت.

۷. کشف شبه بلورها در سال ۱۹۸۴

"این مقاله به این دلیل رد شد که مورد علاقه‌ی فیزیکدان‌ها نبود."

"دن شختمن" علت رد مقاله‌ی خود را اینطور بیان کرد.

شبه بلورها ساختارهایی منظم و غیر متناوب هستند. با این حال وقتی دن شختمن برای اولین بار این ساختار عجیب و غریب را در مقاله‌ی خود در سال ۱۹۸۴ با عنوان "بررسی میکروساختار انجماد سریع آلیاژ Al6Mn" معرفی کرد توسط ژورنال Physical Review Letters رد شد. چرا که محتوای این مقاله را بیشتر به حوزه‌ی متالورژی مرتبط می‌دانستند.

سرانجام این مقاله سال بعد در ژورنال Metallurgic Transactions A منتشر شد و شختمن توانست در سال ۲۰۱۱ جایزه‌ی نوبل را از آن خود کند.

۸. اولین مقاله در مورد واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) در سال ۱۹۹۳

"کری مالیس" در سال ۱۹۹۳ برای اختراع روش واکنش زنجیره‌ای پلیمر از (PCR)، جایزه‌ی نوبل شیمی را به صورت مشترک دریافت کرد.

امروزه در آزمایشگاه‌های سراسر جهان برای تقویت رشته‌های DNA از روش PCR استفاده می‌شود. با این حال اولین مقاله‌ی مربوط به این موضوع از طرف ژورنال Science رد شد.البته تا به امروز دلیلی برای این رد شدن پیدا نشده است اما می‌توان مطمئن بود که Science بابت از دست دادن چنین افتخاری زخم عمیقی را تحمل می‌کند!